سه کشور اروپایی امروز در بروکسل بستهای از پیشنهادات را برای حفاظت از اجرای برجام و اطمینان به ایران برای بهرهمندی از منافع توافق به ظریف ارائه میدهند. وعده و وعیدهای سیاستمداران اروپایی درباره حفظ برجام در شرایطی است که شرکتهای بزرگ اروپایی هنگام سخن گفتن از دورنمای فعالیت خود در ایران لحن ناامیدانهای دارند. از سوی دیگر وزیر امور خارجه امریکا در سخنانی معنادار به آزاد کردن جاسوسان امریکایی در بند ایران اشاره کرد و با مخاطب قرار دادن رئیسجمهور ایران به عنوان کسی که «خود را غربی میپندارد» از حسن روحانی خواست که در اینباره مانند رهبر کرهشمالی عمل کند. به این ترتیب میتوان از هم اکنون دریافت که بسته حمایتی اروپا عملاً چیزی جز امتیازخواهی امریکایی با ادبیات اروپایی از ایران نخواهد بود.
حمید بعیدینژاد، سفیر ایران در لندن روز گذشته در صفحه توئیتر خود نوشت: خانم ترزا می، نخستوزیر بریتانیا در گفتوگوی تلفنی با حسن روحانی، رئیسجمهوری ایران به وی اطلاع داده است که بریتانیا، فرانسه و آلمان روز سهشنبه در بروکسل بستهای از پیشنهادات را برای حفاظت از اجرای برجام به ظریف ارائه خواهند داد که این اطمینان را به ایران میدهد که از منافع اقتصادی توافق هستهای بهرهمند خواهد شد. ترزا می در تماس تلفنی با حسن روحانی ضمن قدردانی از پایبندی ایران به حفظ برجام از ارائه بسته حمایتی اروپا از برجام به وزیر امور خارجه ایران در بروکسل خبر داد و تأکید کرد: هدف اتحادیه اروپا حفظ برجام است و ما با همکاران اروپایی، تمام تلاش خود را برای حفظ آن و بهرهمندی ایران از مفاد این توافق به کار میگیریم. «ترزا می» با این ادعا که اتحادیه اروپا ایران را یک شریک متعهد و قابل اعتماد میداند، گفت: در این راستا بسیار مهم است که همه طرفها برای حفظ برجام تلاش کنند. در همین حال محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که در راستای رایزنیهای برجامی پس از خروج امریکا از این توافق از شنبه شب سفر به چین، روسیه و بروکسل را آغاز کرد و بعد از دیدارهای روز یکشنبه و دوشنبه در پکن و مسکو امروز هم در بروکسل با موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزرای خارجه سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) درباره برجام بدون امریکا گفتوگو میکند. ظریف در پیامی توئیتری درباره رایزنیهایش درباره برجام گفت که «به زودی مشخص خواهد شد که چطور گروه ۱+۴ میتواند منافع ایران در برجام را تضمین کنند.»
سهشنبه هفته گذشته به دنبال خروج امریکا از برجام در سخنرانی دونالد ترامپ، مقامهای ایرانی بارها تأکید کردهاند دیگر طرفهای توافق باید منافع تهران را تضمین کنند.
لحن ناامیدانه شرکتهای اروپایی
آژانس بلژیکی سرمایهگذاری و صادرات والون اعلام کرد که دور جدید تحریمهای امریکا علیه تهران احتمالاً به شرکتهای بلژیکی به شدت آسیب میرساند. «پاسکاله دلکومینته» مدیرکل این آژانس که در حوزههای مختلف از جمله صنعت، کشاورزی، مهندسی مکانیک، زیرساخت، محیط زیست و انرژی سرمایهگذاری میکند، تأکید کرد: «تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج از توافق هستهای، تأثیر واقعی بر شرکتهای بلژیکی که با ایران کار میکنند میگذارد و مانند شمشیر داموکلس بالای روابط بازرگانی با ایران قرار دارد.» پیامدهای روانی این اقدام، دیگر موضوعی است که درباره آن ابراز نگرانی شده است. دلکومینته افزود: «این اقدام به بانکها که روابط توأم با احتیاطی با ایران داشتند، آسیب وارد میکند. با تحریمهای جدید و اعمال مجدد تحریمها، بانکها در روابط با ایران با مشکل بیشتری مواجه خواهند شد.» این لحن ناامیدانه بعد از سخنان مقامات اروپایی نشان میدهد که در میدان عمل رهبران اروپایی اراده کافی برای حمایت از شرکتهای اروپایی در حال تجارت با ایران ندارند. با این وجود وعده و وعید دادن مقامات سیاسی اروپا ادامه دارد. وزیر خارجه فرانسه گفت که کشورش میخواهد در توافق هستهای با ایران باقی بماند و این توافق هنوز میتواند کارساز باشد. به نوشته رویترز، ژان ایو لودریان در جمع