نظام سیاسی ترکیه دو شنبه هفته آینده با سوگند رجب طیب اردوغان رسماً از سیستم پارلمانی به ریاستی تغییر میکند. دیروز اولین گام در این مسیر برداشته شد و طی فرمانی، قدرت رئیسجمهور افزایش پیدا کرد.
فارین پالیسی دیروز نوشت که انتخابات ۲۴ ژوئن ترکیه شروع یک نظم قانون اساسی جدید با تبعات چشمگیر برای نقش بینالمللی ترکیه است. رجب طیب اردوغان اولین رئیسجمهور منتخب محبوب با ۵۳ درصد رأی مردمی است. او طیفی از امتیازات اجرایی ویژه با مسئولیت سیاستگذاری کامل و جامع را به دست میگیرد و مسئول اجرای سیاست خارجی میشود که اختیار اجرایی آن در سیستم پیشین در دست دفتر نخستوزیری بود که اکنون حذف شده است. خلاصه تحلیل فارین پالیسی این است: «شریک جدید اردوغان در پارلمان که ناسیونالیستهای جنبش ملیگرا هستند، آنکارا را در موضعی جنگجویانهتر و سرسختتر قرار میدهند.»
اولین گام در این مسیر دیروز برداشته شد و به فاصلهای ۱۰ روزه از انتخابات، قوانینی که از سال ۱۹۲۴ تا ۲۰۱۷ بر ترکیه حاکم بود، با حکمی تغییر کرد. رویترز گزارش کرده که ترکیه به موجب این حکم ویژه اختیارات جدیدی به رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور در راستای تغییرات مربوط به نظام سیاسی این کشور تفویض کرده است. این حکم بر اساس تغییرات ۱۸ ماده قانون اساسی ترکیه صادر شده که فروردین ماه سال گذشته به تأیید و تصویب مردم این کشور رسید و نظام حکومتی ترکیه پس از ۹۵ سال، از سیستم پارلمانی به ریاستی تغییر پیدا کرد. با حذف پست نخستوزیری، رئیسجمهوری منتخب به مدت پنج سال رئیس دولت و مسئول کابینه خواهد بود. بر اساس این حکم، بخشی از اختیارات نخستوزیر و هیئت وزیران ترکیه بر اساس بخشنامه در حکم قانون شماره ۴۷۷ صادر شده توسط هیئت وزیران، به رجب طیب اردوغان رئیسجمهوری این کشور منتقل شد. این بخشنامه با استفاده از قانون وضعیت فوقالعاده ترکیه صادر و در شماره دیروز روزنامه رسمی ترکیه منتشر شده است. بنعالی ییلدیریم که با تغییر نظام سیاسی ترکیه به ریاست جمهوری در واقع آخرین نخستوزیر این کشور است، دیدارهای آخرش را در این سمت با «اسماعیل قهرمان»، رئیس پارلمان و خلوصی آکار، رئیس ستاد مشترک ارتش برگزار کرد. اردوغان روز دو شنبه ۹ جولای (۱۸ تیرماه ۱۳۹۷) پس از ادای سوگند در مجلس فعالیت خود را به عنوان رئیسجمهور، رئیس کابینه و مسئول دولت ترکیه آغاز میکند و پس از آن، مراسم انتقال نظام پارلمانی ترکیه به نظام ریاست جمهوری در مجتمع ریاست جمهوری بش تپه آنکارا برگزار خواهد شد.
در نظام جدید ترکیه، اردوغان نیازی به معرفی کابینه به مجلس و رأی اعتماد نمایندگان به اعضای کابینه خود ندارد و بر این اساس، وی قصد دارد با تغییرات گسترده در ساختار مدیریتی کشور، دولتی چابک تشکیل و با ادغام و حذف ۱۰ وزارتخانه، تعداد وزارتخانههای ترکیه را به ۱۶ عدد کاهش دهد.