زهرا چيذري
از حركاتش بي‌قراري مي‌بارد. دمش را تكان مي‌دهد و تا جايي كه بند قلاده اجازه مي‌دهد، در مسير پياده‌رو بالا و پايين مي‌رود. خانم و آقاي صاحب سگ، حيوان خانگي‌شان را براي گشت و گذار به خيابان آورده‌اند و حيوان نياز به اجابت مزاج پيدا كرده است به همين خاطر هم در گوشه‌اي از پياده‌رو مي‌ايستند تا حيوان خودش را راحت كند. اين تصوير ناخوشايند اما پيش چشم دهها رهگذر رخ مي‌دهد، آن هم در شرايطي كه سگ در فرهنگ و دين ما نجس شمرده مي‌شود و از سوي ديگر علم پزشكي هم ثابت كرده به دليل وجود بيماري‌هاي مشترك فراوان بين اين حيوان و انسان نگهداري از سگ خطر ابتلاي افراد به چنين بيماري‌هايي را افزايش مي‌دهد.
اين در حالي است كه با فراگير شدن نگهداري از سگ و از آن مهمتر سگ‌گرداني تبعات بهداشتي و فرهنگي اين رفتار نه فقط صاحبان خود اين سگ‌ها بلكه افرادي را كه تمايلي به نگهداري از اين حيوان ندارند، نيز در‌بر‌مي‌گيرد؛ چراكه با سگ‌گرداني اين فقط خانه صاحبان اين حيوان نيست كه آلوده مي‌شود و معابر عمومي نيز صحنه حضور اين حيوان و تبعات آن خواهد بود. نكته قابل تأمل اينجاست كه با وجود ممنوعيت حضور حيواناتي نظير سگ در اماكن و معابر عمومي كماكان شاهد استمرار اين رفتار هستيم؛ موضوعي كه چند سال پيش در قالب طرحي از سوي نمايندگان مجلس براي جريمه و برخورد با سگ‌گرداني پيگيري شد، اما به سرانجام نرسيد.
حتي با يك جست‌وجوي ساده در يكي از موتورهاي جست‌وجوگر هم مي‌توانيد فهرست بيماري‌هاي مشترك بين انسان و سگ و خطراتي كه نگهداري از اين حيوان و درآغوش گرفتن يا خوابيدن با آن براي سلامت انسان دارد، پي ببريد. اين خطرات حتي با رعايت تمامي جوانب احتياط و نظارت دامپزشك و رعايت تمام و كمال شرايط بهداشتي صفر نمي‌شود. با فرض اينكه اشخاصي كه تمايل به نگهداري از اين حيوان دارند، تمامي جوانب را پذيرفته‌اند، اما حضور سگ‌گردانان در خيابان‌ها، پارك‌ها و اماكن عمومي موجب شده تا آسايش و امنيت رواني ساير افراد هم مورد هجمه قرار بگيرد. اين مهم در خصوص افرادي كه در آپارتمان اقدام به نگهداري از اين حيوان مي‌كنند هم موجب آزار و اذيت همسايه‌ها مي‌شود. به خصوص اينكه فرهنگ غالب در جامعه ما سگ را حيواني نجس مي‌داند و جامعه ايراني جامعه اروپايي يا امريكايي نيست كه نگهداري از حيوانات خانگي مانند سگ براي قاطبه مردم عادي باشد. بگذريم از اينكه بررسي‌ها و تحليل رواني شخصيتي افرادي كه به نگهداري از حيوانات خانگي تمايل دارند، نشان مي‌دهد برخي از اين افراد از پاره‌اي اختلالات شخصيتي همچون انزوا‌طلبي و تنهايي پرده بر مي‌دارد؛ افرادي كه از رهگذر چنين رفتارهايي به دنبال جلب توجه و تشخص هستند؛ موضوعي كه البته در اين گزارش مد‌نظر ما نيست.
