کودکیهایش روی تخت بیمارستان سپری میشود و تنها بازی که میتواند در عمل انجام دهد، دکتربازی است؛ اما این بار او در نقش دکتر یا پرستار ایفای نقش نمیکند، سوزن آمپول و سرم این بازی هم واقعی است. کودکان بستری در بیمارستانها و مراکز درمانی در کنار مراقبتهای پزشکی و پرستاری نیازمند امید هستند، اما در اغلب بیمارستانهای کودکان، پزشک و پرستار با کودکان بیمار همانطور رفتار میکنند که با یک بزرگسال مریض رفتار میشود و امکاناتی نظیر اتاق اسباببازی یا نظایر آنکه میتواند به روحیه کودک و روند بهبود کمک کند در بخش کودکان و بیمارستانهای کودکان کشورمان چندان جدی گرفته نمیشود.
شاید شما هم تصاویر پزشکانی که با لباس دلقک بر سر بالین کودکان بیمار حاضر میشوند و در شرایطی کاملاً متفاوت، در حین بازی، شوخی و خنده کودکان را معاینه میکنند، دیده باشید؛ تصاویری که برای ما چندان آشنا نیست و در بیمارستانهای کودکان ما بسیاری از پزشکان و پرستاران با مریض سه ساله همانند بیمار ۳۰ ساله رفتار میکنند. این در حالی است که مطابق تحقیقات انجام شده در دنیا، کودکان بستری در بیمارستانها در کنار دارو درمان نیازمند بازی و شادی هستند و ایجاد یک فضای شاد و مفرح در بیمارستانها میتواند با القای آرامش و دوری کودک از استرس محیطهای درمانی به حفظ روحیه و حتی بهبود سریعتر آنها کمک کند. به همین خاطر در بیمارستانهای کودکان در سراسر دنیا اتاق بازی و حتی متخصص بازی وجود دارد تا بچهها را برای طی مراحل سخت درمان آماده کنند.
کاهش استرس و قابل تحملشدن محیط با بازی
بستریشدن در بیمارستان، تجربهای استرسزاست که میتواند کودکان عاطفی را ویرانگر کند. بازی در بیمارستان به طور گستردهای برای آمادهکردن کودکان برای مراحل پزشکی تهاجمی و بستریشدن در بیمارستان استفاده میشود. بررسی دقیق تجربیات اثربخشی مداخلات بازی در بیمارستان، به ویژه استفاده از بازی برای کاهش بار روانی کودکان بستری، موضوعی هست که در دنیا پژوهشهای متعددی را به خود اختصاص داده. «مداخلات بازی برای کاهش اضطراب و احساسات منفی در کودکان بستری» عنوان مقالهای است که در ۱۱ مارس ۲۰۱۶ منتشر شد. این مطالعه اثربخشی مداخلات بازی را برای کاهش اضطراب و احساسات منفی در کودکان بستری مورد بررسی قرار داده است.
نتایج این تحقیق نشان میدهد، کودکانی که تحت مداخلات بازی در بیمارستان قرار میگیرند، نسبت به کسانی که مراقبتهای معمول را دریافت میکنند احساسات منفی کمتر و سطوح پایین اضطراب را تجربه کردهاند. یافتههای این مطالعه بر اهمیت ترکیب مداخلات بازی در بیمارستان برای تأمین مراقبت جامع و کافی برای تسکین فشار روانی کودکان بستری تأکید میکند.
در مقاله دیگری تحت عنوان «اهمیت بازی حین بستریشدن کودکان» که در دسامبر ۲۰۱۵ در کتابخانه ملی پزشکی امریکا مؤسسات ملی بهداشت منتشر شده، تأکید میکند: بازی یک پارامتر اساسی از توسعه روانشناختی کودکان و همچنین حق قانونی آنهاست؛ همچنین یک وسیله مهم ارتباطی در دوران کودکی است.
مطابق یافتههای این تحقیق بازی در بیمارستان، نوعی ارتباط دوستانه با محیط را در فضای دور از خانه تضمین و کمک میکند تا تداوم زندگی روزمره را ایجاد کنیم.
بازی راهی برای خروج از تمام احساسات منفی و ناامیدی است که امکان دارد پس از پذیرش و بستریشدن در بیمارستان برای کودک پیش بیاید و موجب کاهش اضطراب شود و به کودکان کمک میکند تا اعتماد به نفس و عزت نفس خود را حفظ کنند.
تقریباً در تمام موارد بستری، کودکان تحت درمانهای تهاجمی قرار میگیرند، از جمله کاتتریزاسیون، تنگی نفس و آزمایش خون و بازی به کاهش ترس و انطباق بچهها با محیط کمک میکند.
با استفاده از بازی، فرصتی به دست میآید تا بستریشدن از حالت یک تجربه منفی تغییر کند. پرسنل بیمارستان باید والدین را تشویق کنند تا اسباببازیهای مورد علاقه کودک را به بیمارستان بفرستند و به طور فعال در تمام مراحل شرکت کنند.
زندانیان کوچک و بیمار.
اما با وجود تمام اینها بازی در بیمارستانهای ما چندان جدی گرفته نمیشود. خانم کیبخت مدیر هنری کمپین «قهرمان من» و «نسخههای امید» که به صورت داوطلبانه برای کمک به کودکان بیمار در بیمارستانها حضور مییابند و تلاش میکنند به بچهها امید بدهند، درباره مقایسه وضعیت بیمارستانهای کودکان در ایران و دیگر کشورها به «جوان» میگوید: شاید اوضاع بیمارستانهای ما از منظر استانداردهای لازم برای روحیهبخشی به کودکان ۵ درصد هم نباشد و وقتی ما در کمپین نسخههای امید از پزشکان میخواستیم تا در نسخههای دارو درمانشان برای بچهها جملات امیدبخش بنویسند، خیلیها مقاومت کردند و به این مسئله باوری ندارند. وی با اشاره به اینکه در برخی از بیمارستانهای کودکان عملاً اتاق بازی در حد یک اتاق خیلی کوچک یا راهروی باریک است، میافزاید: در چنین شرایطی هم میبینید بچههایی که بیقراری میکنند و درد دارند با ورود به همین فضا هم آرام میشوند و انگار دردشان را فراموش میکنند.
این فعال اجتماعی به وضعیت کودکانی اشاره دارد که برای بستریشدن در اتاق انتظار گاهی روی نیمکتهای فلزی بیمارستان میخوابند تا زمان بستریشان فرا برسد و هیچ امکانات مناسبی برای آسایش و کاهش اضطراب این بچهها تدارک دیده نشده است.