معاونت حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران در پاسخ به مقاله منتشر شده روزنامه «جوان» در صفحه شهری با عنوان «حمل و نقل پاک، از شعار تا واقعیت» (توسعه پیادهراه و مسیرهای دوچرخه به کجا رسید؟) اعلام کرد: شهر انسان محور؛ شهری است که شهروندان آن با تفکرات سالم در ابعاد مختلف زندگی شهری به دنبال در اختیار گرفتن زیرساختهای شهر هستند.
چرا هر کجا حرف از شهر انسان محور است ذهن مدیران، شهروندان و خبرنگاران سمت و سوی پیادهراهها و بعضاً مسیرهای دوچرخه را میگیرد. یک اشتباه استراتژیک که متأسفانه نشئت گرفته از تک بعدینگری و مطالعات ناقص تطبیقی یا بازدیدهای میدانی بدون مطالعه عمیق از جوامع توسعه یافته است.
باید در نظر داشت که تنها با تبدیل یک مسیر سواره به پیادهراه نباید انتظار اهدافی، چون بهبود مدیریت ترافیک، بهبود سیمای کالبدی، بهبود وضع زیست محیطی و ارتقای خدمات زندگی اجتماعی و فرهنگی را در کل شهر (به خصوص شهری به وسعت تهران) داشت.
شهرهای موفق در حوزه پیادهراه و توسعه دوچرخهسواری در سایر زمینهها نیز موفق و توسعه یافتهاند. در شهر انسانمحور در همه ابعاد، انسانمحور است و نه فقط در حوزه حمل و نقل و از آن مهمتر مقیاس انسان در شهر انسان محور بسیار حائز اهمیت است.
عبارت اروپاییها برای اینکه شهرهایشان را از سیطره اتومبیلها نجات دهند حمل و نقل پاک را در میان شهروندان جا انداختند عبارتی عوامپسندانه است که ابعاد پنهان چگونه جا انداختن در آن تشریح نشده است. در شهرهای مدنظر نویسنده مقاله، رشد زندگی شهرنشینی در ابعاد مختلف توسعه یافته است. در این شهرها محدودیتها و هزینههای بسیار نیز وجود دارد که در تهران وجود ندارد چه بسا بسیاری از مشکلات ترافیکی و آلودگی هوا و صدا و در شهرمان تهران عدم امکان اعمال محدودیت و اخذ عوارض مستقیم و مختلف استفاده از خودرو و موتورسیکلتهای شخصی در شهر است. در بسیاری از آن شهرها امکان استفاده از خودرو و موتورسیکلتهای شخصی به سادگی شهر ما صورت نمیپذیرد.
ساختار زندگی شهری در حوزههای مختلف از سوی خود شهروندان باید تغییر کند. در خصوص پیادهراه شهری نیز تب پیادهراهسازی نباید شهرها را فراگیرد. در پیادهراهسازی مهمترین رکن باید پویایی و زندگی ۲۴ ساعته در شبانهروز ملاک قرار گیرد و نه صرفاً صرفه تجاری و اقتصادی بودن آن.
آری در نمونههای اجرا شده پیادهراهها تمایل بازگشت به قبل وجود دارد، اما این تمایل نشئت گرفته از ذات پیاده راه نیست بلکه نشئت گرفته از محدود کردن خوی خودرو و موتورسیکلت پسند شدن شهروندان و ساکنان محلات پیرامون مسیرهای پیادهراه است.
شهر تهران نیازمند تغییر سبک زندگی شهروندان خود است و در حوزه حمل و نقل نیز تغییر سبکهای حملی و نقلی.
پس روی ساختار نرمافزاری زندگی شهروندان نیز باید تمرکزی متفکرانه و طولانی مدت داشت. باید پذیرفت شهروندان ما در تردد روزانه عجله دارند و برای مکث و گپ و گفت: زمانی ندارند. توسعه پیادهراهها و مسیرهای دوچرخه نیازمند شهروندان پیاده و دوچرخه سوار است. شهرهایی که از سیطره اتومبیل نجات پیدا کردند در حقیقت برای تردد انتخابی محدود داشتند که بعدها مزایای این محدودیتها را حس کردند.
در شهرهای ما تا زمانی که سوخت و پارکینگ ارزان، عوارض ناچیز، مالیات کم، قوانین حمایتکننده و سایر امتیازات برای اتومبیلها و موتورسیکلتها فراهم است ایجاد پیادهراه و مسیرهای دوچرخه باعث توسعه نمیشود بلکه رشد تسهیلاتی است که تمایل شدید به بازگشت به قبل را داراست.
یادمان باشد شهر انسان محور از تفکر شهروندان نشئت میگیرد و در نهایت منجر به تسخیر زیرساختها توسط آنها میشود.
جوان: توضیحات واحد توسعه سیستمهای حمل و نقل پاک معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در تئوری بسیار دلنشین است، اما شهر تهران با ۱۳ میلیون جمعیت ثابت و شناور و با معضلات و مشکلات بسیاری در حوزه حمل و نقل عمومی روبهروست تا آنجایی که یکی از دغدغههای شهروندان بحث جابهجایی تردد درون شهری است.
گام برداشتن به سوی شهر انسانمحور فقط با حرف امکانپذیر نیست و نبوده بلکه باید مسئولان اجرایی در حوزه مدیریت حمل و نقل و ترافیک بدان اهتمام ویژهای داشته باشند تا بتوانیم گامبهگام از شهر خودرو محور به سوی شهر انسان محور حرکت کنیم. زیرساختهای ابرشهر تهران برای حمل و نقل پاک بسیار ناچیز است که حتی در حد حرف هم نمیگنجد و این انتظار میرود با اصلاح نگاه مدیریت ترافیک و توسعه زیرساختها به سوی شهر انسان محور گام برداریم. حمل و نقل پاک زمانی میتواند پازل شبکه حمل و نقل عمومی را تکمیل کند که شهر به سوی شهر هوشمند سوق داده شود و به جای کلاف ترافیک درهم تنیده شهری و وسایل نقلیه موتوری امواج را به جای انسان به حرکت در بیاوریم.
با این حال با این بحث که شهر انسان محور از تفکر شهروندان نشئت میگیرد و در نهایت منجر به تسخیر زیرساختها توسط آنها میشود همفکر هستیم و از مسئولان بیش از گذشته انتظار میرود به آمد و شد شهری اهتمام ورزند.