سرنوشت نفت ايران در روزهاي اخير همواره در صدر ليست اخبار جهاني ايستاده است. در حالي كه ترامپ از طرق مختلف سعي در حذف نفت ايران را از بازارهاي جهاني و جايگزينكردن نفت عربستان، روسيه و حتي نفت توليدي خود با نفت ايران دارد، صادرات ايران همچنان ادامه دارد. به گفته بيژن زنگنه، وزير نفت تاكنون تغيير عمدهاي در مقدار توليد و صادرات نفت ايران حاصل نشده است و ايران در قبال اقدامهاي امريكا، برنامههاي خود را پيش خواهد برد. اين اتفاق در حالي رخ داده است كه ترامپ از مشتريان ايران خواسته بود خريد نفت از ايران را تا آبانماه به صفر برسانند كه البته با مخالفت بسياري از كشورها روبهرو شد. حدود يك هفته بعد از تصميم ترامپ پنج كشور حاضر در توافق برجام در بيانيهاي مشترك در وين از ادامه فروش نفتوگاز ايران در بازارهاي جهاني حمايت كردند.
پنج كشور باقيمانده در توافق هستهاي با ايران، ۱۵تيرماه اعلام كردند با وجود تهديد ناشي از تحريمهاي امريكا پس از خروج امريكا از برنامه جامع اقدام مشترك (برجام)، آنها از حق ايران براي صادرات نفتوگاز حمايت ميكنند. سه قدرت اروپايي (انگليس، فرانسه و آلمان) به همراه روسيه و چين در بيانيهاي مشترك به همراه ايران اعلام كردند كه پنج كشور حاضر در توافق هستهاي، به همكاري اقتصادي با ايران از جمله ادامه صادرات نفتوگاز و ديگر محصولات انرژي متعهد ميمانند. در اين راستا، يكي از مديران ارشد شركت ساينوپك چين نيز اعلام كرد، تحريمهاي امريكا ضدايران، تأثيري بر واردات نفت چين از ايران نخواهد داشت. به گفته وي پالايشگران چيني براي خريد نفت از ايران، از نفتكشهايي استفاده ميكنند كه تعاملي با امريكا ندارند. بنابراين با وجود تصميم امريكا براي بازگرداندن تحريمها ضدايران، واردات نفت چين از ايران آسيبي نخواهد ديد. اين مدير ساينوپك همچنين اعلام كرد، در صورتي كه دولت چين براي واردات نفت از امريكا تعرفه ۲۵درصدي وضع كند، پالايشگران چيني خريد نفت را از ايالات متحده متوقف ميكنند. همچنين هند اعلام كرد، تحريمهاي امريكا را كه تهديد كرده عليه كشورهايي كه پس از چهارم نوامبر به خريد نفت ايران ادامه ميدهند، وضع خواهد كرد به رسميت نميشناسد. سونجاي سوتهير، يكي از مقامات وزارت نفت هند گفت: هند تحريمهاي يكجانبه را به رسميت نميشناسد و تنها تحريمهايي را رعايت ميكند كه از سوي سازمان ملل متحد تصويب شدهاند.
ژاپن و كرهجنوبي نيز براي پيشگيري از پيامدهاي منفي تحريمهاي ضدايراني امريكا، با دولت ايالاتمتحده مذاكره ميكنند. يوشيهيده سوگا، دبير هيئتدولت و سخنگوي دولت ژاپن اعلام كرد، ژاپن و امريكا اكنون در حال مذاكره درباره بازگشت تحريمهاي امريكا ضدايران هستند. ما پيامد اقدام امريكا را با دقت زيرنظر داريم و تمايل داريم با كشورهاي درگير از جمله امريكا، مذاكره كنيم تا هيچ پيامد منفي براي شركتهاي ژاپني ايجاد نشود. يكي از مسئولان وزارت انرژي كرهجنوبي نيز اعلام كرد، دولت اين كشور براي دريافت معافيت از تحريمهاي امريكا، به مذاكره با واشنگتن ادامه ميدهد، حتي خبري مبني بر توقف واردات نفت ايران توسط كره منتشر شد كه توسط سفارتهای اين كشور تكذيب شد. از سوي ديگر، وزير انرژي روسيه در واكنش به اخباري مبني بر اعمال فشار امريكا براي توقف صادرات نفت ايران گفت: كشورش توافق با ايران را براي واردات نفت خام در قبال كالا از منظر حقوقي ارزيابي خواهد كرد.
نفت ايران جايگزين ندارد
اين درحالي است كه بسياري از كارشناسان معتقدند، اوپك ظرفيت مازاد براي جايگزيني افت توليد نفت ايران را ندارد و رئيسجمهور امريكا بايد سياست خود را در قبال ايران تغيير دهد. هنگامي كه تحريمها عليه ايران در ماه نوامبر اجرايي شوند، توليدكنندگان نفت ظرفيت لازم براي جبران افت توليد اين كشور را در اختيار ندارند. اگر ترامپ در توقف كامل صادرات نفت ايران موفق شود، توليدكنندگان نفت بايد عرضه روزانه ۲ميليون و ۷۰۰هزار بشكه نفت ايران را جايگزين كنند. اين حفرهاي بزرگ است كه پركردن آن دشوار است.