افزایش خرید برخی محصولات کشاورزی، مانند سیب‌زمینی و گوجه توسط تجار کشور‌های همسایه باعث کاهش عرضه این محصولات در بازار داخلی و افزایش قیمت آن‌ها شده است، به گفته فعالان بازار در حال حاضر قیمت هر کیلو سیب‌زمینی به ۵ هزار تومان رسیده است، در حالی که در مزارع کشاورزی حدود ۱۷۰۰ تومان برای صادرات فروخته می‌شود و همان سیب‌زمینی در بازار کشور‌های مقصد حدود ۱۲ هزار تومان به فروش می‌رسد.
در سایه بی‌توجهی وزارت جهادکشاورزی بر تولید، توزیع و حتی صادرات محصولات کشاورزی در ماه‌های اخیر قیمت انواع محصولات کشاورزی گران شده است، اما این وزارتخانه همچنان سکوت اختیار کرده و هیچ مسئولی دلیل این گرانی‌ها و سوءمدیریت‌ها را توضیح نمی‌دهد. در هفته‌های گذشته قیمت برخی محصولات کشاورزی مانند گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی در بازار داخل افزایش چشمگیری داشتند که دلیل آن افزایش صادرات این محصولات عنوان می‌شد، اما نکته قابل‌توجه در این میان بی‌نصیب ماندن تجار ایرانی از این بازار بود؛ بدین معنا که از این شرایط، هم مصرف‌کننده متضرر شد و هم تجار ایرانی؛ چراکه تجار کشور‌های همسایه به طور مستقیم راهی مبادی تولید شده و از کشاورزان ایرانی خرید می‌کردند.
۲۱ شهریور ماه؛ رئیس اتحادیه بارفروشان در نامه‌ای به رئیس اتاق اصناف تهران خواستار مدیریت صادرات سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی شد و گفت: در صورت ادامه روند صادرات، این دو محصول در بازار داخلی نایاب می‌شود. صادرات گوجه متوقف شد، اما هیچ دستوری برای ممنوعیت صادرات سیب‌زمینی صادر نشد. درحال حاضر قیمت سیب‌زمینی در بازار داخلی از ۳ هزارتومان در پایان شهریور به ۵ هزار تومان افزایش یافته است، این روند صعودی قیمت در شرایطی است که بسیاری از استان‌ها مانند اردبیل و شهر‌های اطراف آن زمان برداشت محصولشان است و در سال‌های گذشته در این زمان به دلیل افزایش عرضه قیمت‌ها کاهش می‌یافت.
اخیراً زمزمه‌هایی از ممنوعیت صادرات سیب‌زمینی به گوش می‌رسد، اما به گفته برخی فعالان اقتصادی، صدور یک شبه قوانین جدید مشکلات زیادی برای خریداران و فروشندگان این محصولات ایجاد می‌کند و مسئولان باید به منظور تنظیم بازار داخلی و تعادل قیمت از پیش برنامه‌ریزی کنند تا برنامه‌های صادرات هم به هم نریزد.
طبق آمار وزارت جهادکشاورزی، در پنج ماهه نخست امسال ۸۹ /۱۴۷ تن سیب‌زمینی به ارزش ۷۵ /۴۹ میلیون دلار به کشور‌های مختلف صادر شده که نسبت به سال گذشته از نظر وزنی ۷۷ /۸۵ درصد و از نظر ارزشی ۱۸ /۱۵۶ افزایش داشته است.
اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی یکی از عوامل اصلی افزایش قیمت‌ها را تقاضای بیش از حد کشور‌های همجوار می‌داند و می‌گوید: صادرات و ارزآوری برای کشور زمانی مجاز است که از نظر داخلی تأمین باشیم. به گفته وی، کاهش ارزش پول ملی باعث شده است فروش محصولات داخلی به صورت قانونی یا غیر‌قانونی در مرزها، سود بالایی به همراه داشته باشد که در نتیجه تمایل تولیدکنندگان به صادرات را افزایش داده است. از طرف دیگر خرید محصولات ایرانی برای کشور‌های همجوار بسیار ارزان تمام می‌شود.
در‌این‌باره حمید حسینی، دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عراق با تأکید بر اینکه تصمیمات مسئولان در حوزه اقتصاد نباید یک شبه اجرا شود، می‌گوید: اگر صادرات کالایی به ضرر منافع ملی باشد می‌توان آن را متوقف کرد، اما برای اجرای این ممنوعیت باید محدودیت زمانی در نظر گرفته شود، چون ممکن است قرارداد‌هایی از پیش منعقد و مبلغی هم بر اساس آن پرداخت شده باشد، یا حتی ممکن است کامیون‌های باری حرکت کرده باشند و در مرز متوجه این ممنوعیت شوند.
وی می‌افزاید: بعد از ممنوعیت صادرات گوجه‌فرنگی در مرز، مشکلات زیادی برای هر دو طرف ایرانی و عراقی به وجود آمد. این در حالیست که طبق قانون صادرات و واردات، جنسی که در گمرک است، مشمول تغییر قانون نمی‌شود.
دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و عراق با بیان اینکه می‌توانیم حتی محصولات آب‌بر را به قیمتی بفروشیم که برای کشور منفعت داشته باشد، می‌گوید: تاجران ما تجارت بلد نیستند که اجازه می‌دهند تجار کشور‌های همسایه به زمین‌های کشاورزی ایران بیایند و از کشاورز خرید کنند. وی تصریح می‌کند: تقصیر بیشتر متوجه خود ماست تا کشور خارجی؛ چراکه اجازه داده‌ایم تجار کشور‌های دیگر زودتر از ما برای محصولمان اقدام کنند. در هیچ کشوری اینگونه نیست که کالا در مرز و در یک بازارچه به فروش برسد، اما بخش کشاورزی در ایران اصلاً سازماندهی شده نیست و محصولاتش بعضاً در بازارچه‌های مرزی به فروش می‌رسد. حسینی می‌افزاید: کشور‌های همسایه حداکثر استفاده را از این شرایط می‌برند؛ بنابراین باید عاقل باشیم و محصولاتمان را با قیمت مناسب صادر کنیم. برای مثال سیب‌زمینی در مزارع کشاورزی حدود ۱۷۰۰ تومان به عراقی‌ها فروخته می‌شود، درحالی‌که همان سیب‌زمینی در بازار عراق حدود ۱۲ هزار تومان عرضه می‌شود.
وی با بیان اینکه اگر در تولید محصولات آب‌بر مازاد داشته باشیم صادرات آن‌ها اشکالی ندارد، می‌گوید: با توجه به اینکه محصولاتی مثل سیب‌زمینی و پیاز در عمده‌فروشی‌ها کیلویی حدود ۷۰۰ تومان به فروش می‌رسد، به نظر می‌رسد که مازاد مصرف داخلی داشته باشند که می‌توانند به قیمت بالاتر برای صادرات به فروش برسند.
