گزارش از: حوريه ملکي
ديگر خيلي نمي شود به حال محيط زيست اميدوار بود. دست بر روي هرجايش مي گذاري درد است و زخم و رنج و آلودگي. به گفته کارشناسان محيط زيست آلودگي محيط عبارت است از "وجود يك يا چند مادة آلوده كنند در محيط زيست به مقدار و مدتي كه كيفيت يا چرخة طبيعي را بطوري كه مضر به حال انسان يا حيوان، گياه و يا اثار و ابنيه باشد تغيير دهد ." به بيان ساده تر هر گاه ماده يا موادي بيگانه با غلظتي خاص وارد عناصر محيطي شوند و تعادل طبيعي آنها را بر هم بزنند صحبت از آلودگي مي شود که در اين بين سه عامل مهم در طبیعت وجود دارد که می تواند آثارمخربی روی محیط زیست ایجاد کند . آلودگی هوا ، آلودگی آب و آلودگی خاک. آلاينده هايي که در حال حاضر نفس گياهان و موجودات زنده ديگر در طبيعت را به شدت تهديد مي کنند به طوري که از گيلان خبر مي رسد زیستگاههای مرال گیلان رو به تخریب است.
***
وضعيت زیستی هر کشوری خوب یا بد، برآیند نوع نگرش و عملکرد دولتمردان به محیط و مردم است! می توان با آگاهی و شناخت دقیق از این امر، دولت ها را به تغییر عملکردهای ضد محیط زیستی و بر هم زننده تعادل بستر حیات یک جامعه هدايت کرد. این مهم تنها در صورتی امکانپذیر است که بدور از خودخواهی و مسایل جانبی ارزیابی دقیقی از شرایط صورت گیرد و حقیقتا بدانیم اکنون کجا ایستاده ایم. در تشريح وضعيت موجود محيط زيست ايران هم همين بس که فارغ التحصيلان رشته حفاظت محيط زيست با آمار 50درصدي در صدر بيکاران تحصيلکرده قرار دارند. در همين رابطه تخريب محيط زيست از چنان سرعتي بهره مي برد که بر اثر آن حالا نوبت به انقراض حيوانات و جانوران موجود در آن رسيده.
*جنگل ها بدون مرال زيبا نيست
با توجه به اینکه مرال بعنوان شکوه و اهمیت جنگلهای هیرکانی است، بدلیل تخریب زیستگاه و شکار بی‌رویه جمعیت آن بشدت کاهش یافته و از عموم مردم تقاضاء داریم در جهت حفاظت از این گونه ارزشمند همکاری کنند.
اينها بخشي از حرف هاي رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان شفت است که با اشاره به سرشماری تابستانه مرال در سال گذشته در زیستگاههای حوزه شهرستان سیاهکل و شفت انجام شده ، گفت: " برآورد جمعیت حیات وحش یکی از مهمترین فاکتورهای مدیریت برای حفاظت از حیات وحش محسوب می‌شود و در بین گونه‌های حیات‌وحش، پستانداران علفخوار بزرگ جثه از اهمیت ویژه‌ای در اکوسیستم برخوردار هستند."
رضا زمانی ادامه داد: "بهترین زمان سرشماری و برآورد جمعیت مرال در فصل جفت‌گیری آنها است که در استان گیلان معمولأ از نیمه دوم شهریور تا 15 مهر ماه هر سال انجام می‌شود. با بیان اینکه در حوزه شهرستان شفت سه ایستگاه شاخص شناسایی شد که عملیات سرشماری در آن در حال انجام است، پیش‌بینی می‌شود تعداد 10 رأس مرال در حوزه شهرستان شفت حضور داشته باشند."
مرال از خانواده گوزن‌ها است. نر این گونه دارای شاخ‌های بلند و منشعب است و هر سال به تعداد شاخک‌ها اضافه می‌شود. شاخ‌ها هر سال در اسفند ماه می‌‌افتد. با اينکه مرال جزء گونه‌های حفاظت‌شده محسوب می‌شود و شکار آن ممنوع است اما اينبار تخريب محيط زيست و زيستگاه ها، موجب شده که تا شمارش معکوس براي انقراض اين گونه نادر هم آغاز شود.
