به گزارش خبرگزاری جوان از سنندج، طی چند دهه اخیر علیرغم پیشرفتهای بسیار در امور تشخیصی و درمانی، پدیده شهرنشینی و صنعتیشدن جوامع که با تغییرات سریع در سبک زندگی همراه است در کنار بهبود شاخصهای بهداشتی که سبب افزایش امید به زندگی شده است، بیماریهای غیرواگیر در کل جهان توسعه روزافزونی داشته است به طوری که چهار بیماری قلبی عروقی، دیابت، سرطان و بیماریهای مزمن تنفسی مهمترین علل مرگومیر ناشی از بیماریهای غیرواگیر هستند.
با وجود اینکه مرگ و میر ناشی از سرطانها افزایش یافته اما به طور کلی نسبت افرادی که به دلیل سرطان فوت میکنند با در نظر گرفتن جمعیت و تعداد موارد ابتلا در مقایسه با سه دهه قبل کاهش یافته است.
طبق آخرین اطلاعات موجود، ۵ نوع سرطان شایع در استان کردستان شامل سرطان معده، پوست، مری، ریه و کولورکتال وجود دارد که حدود بیش از یک هزار و 500 نفر با این بیماری دست و پنجه نرم میکنند..
سمیرا منصوریمجد دانشآموخته مقطع دکترای دانشگاه کردستان با همراهی استاد راهنمای خود پروفسور عبدالله سلیمی عضو هیأت علمی دانشگاه کردستان موفق به ساخت آپتاحسگری شدهاند که میتواند بروز سرطان تخمدان را در مراحل خیلی ابتدایی و تنها از طریق بررسی نمونه خون افراد تشخیص دهد.
طراحی و ساخت چنین دستگاهی در دنیا کمنظیر و شاید هم بینظیر باشد که به همین دلیل با این دانشجوی دانشگاه کردستان در خصوص چگونگی ایده ساخت این دستگاه گفتوگویی انجام دادهایم که در ادامه میخوانید..
چرا سرطان تخمدان را برای پروژه خود انتخاب کردید؟
سرطان تخمدان یکی از مرگبارترین بیماریهای زنان است که به دلیل نبود علائم ویژه، یکی از سختترین نوع سرطان برای تشخیص زودهنگام است اما امروز با این فناوری این امکان به راحتی از طریق آزمایش خون وجود دارد.
شیوه کار به چه صورت است؟
هر چه سرطان زودتر تشخیص داده شود، برنامههای درمانی و جلوگیری از انتشار آن موفقیتآمیزتر خواهد بود بنابراین سعی شده است که حساسیت آپتاحسگر در حدی باشد که بتوان غلظت آنتیژن تولیدشده در نمونههای سرطانی را در مقادیر بسیار کم و در محدوده خطی وسیع اندازهگیری کرد.
طبق نتایج حاصل شده، این آپتاحسگر تشخیص سریع نشانگر مرتبط با سرطان تخمدان را با دقت و حساسیت بالا در مراحل اولیه ابتلا امکانپذیر میسازد، آپتاحسگر پیشنهادی، قابلیت اندازهگیری در محدوده خطی گسترده و حد تشخیص پایینی داشته است. همچنین کارایی آن برای آنالیز این نشانگر سرطانی در نمونههای بالینی و مایعات بیولوژیکی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
در مورد این پروژه تحقیقاتی بیشتر توضیح دهید..
در این کار تحقیقاتی تلاش شده است تا برای آشکارسازی بدون نیاز به برچسب و اندازهگیری آنتیژن اختصاصی سرطان تخمدان ۱۲۵ (CA۱۲۵، در برابر سایر آنتیژنهای مشابه موجود در محیط سرم خون، یک آپتاحسگر بسیار حساس و انعطاف پذیر مبتنی بر ترانزیستور اثر میدان طراحی شده و مورد بررسی قرار گیرد، این آپتاحسگر از نانو ورقههای اکسید گرافن احیا شده بر روی فیلم پلیمر انعطافپذیری از جنس پلیمتیل متااکریلات ساخته شده است.
در ساخت این آپتاحسگر از چه فناوریای استفاده شده است؟
در ساخت این آپتاحسگر از نانولولههای کربن برای افزایش مساحت سطح و قرارگیری آپتامر روی سطح زیست حسگر و نهایتاً افزایش حساسیت استفاده شده است، همچنین، از نانو ورقههای اکسید گرافن احیا شده بهعنوان کانال ترانزیستور اثر میدان استفاده شده است.
یکی از مزایای استفاده از ترانزیستورهای اثر میدان الکتروشیمیایی به عنوان حسگر، قابلیت طراحی آنها در ابعاد کوچک است، استفاده از نانو ورقههای گرافن کوچکسازی ابعاد ترانزیستور را بیش از پیش امکانپذیر میسازد تا بتوان آرایه حسگر و سیستم پردازش سیگنال را روی تراشههای کوچک طراحی کرد؛ بنابراین با این روش میتوان سیستمهای میکروآنالیز قابل حملی را برای اندازهگیری آنتیژن در محل بافت آلوده شده و بدون نمونهبرداری از بافتهای سرطانی انجام داد.
آیا بصورت عملی این روش را روی نمونه سرم خونهای حاوی سرطان بررسی کردهاید؟
پس از بررسی آزمایشگاهی زیستحسگر ساخته شده، نتایج بهدست آمده برای اندازهگیری آنتیژن CA۱۲۵ در نمونههای سرم خون حاوی این آنتیژن توسط این زیستحسگر پیشنهادی با نتایج بهدست آمده از روش استاندارد ELISA مقایسه و صحت نتایج تأیید شد.
آیا پروژههای تحقیقاتی دیگری انجام دادهاید؟
بله. از دیگر کارهای تحقیقاتی من که در طول دوران تحصیل در دانشگاه کردستان انجام دادهام اندازهگیری میزان پیشروی سرطان سینه، اندازهگیری میزان پیشروی ویروسHIV، اندازگیری میزان یون جیوه در منابع آبی و اندازهگیری لاکتات خون است.
گفتنی است سمیرا منصوری عناوین دبیری انجمن نانوفناوری دانشگاه کردستان، عضو بنیاد نخبگان استان، جزو 40 دانشجوی نمونه کشوری در سال 96، سه سال متوالی دانشجوی فعال فرهنگی دانشگاه، ورزشکار نمونه کشوری و منطقهای، پژوهشگر برتر و ... را نیز در کارنامه علمی خود دارد.