طی سالهای اخیر مشاهده شدهاست در آستانه برگزاری مجامع عادی سالانه بانکها، بانک مرکزی موافقت خود را جهت برگزاری مجمع مشروط به رعایت مفادی کردهاست که این مفاد به یکباره کل شاکله صورتهای مالی بانکها را چنان تغییر میدهد که سودهای اعلام شده گاهی به یکباره به زیان سنگین تبدیل میشود، از این رو این محل پرسش است که چرا بانک مرکزی نظارت خود را بر بخش پول و بانک به تمام ماهها و فصول تسری نمیدهد.
چندین سال است که سهامداران بانکها (صاحبان بانک) به دلیل آنچه نظارتهای شب مجمعی عادی سالانه بانکها توسط بانک مرکزی عنوان میشود، زیان میکنند و مشتریان بانکها به دلیل آنچه پرداخت سودهای علیالحساب تضمین شده عنوان میشود، سود میکنند از این رو امروز جای دارد بزرگان بخش مالی در رابطه با زیان صاحب کسب و کار (سهام دار بانک) و سود مشتری (سپرده گذار بانک) توضیح دهند.
طی سالهای اخیر شاهد این موضوع بودهایم که برخی از بانکهای بورسی طی یکسال کلی گزارشهای خوشبینانه برای سهامداران خود نشر دادهاند و بسیاری از مشتریان بانک یا سرمایهگذاران در حوزه سهام بر اساس این گزارشهای خوشبینانه تصمیمگیری و سرمایهگذاری کردهاند، در نهایت شب مجمع عادی سالانه به یکباره مشخص شدهاست که سود تشخیص داده شده از سوی بانک با توجه به نامه و تذکرات بانک مرکزی به زیان چندین هزار میلیارد تومانی تبدیل شدهاست، از این رو این پرسش مطرح میشود که چرا بانک مرکزی نظارت خود بر نظام بانکی را به تمامی ماههای سال تسری نمیدهد.
بانکهای بورسی بر اساس مفروضات و محاسبات خود گزارشهای مالی مختلف اعم از سه ماهه، ششماهه و ۹ ماهه و سالانه را منتشر میکنند که مشتریان و ذینفعان بانک بر اساس این اطلاعات تصمیمگیریهایی را انجام میدهند و در نهایت بانک مرکزی در استانه برگزاری مجمع عادی سالانه بانکها طی نامهای رعایت چند نکته را در صورتهای مالی الزامی میدارد و نتیجه آن میشود که به یکباره تمامی صورتهای مالی بانک چنان تغییر میکند که حتی گاهی سود پیشبینیشده و اعلام شده به سهامداران به زیانهای چندین هزار میلیارد تومانی تبدیل میشود.
از اینرو به نظر میرسد بانک مرکزی باید گزارشهای شب مجمعی خود را در نظام بانکی به هر ماه و هر فصل از سالی مالی بانکها تسری دهد تا حقوق سهامداران و مشتریان و ذینفعان بانکها تضییع نشود به ویژه آنکه هم اکنون بسیاری از مردمی که گاهی تحتتأثیر شایعههای مربوط به بخش بانک قرار میگیرند، خواستار افزایش نظارت بانک مرکزی بر بخش پول و بانک هستند، مثلاً لیزینگها، صرافیها و تعاونیهای مالی و اعتباری فعال در بخش پول و بانک نیازمند نظارتهای بیشتری از سوی بانک مرکزی است.
به نظر میرسد بانک مرکزی باید به بخش سرمایهگذاریهای بانکها اعم هلدینگها و گروههای وابسته و فرعی بانکها نیز نظارت بیشتری داشته باشد و حتی حیطه نظارتی خود را به بخش صندوقهای سرمایهگذاری بگستراند، زیرا این صندوقها بهرغم آنکه عموماً در تملک بانکها هستند، ولی مجوز خود را از بازار سرمایه در یافت میکنند و منابع مشتریان خود را عمدتاً در حوزه سپرده بانکی یا گواهی سپرده بانکی سرمایهگذاری میکنند.
در نهایت اگر چه رئیس کل بانک مرکزی وعده اجرای اصلاحات در بخش بانکی را ارائه دادهاست، اما منتقدان با توجه به عملکرد فعالان بخش پول و بانک میگویند اصلاحات پیشکش، نظارت بر این بخش فیالحال تقویت شود.