سرویس ایران جوان آنلاین: چند دهه است که ایران با خشکسالی دست و پنجه نرم میکند و همین مسئله ۱۲ استان را با خشکسالی شدید و نزدیک به ۹۵ درصد مساحت ایران را با این مشکل مواجه کرده است. معضلی که میتواند حتی در صورت بارشهای مداوم هم برای بلندمدت بسیاری از صنایع و مشاغل را دچار چالش کند. با این تفاسیر طی سالهای اخیر بر میزان بارشها افزوده شده است و با استناد به میزان بارشها و پیشبینی کارشناسان، ایران در حال ورود به ترسالی است و حالا باید این مسئولان باشند که پای کار بیایند و بگویند چه برنامههایی برای جلوگیری از هدر رفت آبها و حفظ منابع موجود و افزایش آبهای زیرزمینی دارند.
با اینکه قبلاً هم اعلام شده بود که طی سالهای آتی و حداقل تا سال ۱۴۰۰ بارشهای خوبی در راه است و حتی برخی کارشناسان از ورود ایران به یک دوره ۲۰ ساله ترسالی خبر داده بودند، بارشهای صورت گرفته نشان میدهند روزهای خوبی در راه است ولی با این اوصاف مشخص نیست چرا مسئولان امر هیچ صحبتی در رابطه با برنامههایشان برای مدیریت آب نمیکنند و گویی همه چیز را به امید خدا سپردهاند و در سایه این حرفها به خواب خوششان ادامه میدهند و منتظرند تا ابر و باد و مه و خورشید و فلک خودشان وارد عمل شوند و با تأمین آب مورد نیاز کشور سفرههای آب زیرزمینی را هم پر کنند.
وضعیت بارشها عالی است
بر اساس شاخص خشکسالی کوتاه مدت حدود ۸۹ درصد مساحت کشور با درجات مختلف خشکسالی مواجه است که ۲۵ درصد خشکسالی خفیف، ۳۵ درصد خشکسالی متوسط، ۲۲ درصد خشکسالی شدید، ۸ درصد خشکسالی بسیار شدید و تنها حدود ۱۰ درصد مساحت کشور در شرایط طبیعی قرار دارد. در مقیاس بلندمدت پهنههای بسیار وسیعی از کشور درگیر خشکسالی هستند و خشکسالی شدید و بسیار شدید در استانهای تهران، البرز، قزوین، فارس، خراسان رضوی، شمال و جنوب کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، بوشهر، کرمان، کرمانشاه، یزد و سمنان دیده میشود. به گفته کارشناسان سازمان هواشناسی، سال آبی از اول مهر هر سال شروع میشود و تا پایان شهریورماه سال بعد ادامه دارد. بنابر این بارندگیهایی که در شهریور در ایران اتفاق افتاده ربطی به سال آبی کنونی یعنی ۹۸- ۹۷ ندارد. اما رخدادهای بارندگی امسال آبی از اول مهرماه تا کنون بسیار خوب بوده و در تمام شش حوضه اصلی کشور میزان بارندگی طی این ۳ ماهی که از سال آبی گذشته نسبت به مدت مشابه سال گذشته بهتر بوده است. در همین رابطه یکی از اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات جنگلها و مراتع کشور میگوید: «نسبت به میانگین درازمدت ۵۰ ساله به جز حوضه مرزی شرقی که هنوز نسبت به میانگین درازمدت ریزش آسمانیاش کمتر است در بقیه حوضهها وضعیت بارندگی حتی از میانگینهای دراز مدت هم بهتر بوده است. ما بهترین وضعیت را الان در حوضه خلیج فارس و دریای عمان داریم که ۵/۱۹۷ میلیمتر بارندگی داشته است و این میزان از متوسط ۵۰ ساله کشور ۶/۶۳ درصد بیشتر است و از سال آبی گذشته هم ۳۵۵ درصد بیشتر است.» محمد درویش ادامه میدهد: «اینها نشان دهنده این است که در این سه چهار ماه اوضاع خوب بوده و شواهد نشان دهنده این است که واقعاً وارد ترسالی شدهایم، اما اینکه بخواهیم بر اساس این قضاوت کنیم که خشکسالی کشور دیگر کلاً تمام شده است یا آنگونه که برخی مدیران و مسئولان میگویند که تا سال ۱۴۰۰ دیگر خشکسالی نخواهیم داشت یا حتی میگویند وارد دوره ۲۰ساله ترسالی شدهایم اینها قضاوتهای نادرست و غیرعلمی است و نشان دهنده این است که اقلیم این کشور را نمیشناسند.»
جلوگیری از هدررفت آب در اولویت مسئولان
متأسفانه با نگاهی به وضعیت آب مصرفی، حرفهای مسئولان و برنامهها و اقداماتشان در زمینه مدیریت آب نشان میدهد که در رابطه با جلوگیری از میزان هدر رفت و حفظ منابع آبی در کشوراقدام لازم انجام نگرفته است. به عنوان مثال همین چند روز پیش بحث انتقال آب از دریای خزر به استان سمنان مطرح شد. طرحی که عنوان شده با ۱۰ هزار میلیارد تومان به نتیجه خواهد رسید. این موضوع در شرایطی در رسانهها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت که استاندار قبلی سمنان گفته بود: «ما ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب را فقط در کشاورزی هدر میدهیم که اگر آن ۵۰۰میلیون را زنده کنیم دیگر لازم نیست با انتقال آب به اکوسیستم شمال و خزر خسارت بزنیم. اگر همه راهها را رفتیم و بازده آبیاریمان به حد معقولی رسید و باز کمبود آب داشتیم آن وقت هم میتوانیم از دریای عمان آب را شیرین و استفاده کنیم. یعنی در آن حالت هم شیرینسازی بر انتقال آب اولویت دارد.» جدا از اینکه انتقال آب به شدت به ضرر اکوسیستم است و عامل اختلافات خواهد بود، سؤال اینجاست که بعد از حرفهای استاندار سمنان چه سازمان و نهادی به ارائه برنامهای جامع برای مدیریت و حفظ منابع آبی ارائه کرد؟
این مشت نشانهای از خروار است و حالا هم که وارد ترسالی میشویم هنوز هیچ مسئول و نهاد و سازمانی برنامهای در جهت مدیریت آبها ارائه نکرده است. آیا با این اوضاع میتوان فردای خوبی را پیشبینی کرد؟