خبرنگاران در «دوبلین» گفت: «ما فکر میکنیم که مبارزه برای منع اشاعه هستهای مهم است و این توافق به معنی آن است که منع اشاعه ممکن است، زیرا ایران مسیر رسیدن به سلاحهای هستهای را طی نخواهد کرد.» «لودریان» اضافه کرد: «ما طرفهای ذینفع در توافق وین هستیم و قصد داریم طرفهای ذینفع باقی بمانیم.» «بوریس جانسون» وزیر خارجه انگلیس گفت که کشورش تلاش میکند شرکتهای تجاری اروپایی به اطمینان خاطر برسند که مصون از پیامدهای تحریم امریکا علیه ایران میتوانند در این کشور فعالیت کنند. جانسون گفت: «آنچه ما قصد داریم فردا در بروکسل درباره آن صحبت کنیم این است که چطور میتوانیم به شرکتهای بریتانیایی و اروپایی کمک کنیم تا آنقدر اعتماد به نفس داشته باشند که همچنان میتوانند فعالیت بازرگانی صورت دهند.» وزیر اقتصاد آلمان هم روز یکشنبه گفته برلین امیدوار است با گفتوگو و مذاکره، واشنگتن را متقاعد کند که شرکتهای همکار با ایران نباید جریمه شوند. «پیتر آلتمایر» وزیر اقتصاد آلمان در گفتوگو با شبکه خبری «زد.دی.اف» درباره مهلتی که امریکا برای ترک ایران به شرکتهای اروپایی داده، گفت: «یک مهلت 90 روزه وجود دارد. در این زمان ما از همه امکانات برای ترغیب دولت امریکا جهت تغییر رفتار این کشور استفاده میکنیم.»
روحانی «غربی» امریکاییها را آزاد کند!
وزیر خارجه امریکا یکشنبهشب گفت ایران برای حفظ روابط تجاری با اروپاییها باید دستکم اتباع امریکایی بازداشتشده در ایران را آزاد کند. «مایک پمپئو» که با برنامه «در پیشگاه ملت» شبکه «سی.بی.اس» گفتوگو میکرد، در پاسخ به این سؤال که آیا امریکا حاضر به مبادله زندانیان با ایران است، گفت: «نمیتوانم به این سؤال پاسخ دهم. ما برای [آزادی] بازداشتیها در کرهشمالی، کسی را مبادله نکردیم. آنها بازگشتند، چون برداشت رئیس کیم [جونگ اون، رهبر کرهشمالی] این بود که به نفع اوست که این کار را انجام دهد. ما از این بابت از او ممنون هستیم.» پمپئو افزود: «امیدواریم که آقای روحانی هم که خود را غربی میپندارد، بازداشتشدگان ایران را آزاد کند. او درباره این واقعیت صحبت میکند که میخواهد شرکتهای اروپایی آنجا بمانند. حداقل کاری که او میتواند انجام دهد، این است که تمام افرادی را که کشورش، کشور آقای روحانی، نگه داشته، آزاد کند.» وزیر خارجه امریکا در ادامه این مصاحبه با بیان اینکه اروپاییها نتوانستند درخواستهای واشنگتن را برای «اصلاح» برجام برآورده کنند، گفت با این حال واشنگتن به گفتوگو با اتحادیه اروپا برای مقابله با فعالیتهای موشکی و منطقهای ایران ادامه میدهد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا هدف از این گفتوگوها دستیابی به توافقی جدید با ایران است یا تشکیل ائتلافی علیه ایران، گفت: «میخواهیم ائتلافی تشکیل دهیم که نه تنها برنامه هستهای ایران را که آنها هنوز انکارش میکنند، بلکه برنامه موشکی آنها را هم به عقب براند. تلاشهای آنها برای تقویت حزبالله هم خواهد بود که تهدیدی علیه اسرائیل است و کاری که آنها دارند در یمن انجام میدهند تا به عربستان موشک شلیک کنند.» او گفت دلیل خروج امریکا از برجام، «محروم کردن» ایران از منافع اقتصادیای بوده که این توافق برای ایران فراهم کرده و به تهران این امکان را داده که فعالیتهای منطقهای خود را گسترش دهد.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا هفته گذشته رسماً اعلام کرد که این کشور از توافق هستهای با ایران خارج میشود. این در حالی است که رسانههای امریکایی گزارش دادهاند امریکا در آستانه توافق با اتحادیه اروپا برای اعمال محدودیتهای جدید علیه ایران بوده، اما ترامپ تصمیم گرفته بیتوجه به این مذاکرات، از برجام خارج شود. در امتداد همین سیاست دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا بامداد دوشنبه بار دیگر به انتقاد از توافق هستهای (برجام) پرداخت و در حساب کاربریاش در توئیتر نوشت: «به خاطر دارید ایران زمانی که برجام پابرجا بود چقدر بد رفتار میکرد. آنها به دنبال تصرف خاورمیانه به هر وسیله ممکن بودند. حالا، این اتفاق نخواهد افتاد.»