شاهد توحيدي
اثري که در اين مجال از آن سخن ميرود، شامل دو گفتوشنود مبسوط و تحليلي با استاد سيدهادي خسروشاهي است که وي طي آن، به بازگويي بخشي از خاطرات و تحليلهاي خويش از دوران پاياني نهضت ملي ايران و رويداد 28 مرداد پرداخته است. در دوراني که بحث و گفتوگو درباره اين واقعه تاريخي همچنان در ميان تاريخپژوهان در جريان است، انتشار اين اثر ميتواند رويدادي مبارک تلقي شود. در مقدمه اين رساله به نکاتي اشاره شده که ميتواند نمايانگر محتوا و نيز هدف از انتشار آن باشد. در بخشي از اين ديباچه آمده است:
«کتاب حاضر شامل دو گفتوگوي تاريخي مشروح با حجتالاسلام والمسلمين استاد سيدهادي خسروشاهي درباره مسائل تاريخ معاصر و نيز کودتاي 28 مرداد سال 1332 است که در مجموع اطلاعات وسيع و مستندي را در اين زمينه ارائه ميکند و يک پيوست هم در آخر کتاب موضوع کودتا و نقش ديگران را در آن روشنتر ميسازد.
گفتوگوي اول در سال 1368 توسط افاضل محترم مجله وزين و گرانسنگ «حوزه» انجام گرفت که در همان سال در مجله چاپ و منتشر شد.
گفتوگوي دوم در مرداد سال 1394 درباره کودتاي 28 مرداد و موضع مرحوم آيتالله کاشاني و عملکرد يا نقش آقاي دکتر مصدق در آن انجام پذيرفت که در دو شماره از روزنامه «جوان» منتشر شد و اکنون تکميل شده اين بحث به اضافه متن کامل و ويرايش شده گفتوگوي اول يک جا همراه اسناد و عکسهايي جالب در اختيار عموم قرار ميگيرد. بعضي از اين اسناد و عکسها براي نخستين بار منتشر ميشود که بيترديد مورد توجه علاقهمندان قرار خواهد گرفت.
دليل اصلي چاپ و نشر اين رساله- که پس از اشاره اجمالي به مسئله تاريخنگاري معاصر عمدتاً مسئله نهضت ملي ايران و حوادث 28 مرداد را بررسي ميکند- آن است که امسال با نزديک شدن روز 28 مرداد، دوستان مليگرا يک بار ديگر و طبق عادت ديرينه در شمارههاي ويژه جرايد و مجلات که در واقع آنها را بايد «مصدقينامه» ناميد، اغلب بهطور يکجانبه به داوري نشسته و مدعي شدهاند که گويا پايهگذار و همهکاره نهضت ملي ايران مليگرايان و شخص آقاي دکتر مصدق بوده است و هيچ نقش سازنده يا تأثيرگذاري براي ديگران، خصوصاً آيتالله کاشاني و فدائيان اسلام قائل نشدهاند که در واقع تحريف علني و عملي مسائل تاريخ معاصر است. در اين ميان از مصاحبه استاد خسروشاهي يا ديگر صاحبنظران و تاريخنگاران منصف خبري نبود و آيا در چنين شرايطي سکوت شخصيتهايي مانند ايشان که در واقع شاهد و ناظر عيني حوادث نهضت ملي و نقش فدائيان اسلام و آيتالله کاشاني و مراجع و علماي قم و تهران در پيشبرد اهداف نهضت بودند، نوعي سکوت غير مقبول و کناره گرفتن از مسائل روز محسوب نميشود؟ با مطرح شدن اين پرسش توسط «بخش تاريخ» مرکز بررسيهاي
اسلامي ـ قم، اسناد پاسخهاي کوتاه اما مستندي به سؤالات ما درباره مواضع دکتر مصدق، آيتالله کاشاني و فدائيان اسلام و نيز نوع اتهامات بيگانگان و روايتگران معاصر ارائه کردند که به دنبال بحث قبلي و در واقع براي تکميل آن در اينجا
آورده ميشود.
بخش آخر کتاب، در واقع پيوستي است که اشاره کوتاهي به حوادث 28 مرداد دارد و پرسشهاي جناب دکتر زيباکلام را در اين باره به نقد ميکشد و پاسخ ميدهد. . . نقل اين پيوست، نقش دوستان! را در قضيه کودتاي 28 مرداد و علل و عوامل آن روشن ميکند. البته هر گونه نقد منطقي يا پاسخ و توضيحات مستند را پذيرا هستيم و بيترديد از آنها در تجديد چاپ اين رساله استفاده
خواهيم کرد.»
اميد ميبريم که انتشار اسنادي از اين دست بتواند به جريان چالش و داوري منصفانه درباره اين رويداد تاريخي دامن زند و جوهره اين واقعه مهم تاريخي را بيش از پيش بر علاقهمندان بنماياند.