مريم يوسفيان
در چند دهه اخير به علت پيشرفتهايي كه در علم در زمينههاي مختلف صورت گرفته و جوامع هر چه بيشتر رو به صنعتي شدن ميروند و با فاصلهگيري از سبكهاي سادهزيستي كه نسلهاي قبل همانند پدر و مادربزرگهايمان داشتهاند، امروزه مردم بيشتر دچار كمتحركي شدهاند. با پيشرفت علم در زمينههاي پزشكي و درمان بسياري از بيماريهاي صعبالعلاج هر روز بيشتر از گذشته از عامل مهمي كه در بروز برخي از بيماريها دخيل است دور ميشويم. عاملي كه ريشه بسياري از بيماريها و مشكلات چه از لحاظ جسمي همانند سكته قلبي، گرفتگي عروق و چه از لحاظ بيماريهاي روحي و رواني همچون اضطراب، استرس و افسردگي است و آن عامل، چيزي جز بيتحركي نيست. با ورود وسايلي كه رفاه بيشتري را براي مردم فراهم ميآورند مردم در زندگي كمتر احساس نياز به تحرك ميكنند و اين عامل نه تنها در بزرگسالان ديده ميشود بلكه در كودكان و نوجوانان نيز قابل مشاهده است.
اين اتاق به آن اتاق ميرويم
ممكن است بسياري بگويند هر روز حركت بسياري داريم، اما منظور از تحرك جابهجا شدن از يك اتاق به اتاق ديگر نيست. اين عمل درست است كه تحرك محسوب ميشود اما منظور از تحرك در واقع داشتن يك برنامه منظم ورزشي است كه به گفته برخي محققين اين برنامه بايد حداقل سه روز در هفته و به مدت يك ساعت باشد، البته در مورد اين آمار اختلاف نظر وجود دارد و برخي معتقدند كه روزي 20 دقيقه ورزش كردن هم تحرك محسوب ميشود.
ممكن است يكي از دلايل كمتحركي مردم در شهرهاي مختلف بستگي به فرهنگ رفتاري آن مردم يا فقدان امكانات لازم و حتي نداشتن توان مالي كافي براي رفتن به مكانهاي ورزشي داشته باشد. اين خانوادهها ميتوانند با كمترين امكانات شرايط لازم را در خانه خود براي تحرك و ورزش فراهم كنند. بيتحركي يكي از عوامل خطرناكي است كه كمتر كسي در زندگي روزمره خود متوجه آن ميشود.
فست فود خطرات بيتحركي را افزايش ميدهد
ميتوان با تغيير برنامه زندگي و افزايش تحرك از بروز خيلي از بيماريها و خطرات آنها جلوگيري كرد. ازجمله عوارض و اثرات بيتحركي و كمتحركي ميتوان چاقي و اضافه وزن و بالا رفتن احتمال مبتلا شدن به ديابت را نام برد. خوردن غذاهاي فستفودي در كنار بيتحركي اين خطر را افزايش ميدهد. تحقيقات بسياري صورت گرفته و رابطه مستقيم ميان بيتحركي و بيماري ديابت آشكار شده است.
با ورزش و تحرك ميتوان احتمال بروز اين بيماري را كاهش داده يا در صورت مبتلا شدن به ديابت ميتوان با تحرك و برنامه منظم ورزشي بيماري را كنترل كرد. بحث از بيتحركي تنها مربوط به استراحت در تختخواب و سكون جلوي تلويزيون نيست بلكه بيتحركي حتي شامل كارمنداني كه ساعتها مجبور به نشستن طولاني مدت بر روي صندلي و پشت ميز هستند و رانندگاني با ساعتهاي طولاني نشستن پشت فرمان نيز ميشود.
چاقي، اضافه وزن، ديابت
علاوه بر چاقي و اضافه وزن و گرفتار شدن به بيماري ديابت، مشكلات ديگري نيز در اثر بيتوجهي به فعاليتهاي ورزشي و كمتحركي وجود دارد. در اين زمينه ميتوان به فشارخون بالا اشاره كرد كه يكي از شايعترين عوارض چاقي است.
چاقي با اثر گذاشتن بر روي سيستم گردش خون و هورمونهاي بدن باعث افزايش فشار خون ميشود. از ديگر بيماريها چربي خون است كه آن هم همانند پرفشاري خون و ديابت محصول كمتحركي و بيتحركي و چاقي است كه به سراغ فرد ميآيد. در بيماري چربي خون در اثر افزايش سطح كلسترول بد خون اين احتمال وجود دارد كه شرايين و رگهاي خوني گرفته و باعث افزايش احتمال بيماري قلبي و حتي سكته شود.
علائم بيتحركي در كودكان و نوجوانان
بيتحركي در كودكان و نوجوانان نيز ديده ميشود. بسياري از كودكان اكثر وقت و زمان خود را در مقابل تلويزيون و كامپيوتر ميگذرانند و برخي از نوجوانان نيز كه براي مراحل تحصيلي بالاتر خود را آماده ميكنند ساعتهاي زيادي از وقتشان را در گوشهاي از منزل براي مطالعه ميگذرانند. به همين دليل آنان نيز از خطرات بيتحركي در امان نخواهند بود و علاوه بر چاقي و اضافه وزن پيدا كردن در روابط اجتماعيشان نيز دچار مشكل ميشوند و اعتماد به نفس آنان پايين ميآيد. بسياري از والدين امروزه بيشترين توجه خود را صرف يادگيري كودكان و نوجوانان ميكنند و از فعاليتهاي بدني كه كودك به آنها نيز به اندازه يادگيري زبان دوم و كلاسهاي هنري نياز دارد، غفلت ميكنند يا توجه كمتري به اين مسئله دارند.
برنامه غذايي مناسب براي كم كردن غذاهاي پر چرب
اولين اقدام افزايش فعاليت بدني و ورزش كردن است. افرادي كه به علتي مانند مشكلات مالي يا شغلي امكان رفتن به محيطهاي ورزشي را ندارند در همان مكان زندگي يا شغلي با يادگيري چند حركت ساده كششي و هوازي ميتوانند به افزايش سلامت جسم خود بپردازند. چند سالي ميشود كه شاهد آن هستيم كه شهرداريها اقدام به نصب وسايل ورزشي در شهرها و پاركها و فضاهاي سبز كردهاند تا امكان ورزش كردن و استفاده از وسايل ورزشي براي تمامي اقشار جامعه فراهم شود و در شبكههاي اجتماعي نيز شاهد هستيم كه به چه ميزان برنامههاي ورزشي را براي علاقهمند كردن هر چه بيشتر مردم جامعه در رأس كار خود قرار دادهاند. در كنار برنامههاي ورزشي دومين راه براي كاهش عوارض و بيماريهاي ناشي از بيتحركي تهيه برنامه غذايي مناسب و سالم و كم كردن مصرف غذاهاي آماده و پرچرب است.