سرویس ایران جوان آنلاین: حال تالابهای کشور خوب نیست و اینکه در حال حاضر ۳۱ ﺗﺎﻻب، ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺮﻃﻮب به ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده و ﺑﻪ ﻣﻨﺸﺄ اﻧﺘﺸﺎر ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ، واقعیت دارد.
اما وقتی به وضعیت تالابها نگاه میکنیم متوجه میشویم که در کمال تاسف همگرایی لازم برای احیای تالابها به وجود نیامده است. هرچند مسائل اقتصادی، اجتماعی و وضعیت معیشت مردم به ویژه کشاورزان، آن هم در حوزههای آبی پر تنش در شرایط نامساعد تالابها نیز اثرگذار و مانعی برای حفاظت از تالابها بوده است. زمانی که از حقآبه تالابها سخن به میان میآید، برای به نتیجه رسیدن آن حتماً باید در زمینه مصرف آب کشاورزی تجدید نظر شود که متأسفانه هنوز این اتفاق نیفتاده است. تا زمانی که روند مصرف آب در بخش کشاورزی اصلاح نشود، قطعاً در تأمین حقآبه تالابها دچار مشکل و اخلال خواهیم بود. مصرف آب را باید در حوضههای آبخیز بهحدی رساند که با توان اکوسیستمها و توان تولید منابع آب تطابق داشته باشد تا بتوان بدهیهای انباشته به منابع آب زیرزمینی و تالابها را تأمین کرد. به هرحال مهمترین مشکلات تالابهای کشور را باید در کاهش حجم آب در اثر عوامل طبیعی و انسانی، ورود آلایندهها و کود و سم به تالابها و عدم رعایت حریم زیستمحیطی و اکولوژیکی آنها جستوجو کرد. در عین حال تغییرات کاربری اراضی تالابی، عدم رعایت حقآبه طبیعی محیطهای طبیعی از سوی مجریان مختلف طرحهای آبی، عدم ملاحظات زیستمحیطی در پروژه عمرانی ورود آلایندههای مختلف بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی به محیطهای تالابی، شکار و صید غیرمجاز، بیرویه و قاچاق، خشکسالیهای پیدرپی که قطعاً بخشی از آن به دلایل تغییرات اقلیمی در سطح جهانی تأثیر میگذارد و بهرهبرداری بیرویه از منابع آبی زیرزمینی در اطراف تالابها از دیگر علل تخریب تالابهای کشور هستند. اما این طور که نمیشود و نمیتوان خشکسالی و کمبود بارشها را بهانه قرار داد و مرگ تالابها را به نظاره نشست. تالابهای ایران در وضعیت نابسامانی هستند. آنقدر نابسامان که آمارهای رسمی نشان میدهد ۵۸ درصد از مساحت تالابهای مهم ایران یا کامل خشک شدهاند یا در مسیر خشکی هستند. اگر بخواهیم نابسامانی را درست معنی کنیم باید بگوییم، تالابها در شرایطی هستند که از محیطی طبیعی و پرآب به منشای برای گرد و غبار تبدیل شده و حالا علاوه بر این تأثیرات مخرب دیگری برجای میگذارند. گاو خونی، پریشان، هورالعظیم، جازموریان، هامون، بهارلو و... از معروفترین تالابهای ایران هستند که به مانند ۳۱ تالاب مهم و ثبت بینالمللی شده ایرانی، در وضعیت خشکی قرار گرفتهاند. همزمان کارشناسان محیطزیست میگویند بیتوجهی دولتهای گذشته به وضعیت تالابها کار را به اینجا رسانده و همزمان هم تغییر اقلیم در ایران در کنار این بیتوجهی باعث شده تالابها که نقش مهم و حیاتی در اکوسیستم ایفا میکنند در وضعیت بغرنجی قرار گیرد. وقتی معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست هم بر ناموفق بودن در حفاظت و احیای تالابها اذعان میکند باید گفت: دیگر وقت آن رسیده که برای احیای تالابها به یک جراحی بزرگ در شیوه بهرهبرداری از منابع آب به ویژه در بخش کشاورزی نیاز داریم.
طی سالهای اخیر و با خشکسالیهای پیدرپی و در نتیجه کمبود منابع آبی ایران دچار چالش سختی شد. در نتیجه این وضع حقآبه تالابها تأمین نشد البته کمبود بارش و خشکسالی تنها عامل تخریب تالابها نیست و بهطور قطع بهرهبرداریهای غلط از منابع آب و مدیریت ناصحیح منابع آبی در ایجاد شرایط بحرانی برای تالابها مؤثر است.
بیشک تأمین حقآبه تالابها گرهگشای اصلی در وضعیت کنونی این اکوسیستمهای ارزشمند است که برای دستیابی به این هدف حیاتی نیاز به مشارکت همه دستگاههای اجرایی بهویژه وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و وزارت صنعت احساس میشود. البته در این میان نقش مهم بخشهای خصوصی و مردم غیر قابل انکار است و همه این گروهها باید در مسیر تأمین حقآبه تالابها و حفاظت از این اکوسیستمها کمکرسان دستگاههای دولتی باشند.