*تخريب زيستگاه ها محصول بي تدبيري ها
بهر حال تخريب زيستگاه ها محصول اشتباهات ديگر است . از ويلاسازي ها گرفته تا ساختن سدهاي بدون مطالعه. آبخیزها منفجر و نابود می شوند تا سدها ساخته شوند. سدهایی که موجب شده با ارزش ترین تالاب ها نابود و یا تهدید به نابودی شوند. سدهایی که تعادل طبیعی آب دشت های پایین دست را مختل کرده، تعادل طبیعی کوهستان ها یعنی بهترین آبخیزها و سرچشمه رودها را با انفجارهای فاجعه بار بر هم زده و فرسایش های آبی را تشدید کرده است. سدهایی که بی مصرف بودن آنها در شرایط خشکسالی ها و نیز در زمان وقوع سیل ها به اثبات رسیده. سدهایی که تنها کم تر از ۷% برق کشور را تامین میکنند.
در همين رابطه بیش از ۱۶۵ رودخانه آلوده در کشور شناسایی شده‌اند که از بین آنها حدود ۷۰ رودخانه بیش‌ترین آلودگی را داشته‌اند و سالانه حدود ۲۰ میلیون تن فاضلاب تصفیه نشده از راه رودخانه‌های آلوده به دریاچه‌های داخلی، دریاچه سدها، دریای خزر و خلیج فارس سرازیر می‌شود.
پسماندهای رها شده یا دفع شده خاک و آب شهرها و روستاها را دچار آسیبهای جبران ناپذیر کرده است. دفنگاه سراوان رشت که بزرگ ترین دفنگاه شمال کشور است با شرایطی بحرانی دست و پنجه نرم می کند، این مرکز که می تواند با تولید بیوگاز بخشی از انرژی مورد نیاز شهر را تامین کند با تولید گاز متان و شیرابه ناشی از دفع غیراصولی آلودگی رودخانه پیربازار و تالاب انزلی را به دنبال دارد. از دفنگاه سراوان شیرابه ای با دبی ۲۰ لیتر در دقیقه خارج شده و مانند بمبی اتمی در منطقه به گردش در می آید.
در کل استان گیلان مراکز دفع در دل جنگل یا حاشیه آن یا کنار رودخانه ها قرار دارند که نبود امکان دفن بهداشتی (به سبب بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی و …) مشکل را افزایش می دهد.
با ترکیبی درست از موارد مختلف موجود در فرآیند مدیریت پسماند از جمله تفکیک از مبدا، تولید کود و در نهایت زباله سوز با هدف تولید انرژی می توان از این طلای کثیف بهره برداری نمود.
وقتی از مسایل محیط زیستی صحبت به میان می آید، صحبت از کیفیت محیط زندگی و بقای انسان است، گاه گروهی مسائل محیط زیستی را در حد شناخت و درک روابط جانوران، گیاهان و زیستگاه هایشان می آوردند در حالی که مسایل محیط زیستی حتی با نگاه حمایت از طبیعت و مراقبت های محیطی با خدف حفظ منابع رشد اقتصادی و اجتماعی انسان است.
توسعه و محیط زیست اجزای تفکیک ناپذیر برنامه رشد اقتصادی هر جامعه اند. برخلاف تفکرات پیشینیان در دنیای رو به رشد امروز، پیشبرد برنامه های توسعه نه تنها با حفظ محیط زیست منافات ندارد بلکه این دو لازم و ملزوم یکدیگرند. از یک سو محیط زیست نیروی محرکه نمدن بشری است و از سوی دیگر حفظ حیات بشر، کیفیت زندگی و حفظ محیط زیست انسان، نیاز به فناوری و برنامه ریزی برای اجرای طرح های گوناگون توسعه دارد. بنابراین حمایت از سرمایه های جامعه مستلزم درک شکل های مختلف توسعه برای هماهنگ سازی سرمایه ها و فرآیندهای توسعه با هدف تعادل بخشیدن بین آنهاست.
در موقعیت کنونی دنیا که افزایش جمعیت و رکود اقتصادی فشار زیادی به جهان وارد نموده، اقتصاد سبز با پیش بینی توانایی تولید بیش از نیم میلیون شغل جدید در دهه آینده نقش کلیدی در بهبود وضعیت اقتصادی و افزایش رفاه عمومی و در نتیجه رشد اقتصادی خواهد داشت.
