نويسنده: محمد علي فرقاني
زمانيکه در هجدهم تيرماه چهل و یکمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو به میزبانی شهر کراکوف لهستان آغاز شد، نگراني هايي در دل ايرانيان حاضر در جلسه وجود داشت.
نگرانیهایی درباره ایراداتی که یونسکو نسبت به برخی ساختوسازها در بافت تاریخی یزد گرفته بود و احتمال مي رفت همان ها مانع اين ثبت شوند. احتمالاتی که یونسکو برای رد شدن این پرونده مطرح کرده بود به سالهای گذشته و ساختوسازهای غیراصولی برمیگشت که به معضلی جدی برای ثبت جهانی یزد تبدیل شده بودند و این شهر تاریخی را نیازمند مدیریت یکپارچه، برنامهریزی گسترده شهری، رعایت اصول معماری و تجدیدنظر در ضوابط نظام مهندسی و ساخت و ساز میکرد. با تمام اين تفاسير شهر تاريخي يزد ثبت جهاني شد و بار مسئوليت مديران شهري، استاني و کشوري را در قبال آن چند برابر کرد.
تنها بافت تاريخي زنده ايران
ثبت جهانی شهر یزد به چند دلیل اقدام مهمی به شمار مي رود، اولا اينکه در ایران هيچ شهر تاریخی با این انسجام و یک دستی در حوزه بناهای تاریخی وجود ندارد و ثانيا بافت تاریخی آن متراکم و به هم پیوسته است و این یکی از امتیازات اصلي به شمار می آید. بنابراین ثبت جهانی این شهر می تواند عاملی باشد که يزد براي هميشه در دل ايران زنده بماند.
چيزي که جهانيان را متحير کرده بود اين بود که زندگی در این بافت جریان دارد و با وجود گستردگی هنوز با سبک تاریخیاش حفظ شده است. متاسفانه چنين پيش بيني مي شود، شاید زمانی برسد که با وجود ساخت و سازهای زیاد در شهرها ، دیگر بافت تاریخی شهری به این معنا در هیچ یک از استانها باقي نماند و کم کم بافتهای تاریخی از تمام شهرها پاک شود.
به عقيده کارشناسان شهري، وقتی یک بافت تاریخی دارای پلان و برنامه مدیریتی و استراتژی باشد مي داند چه مي کند و به چه سمتي بايد حرکت کند. زيرا در اين شرايط مي تواند مشکلات پيش آمده را به راحتي حل کند. در ثبت جهانی شهر یزد نیز این مهم به وقوع پيوسته که این شهر اکنون متعلق به همه مردم جهان است و در برابر هر اتفاقی باید پاسخگو باشد.
يک شهر و هزاران مسئوليت ملي
مسئوليت سنگين مديران شهري و استاني و کشوري زماني بيش از پيش مشخص مي شود که بدانيم با ثبت شهر تاریخی یزد، نخستین پرونده یک شهر تاریخی ایران در فهرست جهانی به ثبت رسيده که بیش از ٧٠٠ هکتار از اراضی شهر قدیمی یزد را در بر میگیرد.
سال گذشته 140 هکتار بافت تاریخی یزد برای ثبت در فهرست جهانی به یونسکو معرفی شد تا این شهر تاریخی به عنوان نخستین شهر تاریخی جهان توسط جمهوری اسلامی ایران به دنیا معرفی شود. بافت تاریخی یزد منحصر بفرد است و اگر کسی بخواهد یک شهر تاریخی و زنده اسلامی را به واقع ببیند باید به اين شهر سفر کند.
در اين استان بالغ بر دو هزار و 200 هکتار بافت تاریخی وجود دارد که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و این افتخار بزرگی برای یزد محسوب می شود. در طرح پنج ساله که از سالجاری تا سال 1400 را در برمي گيرد، برنامه های متنوع اي برای توسعه استان یزد در حوزه های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تدارک دیده شده است.
استان یزد در کنار استانهای فارس و اصفهان به عنوان مثلث طلایی گردشگری ایران مقصد اول گردشگران خارجی و اروپایی بوده به گونه ای که استقبال گردشگران خارجی از این شهر تا پنج برابر افزایش داشته و همین امر گردشگری را محور توسعه استان قرار داده است.
این استان 2270 هکتار بافت تاریخی دارد و شهر یزد به عنوان نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان دارای بافت تاریخی به مساحت عرصه 743 هکتار و مساحت حریم پنج هزار هکتار است.
حالا یزد با عناوینی همچون شهر بادگیرها، شهر کار و کاریز و کاهگل، دارالعباده، دارالعلم و دارالعمل، حسینیه ایران، شهر دوچرخه ها، شیرینی، شهر قنات و قنوت و قناعت و شهر آتش و آفتاب چشم به راه مساعدت مسئولان و حضور گردشگران داخلي و خارجيست.
* کارشناس مسئول امور مالي شهرداري يزد