یکی از مهمترین مشغلههای فکری افراد هر جامعه انتخاب شغل مناسب است، چرا که ما برای چرخاندن زندگی به شغل نیاز داریم و زمان زیادی از عمر خود را به کار کردن میگذرانیم. این روزها با توجه به وضعیت اقتصادی و شرایط معیشتی، خانوادهها روی انتخاب شغل فرزندانشان حساستر شدهاند. به همین دلیل در انتخاب رشته آنها بیشترین وسواس را به خرج میدهند. میلیونها تومان هزینه میکنند تا فرزندشان به دانشگاه راه
پیدا کند ولی در آخر باز هم یا بیکار میمانند یا به شغلهایی پناه میبرند که هیچ ربطی به رشته تحصیلیشان ندارد. بدیهی است مهمترین فاکتور در انتخاب شغل مناسب، استعداد و علاقه است، ولی این به تنهایی کافی نیست. افراد زیادی در جامعه هستند که در رشتههای مختلف تحصیل کردهاند ولی نمیتوانند از آن استفاده کنند. این امر بهراحتی از نرخ بالای بیکاری در کشور و فارغالتحصیلانی که یا بیکارند یا در رشتهای فعالیت میکنند که به تخصصشان مرتبط نیست، مشهود است. ما میبایست بازار کار کشور را بشناسیم تا بتوانیم از طریق کار، درآمد کافی برای زندگی داشته باشیم. بازار کار کشور همیشه ثابت و به یک شکل نیست. بهطور مثال 10سال پیش، بساز بفروشها در ایران درآمد بالایی داشتند. اما امروزه بازار ساختوساز کساد شده و این شغل دیگر درآمد بالایی ندارد یا با افزایش قیمت دلار گردشگری و صادرات، بازارشان بسیار گرمتر از قبل شده است. در صورتی که 10سال پیش کسی چنین تصوری نمیکرد. در ایران رشته پزشکی درآمد بالایی دارد، این موضوع سبب شده تا دانشآموزان و خانوادههایشان هر کاری برای ورود به این رشته انجام دهند. از کلاسهای کنکور و آزمونهای آزمایشی گرفته تا معلم خصوصی و کتابهای تست؛ تب این رشته چند سالی است که در میان دانشآموزان تندتر شده. البته برخی برنامههای صداوسیما و تبلیغات مؤسسات کنکور نیز در دمیدن به این آتش بیتأثیر نبوده و نیستند. در حالی که دانشگاههای کشور سالانه حدود چهار هزار نفر دانشجو در سه رشته پرطرفدار پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی میپذیرند، سالانه حدود 600هزار نفر در کنکور رشته تجربی شرکت میکنند. در نتیجه سالانه هزاران داوطلب سرخورده و بعضاً افسرده میمانند که علیرغم میل باطنیشان مجبورند در رشتهای دیگر مشغول به تحصیل شوند.
آن روی ماجرا
اگر ماجرا را از سوی دیگری بررسی کنیم خواهیم دید که تنها خانوادهها و دانشآموزان مقصر نیستند؛ بلکه برخیها خودخواسته تصمیم به تغییر ذائقه این افراد گرفتند. نتیجه آن را میتوان در تبلیغات مؤسسات آموزشی دید. حالا مدتی است که رسانه ملی و آموزشوپرورش به قضیه ورود کرده و سعی در شناساندن حقیقت دیگر رشتهها به دانشآموزان دارند.
دکتر فرهاد فلاحتی، عضو کمیسیون آموزش مجلس در گفتوگو با روزنامه «صبحنو» گفت: «دانشگاههای فنیوحرفهای و کارودانش در شرایط موجود بهنحوی نیستند که بتوانند پاسخگوی نیاز جامعه در بخش صنعت و تجارت باشند. یک مشکل دیگر هم این است که متأسفانه بخش عمدهای از دانشآموزان در مقطع متوسطه کمتر تمایل دارند در شاخههای فنیوحرفهای
ادامه تحصیل بدهند.» وی ادامه داد: «در باره این مسأله که در این موضوع چه کارهایی شده است و باید چه کارهایی شود باید گفت در حال حاضر جذابیتهای لازم برای رشتههای فنیوحرفهای در کشور مهیا نیست. یعنی دانشآموز ما میبیند که اگر در رشتهای مثل پزشکی و گرایشهای وابسته به آن تحصیل کند آینده شغلی به لحاظ مسائل اقتصادی و موقعیت اجتماعی تأمین است؛ اما اگر بخواهد در گرایشهای فنیوحرفهای وارد شود؛ متأسفانه این جذابیتها بسیار کمرنگ است یا وجود ندارد.»
فلاحتی افزود: «در قانون برنامه توسعه ششم مجلس این موضوع بررسی شد. این قانون تعداد دانشآموزانی را که باید در گرایش فنیوحرفهای تحصیل کنند، برای وزارت آموزشوپرورش روشن کرد و مشخص کرد که چه تعداد در هر سالی باید به آن اضافه شود. جدولی شد و به ازای هر سال آموزشوپرورش موظف است دانشآموزان را به نحوی هدایت تحصیلی کند که با رغبت خودش به این رشتهها سوق پیدا کند. در پایان برنامه توسعه ششم باید 50درصد انتخاب رشته دانشآموزان بهنحوی باشد که به سمت گرایشات فنیوحرفهای باشد. امروز آمار زیر 20درصد را نشان میدهد که افزایش این آمار مستلزم این است که مراکز فنیوحرفهای، هنرستانها و کارودانشها تقویت شوند. همچنین آزمایشگاهها و اساتید و وسایل و تکنولوژیهای روز را داشته باشند، زیرساختهای فنیوحرفهای را آماده کنند. مربیان و کتب خود را بهروز کنند و همه دانشآموزان را بپذیرند. چرا که باید خیلی از رشتهها متناسب با شرایط نیاز جامعه باشد، دانشگاه فنیوحرفهای نیز میبایست در محور اشتغال باشد؛ که دانشجویی که وارد دانشگاه میشود نگران شغل آیندهاش نباشد.»