از آرايشگاه تا اورژانس شبانه‌روزي در خدمت حيوانات خانگي
اگر سري به خيابان جمالزاده بزنيد با فروشگاه‌هايي مواجه مي‌شويد كه كيسه‌هاي كوچك و بزرگ غذاي سگ و گربه و تشويقي براي سگ و گربه و بسياري از اقلام مشابه را مي‌فروشند. البته لازم هم نيست به خودتان زحمت بدهيد و تا آنجا برويد، فروشگاه‌هاي اينترنتي هم براي اين منظور وجود دارد و انواع و اقسام اين محصولات را در منزل تحويل مي‌دهد. در كنار اينها انواع و اقسام بيمارستان‌هاي دامپزشكي همراه با پانسيون‌هاي شبانه‌روزي و آرايشگاه اختصاصي و اورژانس 24 ساعته هم خدمات ديگري است كه براي نگهداري از اين حيوانات در اختيار صاحبانشان قرار مي‌گيرد. اين را بگذاريد در كنار آمار و ارقامي كه از آسيب‌هاي اجتماعي، فقر و بيكاري منتشر مي‌شود، بهتر مي‌توانيد دريابيد اين همه خدمات بي‌عيب و نقص براي نگهداري از سگ و گربه خانگي چگونه مؤيد نفوذ و تغيير در ذائقه و سبك زندگي مردم كشورمان است.
طرحي براي ممنوعيت سگ‌گرداني
ابتداي اسفند۸۹ طرحي در قالب الحاق يك ماده به قانون مجازات اسلامي در صحن علني مجلس اعلام وصول و بعدتر به آرشيو سپرده شد. سال 93 هم يكبار ديگر ۳۲ نماينده طرح مشابهي به هيئت‌رئيسه مجلس فرستاده‌اند كه در صورت تصويب آن از اين پس با «گرداندن سگ و ميمون در اماكن عمومي» برخورد شود.
طبق اين طرح نه‌تنها سگ‌گرداني در شهر كه معامله و نگهداري اين حيوان‌ها در خانه نيز مجازاتي چون ۷۴ ضربه شلاق و جريمه نقدي از يك تا ۱۰ميليون‌تومان داشت. البته نمايندگان در اين طرح مأموران نيروي انتظامي، مزرعه‌داران، باغداران، گله‌داران و شكارچيان داراي مجوز را از اين قانون مستثني كرده بودند. طرح پيشنهادي نخست در آن‌روزها در كميسيون‌هاي فرهنگي، بهداشت و درمان و همچنين شوراها و امور داخلي مورد بررسي قرار گرفت. تدوين‌كنندگان طرح، هدف از تهيه اين طرح را مقابله با روند فزاينده سگ‌گرداني در معابر و نگهداري آن در آپارتمان‌ها - در شهرهاي بزرگ به‌ويژه تهران - اعلام كرده بودند: «همچنين نگهداري حيوانات مذكور در آپارتمان‌ها و در منازل مسكوني چنانچه موجب نارضايتي هر يك از ساكنان شود، ممنوع است و نگهدارنده در مرتبه اول موظف است با اخطار دادسرا ظرف ۱۰ روز رفع مزاحمت كند.»
طرح مذكور در كميسيون شوراها و امور داخلي اصلاح و براي نهايي‌شدن به كميسيون حقوقي و قضايي ارجاع شد، اما متأسفانه در اين كميسيون معطل ماند.
مطالبه مردمي براي زنده كردن طرحي قديمي
حالا اما سگ‌گرداني چه در خودرو و چه در سطح خيابان آنقدر زياد شده كه در برخي از شهرها برخورد با اين افراد به عنوان مطالبه‌اي مردمي درآمده است. دادستان عمومي و انقلاب يزد مي‌گويد مزاحمت براي اطفال و بانوان، رانندگي‌هاي پرخطر و لايي‌كشي، كشف حجاب رانندگان و سگ‌گرداني از جمله مسائلي است كه موجب نارضايتي مردم اين شهر شده و درخواست مقابله با آنها را كرده‌اند.
رها شدن در كوچه و خيابان و مشكلاتي كه براي جامعه پيش مي‌آيد و مرگ و آزار و اذيت حيوان سرنوشت بخشي از سگ‌هاي خانگي است؛حيواناتي كه براي چشم و هم‌چشمي و خودنمايي خريداري مي‌شوند؛ سبكي از زندگي كه با هنجارهاي ما هيچ‌گاه همخواني نداشته است.
