سرویس تاریخ جوان آنلاین: اثری که هم اینک در معرفی آن سخن میرود، مجموعهای از اسناد ساواک درباره مبارزات طولانی زندهیاد حجتالاسلام والمسلمین جعفر شجونی است. این اوراق که به همت حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی جمع آوری شده است، خواننده را درجریان فرازهایی از تاریخ مبارزاتی آن مرحوم قرار میدهد. علی باقری گردآورنده این اثر در دیباچه آن درباره محتوای کتاب توضیحات بیشتری داده است:
«حجتالاسلام والمسلمین حاج شیخ جعفر جوادی شجونی در فهرست افرادی بود که باید برای مصاحبه درباره حادثه تاریخی ۱۵ خرداد به سراغشان میرفتیم. روز ۳۰ /۴/ ۱۳۷۲ برای گفتوگو انتخاب شد. همراه گروه فیلمبرداری واحد تلویزیونی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی راهی منزل ایشان شدیم. با روی گشاده جمع ما را پذیرفت و بهزودی به اصل ماجرا پرداختیم. از حوادث واپسین سالهای دهه ۳۰ و سالهای نخستین دهه ۴۰ یاد کردیم تا گرد و غبار از حافظه تاریخ بزداید و خاطرات سالهای پیش از سه دهه قبل را زنده کند. حاصل گفتوگوها را پس از استخراج از نوار و بازنویسی به نظر جناب آقای شجونی رساندیم و با حذف و اضافاتی چند به صورتی در آمد که هم اینک پیش روی شماست.
وقتی از منزل آقای شجونی خارج میشدیم، کولهبارمان علاوه بر ضبط ۱۳۳ دقیقه خاطرات، دو مجلد کپی اسناد مبارزاتی وی - باقیمانده از ساواک منحله- بود که ایشان در اختیارمان قرار داد. اسنادی که تا حد بسیاری روشنگر است و واقعنما. پس از تنظیم تاریخی اسناد و نگارش خلاصهای سیرگونه در آغاز آن، بر آن شدیم حاصل گفتوگوها را نیز ضمیمه و در قالب یک کتاب مستقل منتشر کنیم. گرچه سیر حوادث و رخدادها در مجموعه اسناد و خاطرات جزء به جزء با هم منطبق نیست و هر یک مسیر مستقلی را دنبال کرده است، ولی بدون تردید مکمل یکدیگر هستند و هر کدام زوایای تاریک دیگری را روشن میسازد و از این نظر بر غنای این مجموعه افزوده است.
اسناد مزبور شامل ۲۳۸ سند است که دوره زمانی سوم بهمن ماه ۱۳۳۴ تا سوم آبان ماه ۱۳۵۷ را در برمیگیرد. مروری بر این مجموعه نشانگر کارکردها، اندیشهها، خواستها، موضعگیریها و تطور آنها در شخصیت فردی است که این اسناد در طول بیش از دو دهه پا به پای او پیش آمده و زوایایی از تفکرات، گرایشها، واکنشها و واکنشهای مبارزاتیاش را منعکس ساخته است. در عین حال نباید این مجموعه را کامل فرض کرد، زیرا قدرت نفوذ و حضور مأموران ساواک منحله را محدودیت غیر قابل انکاری است که طبعاً نتایج و بازتاب آن نیز قادر نیست این محدودیت را در نوردد و همه زوایای اندیشه و عمل یک فرد را دربرگیرد، بنابراین باید انتظارات را در همین محدوده خلاصه کرد. ناتوانی مأموران رژیم شاه در فهم و انتقال مفاهیم دینی و هدفهایی که در ورای اظهارات گوینده نهفته است، نقیصه دیگری است که نباید از نظر دور داشت، ولی در مجموع و با توجه به همه شرایط میتوان ادعا کرد آیینه اسناد جام حقیقتنمایی است که تا میزان زیادی راه را بر گزافهگوییها، پنهانکاریها، بزرگنماییها و کوچکشماریها میبندد و از این نظر جزو ارزشمندترین یادگارهای تاریخ، بلکه کارآمدترین عنصر سازنده آن به حساب میآید.
توجه به نکاتی چند در طلیعه کتاب بر فایده این مجموعه میافزاید.
۱- فهم صحیح مواضع و دیدگاههای بازتابیده در این اسناد، به میزانی در گرو قرار گرفتن در فضایی است که این مباحث در آن مطرح شدهاند و بدون ترسیم شرایط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی که بهمثابه ظرف این محتواست، نمیتوان به جایگاه واقعی کلمات پی برد.
۲- حاکمیت باطل، جبههای از مؤمنین را بر آن میداشت که با هر آنچه مظهری از مظاهر حکومت شناخته میشود و به تحکیم و تثبیت موقعیت طاغوت حاکم کمک میکند به مخالفت برخیزند، گرچه آن پدیده در عالم واقع و نفس الامر، عنصر ناشایستی نبود و در صورتی که در خدمت حکومت حق قرار میگرفت میتوانست تحسینبرانگیز و شایان ستایش باشد. با این نگرش میتوان به تحلیل پارهای از موضعگیریها در برابر حکومت طاغوت نشست. البته نباید عنصر گذشت زمان و تطور اندیشه کسانی را که اسناد از آنها سخن میگویند از نظر دور داشت.»