این عضو کمیسیون آموزش گفت: «امید است که با همین برنامهریزیها شرایطی در دانشگاهها ایجاد شود که رشتههای فنی و مهندسی ما از غربت فعلی در بیایند و جذابیت داشته باشند و شرایط بهروزی ایجاد شود که با صنعت آشتی کنند. این موارد هریک برنامههایی است که دانشگاهها ارائه میدهند، برخی از این موارد نیاز به بودجههای جدی دارد که هماکنون مشکلی که در سال آینده داریم این است که دانشگاههای فنیوحرفهای کشور بهدلیل کاهش بودجه جدی که در لایحه بودجه آورده شده است، نمیتوانند به خیلی از برنامههای خود برسند.»
رشتههای پردرآمد در ایران کداماند؟
برخلاف تصور همگان تنها پزشکی رشته پردرآمد در ایران نیست. شغلهای حوزه کامپیوتر و اینترنت این روزها از جمله مشاغل پردرآمد کشور بهشمار میآیند. برنامهنویسی، راهاندازی وبسایت، ایجاد اپلیکیشن، طراحی سایت و طراحی گرافیک و بازاریابی اینترنتی از جمله شغلهایی است که این روزها حسابی پولساز شده است. کسبوکارهای مبتنی بر وبسایت هم بهسرعت در ایران در حال پیشرفت است. سایتهای مختلف خبری، آموزشی، فروشگاهی و... بهعنوان مثال سایتهایی مانند دیجیکالا، مامانپز، زومیت، کجارو و ... از جمله استارتاپهای موفق در این زمینه بودهاند.
مشاغل مربوط به گردشگری نیز از جمله شغلهایی است که این روزها در ایران بسیار پردرآمد شدهاند. امروزه صنعت گردشگری یکی از مهمترین راهها برای کسب درآمد کشورها و مردم جامعه است. کشورهایی مانند آمریکا، اسپانیا، فرانسه، چین، ایتالیا، تایلند، بریتانیا، استرالیا و ترکیه بیشترین درآمد را از جذب توریست کسب میکنند. ایران در گذشته به اندازه کافی به این صنعت توجه نداشته، ولی در حالحاضر بسیار مورد توجه قرار گرفته است، زیرا
با توجه به پیشینه تاریخی و استعداد زیادی که کشورمان در زمینه بومگردی و... دارد، درآمد خوبی میتوان از این راه بهدست آورد. همچنین با توجه به تفاوت زیاد قیمت ارز و ریال و افزایش ورود گردشگران به کشورمان فرصت بسیار مناسبی برای تورلیدرها ایجاد شده است. بهخصوص که تورلیدرها به دلار پول میگیرند و به ریال خرج میکنند. تورلیدرها با دانش کاملی که از نقاط گردشگری شهر و اطلاعات تاریخی و پیشینه محل دارند، به گردشگران توضیحات خوبی میدهند و آنها را راهنمایی میکنند.
مشاغلی که تنها ماندند
در گذشته کشاورزی بسیار پرزحمت بود و درآمد کمی داشت. کشاورزان از روشهای سنتی و سخت استفاده میکردند و به اندازه کافی مورد حمایت قرار نمیگرفتند. به همین دلیل بسیاری از روستاییان کشاورزی را رها کردند و به شهرها مهاجرت کردند. اما امروزه بهدلیل پیشرفت چشمگیر تکنولوژی در زمینه کشاورزی، اشباع شدن شهرها، قیمت بالای محصولات کشاورزی و دامها و زمینهای مناسب فراوانی که در کشورمان وجود دارد جوانان زیادی این روزها به این سمت بازگشتهاند و رشته کشاورزی و علوم دامی از جمله رشتههای پردرآمد در این روزهای کشور است.
بچههای فنیوحرفهای پیشتاز پردرآمدها
شاید برایتان عجیب باشد که تعمیرکاری جزو شغلهای پردرآمد در کشورمان ایران است. تعمیرکاران خودرو که در این رشته حرفهای هستند درآمد بالایی دارند و بعضاً درآمد برخی از آنها تا ماهی 50میلیون تومان هم میرسد. مهارت و تجربه در این رشتهها حرف اول را میزند. به همین دلیل ورود به رشتههای فنیوحرفهای و کارودانش بهترین انتخاب برای علاقهمندان به این رشته است. بهخصوص در حالحاضر که قیمت انواع کالاها رو به بالاست و توان خرید مردم کمتر شده و مردم گرایش بیشتری به تعمیر کردن وسایل قدیمی خود دارند و به تعمیرکاران خودرو، موبایل و وسایل منزل بیشتر نیاز است. بدیهی است که رشتههای تراشکاری، برقکاری و امثالهم نیز در این دسته قرار میگیرند.