سومین جشنواره سراسری نقالی و پرده‌خوانی «غدیر» (نقالان علوی) به همت مرکز هنر‌های نمایشی حوزه هنری و با دبیری حسین عالم‌بخش به تازگی در تهران برگزار شد. گفت‌وگوی «جوان» با حسین عالم‌بخش را می‌خوانید.
آیا در گذر زمان نقالی‌ها به لحاظ محتوایی برای به روز شدن و جوان پسند شدن تحولاتی داشته‌اند؟
نقالی‌ها یا در اصل طومار‌هایی که توسط نقال‌ها بیان می‌شوند سینه به سینه بوده است و مکتوب آن وجود ندارد، این نقل‌ها به طور اساسی قدیمی هستند و نقل‌های جدید در آن کم است ضمن اینکه خلاقیت نویسندگی و نوشتار طومار در آن وجود ندارد، از طرفی برخی بزرگان عرصه نقالی در طول سال‌های اخیر درگذشتند، شاید به این خاطر بوده است که در دهه‌های اخیر آنچنان نقل خاصی درباره موارد مختلف شاهد نبودیم هرچند پیشکسوتان این عرصه که تعداد اندکی هستند این فرآیند را تا حدودی انجام دادند ولی به دلیل اینکه تعداد آن‌ها کم است یا مرجعی برای پیگیری کارهای آن‌ها وجود نداشته این طومار‌ها به گوش همگان نرسیده است ولی در کل می‌توان گفت: نقل‌های تازه‌ای وجود ندارد و یکی از کارهای سومین جشنواره پرده‌خوانی و نقالی غدیر به انجام رساندن این موضوع است که ۲۰ طومار از نسخ قدیمی توسط دکتر فتحعلی‌بیگی و آقای مهدی دریایی تحت عنوان طومار‌های همای رحمت به روزسانی شده است که در اختتامیه جشنواره نیز از آن رونمایی شد.
چقدر از متن‌های معاصر هم می‌توان برای نقالی استفاده کرد؟
در نقالی نباید متن عتیقه وجود داشته باشد و موضوعات روز جامعه می‌تواند مورد نقالی قرار بگیرد و شیوه پرداختن به آن نیز مهم است. در حال حاضر ما موضوعات دفاع مقدس و انقلاب را داریم، اما به این خاطر که متون بیشتر ذوقی بوده و فاقد اصول فنی و حرفه‌ای است نمی‌توان با مصادیق اصلی نقالی به آن پرداخت و بیشتر حالت روایتگری دارند.
نقالی بانوان چه جایگاهی دارد؟
در این جشنواره یک اتفاق مهمی رخ داده است و آن حضور بانوان به صورت گسترده است که با رعایت موازین اسلامی می‌توانستند نقل‌های بسیار مناسب را بیان کنند، اما به جهت جایگاه فنی و عدم تخصص کافی هنور جای کار دارند، در جامعه ما حضور زنان می‌تواند بسیار نقش مناسبی داشته باشد و در بحث نقل برای کودکان و خردسالان نیز وجود دارد که نقال خانم نسبت به نقال آقا به دلیل برقراری ارتباط مناسب موفق‌تر بوده است، حتی در بین کودکان خردسال حضور دختران بیشتر از پسرهاست که این نشان دهنده ترویج نقالی در بین زنان جامعه است، اما باید به این موضوع بیشتر بها داد و از ظرفیت آن‌ها استفاده شود، شاید در برخی از مراکز هنری مانند صداوسیما استفاده بهینه و درست از حضور بانوان در بحث نقالی صورت نمی‌گیرد و می‌توان گفت: مورد مغفول قرار گرفته است.
آیا موضوعات اجتماعی- فرهنگی روز هم می‌تواند به نقالی راه پیدا کند؟
بله. نقالی لزوماً درباره موضوعات کهن نیست و موضوعات فرهنگی، اجتماعی و هنری نیز می‌تواند به وسیله نقالی بیان شود که مستلزم کار تخصصی است و باید متخصصان این حوزه موضوعات را به خوبی بپردازند تا آن نقل پرورش پیدا کند و بتواند ماندگار شود و صرفاً یک اثری برای برنامه کوتاه مدت نباشد.
برگزاری جشنواره چه اهدافی دارد و در زمینه ارتقا و گسترش این هنر چه نقشی ایفا می‌کند؟
جشنواره پرده‌خوانی و نقالی غدیر تحت عنوان نقالان علوی تخصصی‌ترین جشنواره در حوزه نقالی در ایران به حساب می‌آید و این درحالی است که بیشتر جشنواره‌های آیینی و سنتی نقالی را یکی از بخش‌های جنبی آن جشنواره می‌دانند و به آن به طور کامل با تمام جزئیات پرداخته نمی‌شود، همین موضوع باعث فعالیت نقال‌های جوان در این جشنواره شده است و این جشنواره توانسته مخاطبان بسیاری را در این حوزه جذب کند. ۲۵ اثر قرار بود که به جشنواره ارسال شود که به دلیل استقبال چشمگیر به ۳۱ اثر راه یافته ارتقا پیدا کرد که این نشان دهنده موفقیت این جشنواره است، ضمن اینکه این جشنواره با موضوع عید سعید غدیر خم ارتباطی مستقیم دارد و اهداف آن پرداختن به شناخت، معرفت، سبک زندگی، عدل و علم حضرت علی (ع) است که همه این موارد باعث جذابیت جشنواره شده و امیدوارم این هنر کهن و در زیر سایه با محبت حضرت علی (ع) عمر طولانی و با برکت داشته باشد.
