با دستهای لرزان پایپش را پر میکند. نیمنگاهی به پایپ دارد و نیمنگاهی به کودکش که کمی آنسوتر در خواب ناز فرورفته است. حسابی خمار است و به تنها چیزی که فکر نمیکند آینده خودش و فرزندش است. آیندهای که خودش و همسرش در حال نابود کردن آن هستند، درست از لحظهای که در کنار هم قرار گرفتند و به جای همراهی در زندگی در مصرف موادمخدر همراه شدند. یادش نمیرود اولین باری که مزه موادمخدر را چشید با تعارف و اصرار همسرش بود.
آنطور که اغلب کارشناسان از جمله ربابه نوری قاسمآبادی روانشناس بالینی و دانشیار دانشگاه خوارزمی میگویند «بیشتر زنان در ارتباط با مردانی که مصرفکننده مواد یا معتاد هستند، به اعتیاد روی میآورند.»
گم شدن مادرانهها در دود و خماری
زنانی که معتاد میشوند اغلب نقشهای دیگری دارند که اعتیادشان موجب بروز چالشهای جدی در دیگر نقشها خواهد شد؛ نقشهایی همچون مادری و همسری؛ و درست همین ماجرای اعتیاد زنان است که پدیدههایی همچون خرید و فروش نوزادان را توجیه میکند.
قاسمآبادی پیامد اعتیاد زنان را بسیار سنگینتر و وخیمتر از مردان میداند و میافزاید: «معمولاً مردان، مصرف موادمخدر را از مواد سبک شروع میکنند و بعد به مواد سنگینتر روی میآورند ولی زمانی که یک زن همراه این افراد شروع به مصرف میکند، از همان ماده مصرفی مردان استفاده میکند که در نتیجه اولین مواد مصرفی زنان جزو مواد سنگین محسوب میشود.»
قاسمآبادی به تحقیقاتی اشاره میکند که نشان میدهد سرعت و میزان وابستگی به موادمخدر در زنان شدیدتر از مردان است؛ زنان در مقایسه با مردان در زمان مشخص و یکسان، سریعتر و شدیدتر وابسته به موادمخدر میشوند و در نتیجه پیامد اعتیاد نیز برای آنان سنگینتر میشود.
تفاوتهای زنان معتاد با مردان معتاد
از نگاه پژوهشگران اعتیاد زنان به لحاظ جنسیتی، تفاوتهای اجتماعی زیادی با مردان دارد. قاسمآبادی هم در این باره معتقد است: «یک مرد معتاد در نهایت اگر از خانواده رانده شود، بیخانمان میشود، ولی برای زنان چنین نیست و در صورت حمایت نشدن از سوی خانواده، به سرعت مورد تجاوز قرار میگیرند یا برای تأمین مخارج مواد، به خودفروشی روی میآورند که احتمال ابتلای به ایدز و سایر بیماریهای عفونی و آمیزشی در آنان افزایش مییابد.»
وی درخصوص آسیبهایی که فرزندان مادران معتاد به آنها گرفتار میشوند، نیز تصریح میکند: «زمانی که مادری به مصرف مواد روی آورد، به احتمال بسیار زیاد، فرزند او هم قربانی انواع آزارهای جنسی و جسمی و درنهایت ابتلا به بسیاری از مشکلات و اختلالات روانی میشود.»
این روانشناس بالینی در این مورد توضیح میدهد: «فرزندان مادران مصرفکننده مواد، بسته به نوع مواد و شدت وابستگی مادر دچار مشکلات شناختی و اختلال یادگیری و ابتلای به بیشفعالی و نقض توجه میشوند و باید متناسب با نوع و شدت مواد مصرفی مادر، مراقبتها و حمایتهای جانبی از این فرزندان صورت گیرد.»
اقدامات انجام شده
فاطمه عباسی، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی، اما درباره اقداماتی که برای درمان زنان معتاد انجام گرفته یا در دست اجراست اینگونه توضیح میدهد: ۱۰ درصد از جمعیت ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفری معتادان در کشور، زنان هستند. برنامه پیشگیری از اعتیاد را در بحث زنان و کودکان در اولویت قرار دادهایم به طوری که ۱۰ درصد از مراکز درمان را ویژه زنان اختصاص دادهایم.
وی میافزاید: «شش مرکز مخصوص کودکان معتاد و دو مرکز مادر و کودک وجود دارد که این امکان را فراهم میکند مادران معتاد و فرزندانشان در کنار یکدیگر حضور داشته باشند. همچنین ۱۲۶ مرکز میانمدت اقامتی در حوزه اعتیاد داریم که در این مراکز، سرپناه و مراکز DIC ویژه زنان معتاد خیابانی را ایجاد کردهایم.»
عباسی با اشاره به وجود ۳۴۶ مرکز مداخله در بحران و وجود اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳ میگوید: «بهزیستی در کنار مراکز حضوری، با هدف ایجاد عدالت و مداخله بهنگام، خط مشاوره تخصصی ۱۴۸۰ و خط مشاوره تلفنی اعتیاد ۰۹۶۲۸ را ایجاد کرده است.»
رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی با بیان اینکه خدمات این سازمان عمومی است و به زنان و مردان داده میشود، تصریح میکند: «نگاه جنسیتی نداریم، اما در تماسهای تلفنی بیشتر زنان هستند که
تماس میگیرند.»