۴۵۰ کارگاه فرشبافی در استان خراسان رضوی فعال است و فرشبافان آن طی سال گذشته موفق به بافت و صادرات ۹ هزار و ۷۶۱ کیلوگرم فرش دستباف به ارزش ۵۶۲ هزار دلار، از گمرکات استان شدهاند. این فرشها که عمدهترین مقصد صادراتی آنها کشورهایی، چون امارات، بحرین، قطر، استرالیا، کانادا، کویت و ایالات متحده امریکا بودهاند، توانستهاند درآمد خوبی را نصیب استان و فرشبافان کنند. از همین رو از ابتدای سالجاری مسئولان با برنامهریزی درصدد افزایش کارگاهها بر آمدهاند. کارگاههایی به جنگ بیکاری استان میروند و نیازمند حمایت هرچه بیشتر متولیان هستند.
از ابتدای سال تعداد ۱۶ واحد غیر متمرکز، ۷ واحد پشتیبان، ۳ فقره جواز تأسیس کارگاه متمرکز و ۵ واحد تولید کارگاهی در خراسان رضوی ایجاد شده است. این را رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی میگوید و تأکید میکند: «از ابتدای سال ۹۷ تاکنون برای ۴۱۵ نفر در حوزه فرش دستباف استان، ایجاد اشتغال شده است.» مهدی کلالی میافزاید: «با توجه به برنامه اجرایی تنظیمی اداره فرش در سال ۹۷ که به تناسب سند راهبردی مرکز ملی فرش تدوین شده و محوریت آن بر افزایش تعداد کارگاههای متمرکز و غیرمتمرکز و تولید کارگاهی فرش بوده، این اقدامات صورت گرفته است.» در حال حاضر علاوه بر این واحدهای کارگاهی تعداد قابل ملاحظهای کارگاه تولید فرش در شهرستان فیروزه و روستاهای نریمان و چلمه سنگ (از توابع شهرستان مشهد) نیز در حال احداث و راهاندازی است. لازم به ذکر است که طی سال گذشته قالیبافان استان موفق به بافت و صادرات ۹ هزار و ۷۶۱ کیلوگرم فرش دستباف به ارزش ۵۶۲ هزار دلار، از گمرکات استان شدهاند. این رقم خود نشان دهنده نقش مؤثر قالیبافی در اقتصاد استان است. قالیهایی که به دلیل کیفیت و مرغوبیت نخ و نقشه مقصد اغلب آنها کشورهایی، چون امارات، بحرین، قطر، استرالیا، کانادا، کویت و ایالات متحده امریکا بودهاند و امسال نیز بهرغم وجود تحریمها ظرفیت خوبی برای صادرات به این کشورها وجود دارد. از همین رو لازم است با حمایت هرچه بهتر و بیشتر متولیان شرایط برای تولید و صادرات فرش دستبافت این استان فراهم شود.
افزایش تولید رمز موفقیت در بازار بینالمللی
براساس گفته متولیان استانی امسال هدفگذاری در حوزه فرش استان بیشتر جنبه هنری و تجاری دارد تا با حضور پرقدرت و پاسخگویی به همه سلایق در بازار، بتواند جایگاه اصلی خود را در بازار فرش دنیا به دست بیاورد. رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف خراسان رضوی در این باره تأکید میکند: «خراسان رضوی قطب تولید فرشهای بزرگ پارچه است و از مناطق منحصربه فرد در سفارش پذیری فرشهای بزرگ پارچه از اقصی نقاط دنیا محسوب میشود.» هادی مخملی میافزاید: «ساماندهی کارگاههای قالیبافی به صورت متمرکز و توجه به بیمه قالیبافان، شرایط تولید فرش در استان را طی سالهای گذشته بهبود بخشیده است.» در حال حاضر ۹۰ هزار بافنده در ۴۵۰ کارگاه و مجتمع فرشبافی خراسانرضوی فعالیت میکنند و امید است این تعداد با ایجاد کارگاههای بیشتر نیز روزبه روز بیشتر شوند. البته در کنار این موارد ضروری است متولیان برنامه کاملی هم برای آموزش، بیمه و درآمدزایی قالیبافان هم داشته باشند. همچنین رئیس اتحادیه فرش دستباف مشهد معتقد است که برای بهبود وضعیت قالیبافی استان و کمک به افزایش تولید و صادرات، بهتر است که دولت معافیتهای مالیاتی را برای کلیه فعالان عرصه فرش ایران افزایش دهد. وی با اشاره به ضرورت افزایش تولید فرش در استان میگوید: «ما باید تولید رقابتپذیر داشته باشیم و تنها در این صورت است که میتوانیم صادرات خوب و بازار قابل اتکا داشته باشیم.» لازم به ذکر است که در حال حاضر عمده رقبای خارجی فرش ایرانی کشورهایی مانند هند و پاکستان هستند و چین، رقیب همیشگی ما در حال حاضر به عنوان بازار فروش ما محسوب میشود. از همین رو با افزایش تولید و ارتقای کیفیت محصولات تولیدی میتوان رقبای دیگر را هم در این زمینه کنار زد و هنر دست قالیبافان ایرانی را که اکثر آنها نیز زنان کشور هستند را به تمام دنیا معرفی کرد.
ضرورت حمایت از تولیدکنندگان
در حال حاضر ۷۰ درصد جمعیت قالیبافان کشور را زنان تشکیل میدهند. قالیبافانی که به گفته رئیس مرکز ملی فرش ایران بیمه آنها از وضعیت خوبی برخوردار نیست و بهرغم اینکه در سال ۹۲ حدود ۶۰۰ هزار نفر بیمه شده قالیبافی داشتیم، اما این آمار در حال حاضر به کمتر از ۳۰۰هزار نفر رسیده است. این به این معناست که بیمه ۳۰۰ هزار نفر بافنده فرش طی چند سال اخیر حذف شده است. بنابر این در صورتی که بخواهیم به صنعت فرش به عنوان یک اقتصاد غیرنفتی پویا توجه داشته باشیم، ضروری است شرایط قالیبافان را هم در نظر بگیریم. یکی از خواستههای همیشگی این قالیبافان نیز علاوه بر مواد اولیه ارزان قیمت برای ادامه کار، بیمه شدن است. معضلی که گریبان قالیبافان استان خراسان رضوی را هم گرفته است و نیازمند برنامهریزی مناسبی از سوی متولیان است. علاوه بر بحث بیمه قالیبافان همان طور که گفته شد، معضل مواد اولیه گران قیمت هم یکی از مشکلات این بخش است. در این خصوص مخملی تأکید میکند: «اگر کمبودها و افزایش قیمت مواد اولیه ادامه پیدا کند با افزایش قیمت فرشهای صادراتی مواجه میشویم که این اثر معکوسی در بازار فروش دارد.» چرا که امکان رقابت با رقبای خارجی کاهش مییابد و ممکن است رقبای دیگری هم در بازار بینالمللی حضور بیابند. بنابراین تسهیل فعالیت قالیبافان کشور به خصوص استان خراسان رضوی ضرورتی انکارناپذیر است.