سرویس جامعه جوان آنلاین: تا چند سال پیش اگر کسی را میدیدید که روی بدن خود خالکوبی دارد، خیلی زود حدس میزدید که آن شخص خلافکار است و یا صد در صد سابقه حبس دارد. در بین اکثر افراد جامعه سوگیری شدیدی نسبت به این افراد وجود داشته و مردم دیدی منفی نسبت به این عمل داشتند. امروز، اما معیارها به کلی تغییر کرده و هر روز در جامعه شاهد جوانانی هستیم که خالکوبیهای بزرگ و کوچک در قسمتهای مختلف بدن خود دارند.
از خالکوبی تا انتقال بیماری
به طور کل فرآیند خالکوبی به این طریق است که در ابتدا مطابق با شکل دلخواه روی بدن سوراخهایی ایجاد میشود و پس از خونریزی قسمت مورد نظر، از طریق پوست جوهر وارد آن قسمت شده و طرح برای همیشه ماندگار میشود. در این پروسه استرلیزه بودن سرنگ و وسایل مورد استفاده اهمیت فراوانی دارد. چون در شرایطی که فرد در محیط غیربهداشتی به این کار مبادرت کند، احتمال ابتلا به ایدز، هپاتیت و بیماریهای پوستی بسیار زیاد است. به همین دلیل افرادی که در بدن خود خالکوبی یا تتو دارند، قادر به اهدای خون و فرآوردههای خونی نیستند. چون ریسک انتقال بیماریهای عفونی از این طریق بسیار بالاست.
خالکوبی نکردن به خاطر اهدای خون!
چندین سال پیش کریستیانو رونالدو، بازیکن مشهور فوتبال اعلام کرد یکی از دلایلی که هرگز خالکوبی نکرده اهدای مرتب خون است، چون در صورت خالکوبی شانس اهدای خون به افراد نیازمند را از دست میدهد. نوع و طرحی که برای خالکوبی انتخاب میشود بسته به هدف، جنسیت و محل بدن متفاوت است. برای مثال مردان طرحهای بزرگ با جزئیات زیاد را ترجیح میدهند در حالی که زنان عموماً طرحهای ظریف و کوچک را میپسندند.
علاوه بر این زنان قسمتهایی از بدن خود را برای خالکوبی ترجیح میدهند که راحت بتوانند مخفی کنند و در معرض چشم نباشد. در حالی که مردان خالکوبی روی بازو و ساعد را به سایر قسمتها ترجیح میدهند و در معرض دید بودن خالکوبی را نوعی قدرتنمایی و نمایش خود میدانند و سعی در پوشاندن آن ندارند.
پشیمانی پس از خالکوبی
یک مسئله مهم در بسیاری از افرادی که خالکوبی میکنند پشیمانی پس از انجام آن است. به دلیل اینکه خالکوبی دائمی است و همیشه جلوی چشم فرد قرار دارد. در اکثر مواقع فرد دلزده شده و از کار انجام داده، پشیمان میشود. در یکی از تحقیقات انجام شده گزارش دادهاند کسانی که طرح و محل مشخصی برای خالکوبی خود ندارند و تازه بعد از رفتن به سالن، در این مورد مشورت میکنند و سؤال میپرسند بیشتر از کسانی که در این مورد تصمیم قطعی دارند پشیمان میشوند و مسئله بعد از این پاک کردن تتوی مورد نظر است که علاوه بر دردناک و هزینهبر بودن نتایج درخشانی در پی ندارد و رد تتو همچنان باقی بر آن میماند و همین باعث دردسر بیشتری برای فرد میشود.
خالکوبی برای خودنمایی!
در مورد اینکه فرد برای انجام خالکوبی چه انگیزههایی در سر دارد، موارد متفاوتی مطرح شده است. همان طور که پیشتر مطرح شد، در سالهای پیشین پدیده خالکوبی اغلب در قشر خلافکار دیده میشد و یکی از تفریحات کسانی که در حبس بودند، زدن خالکوبی برای همبندان خود بود و هنگام خروج از زندان فرد با نشانهای جدید از آن جا بیرون میآمد! هنوز هم در برخی مناطق جرمخیز جامعه این مسئله بیشتر در میان پسران دیده میشود. به دلیل اینکه این افراد هرگز نتوانستهاند از طریق مثبت مانند کار، تحصیل، هنر و ورزش خود را مطرح کنند. در نتیجه از این طریق خودنمایی میکنند و با این کار برای حتی مدتی کوتاه هم که شده، توجه دیگران را به خود جلب میکنند. علاوه بر این، در این مناطق نزاعهای خیابانی و چاقوکشی بیشتر است و همین باعث ایجاد جای زخم روی بدن میشود. افراد برای پوشاندن جای زخمهای قبلی خود، از خالکوبیهای وسیع استفاده میکنند تا این زخمهای چاقو دیده نشود. این افراد خالکوبیهای درشت و وسیع را انتخاب میکنند تا اعلام کنند از نگاههای منفی دیگران هراسی ندارند و قضاوتهای دیگران برایشان مهم نیست. اگر به پیشینه خانوادگی این افراد نگاه کنیم، اغلب خانوادههایی را میبینیم که بسیار سختگیر بودهاند و همیشه کودکان خود را تحت فشار گذاشتهاند و به آنها آزادی کافی ندادهاند. در نتیجه این کودکان که حالا به جوانانی مستقل تبدیل شدهاند، از طریق خالکوبی اعلام استقلال میکنند و خود را از چارچوب خانواده جدا میکنند به خصوص این که در اغلب خانوادهها با این کار مخالفت میشود و فرزندان به نوعی اعلان جنگ میکنند.
تحریک به تتو!
مد و الگوگیری از افراد مشهور مانند خوانندگان، ورزشکاران و بازیگران باعث شده این مسئله در قشر جوان بیشتر پذیرفته شود و جوانان و نوجوانانی که به دنبال یافتن الگو برای خود هستند، از این اشخاص تقلید کنند. چون اصولاً جامعه این افراد را تشویق و تأیید میکند و در نتیجه نوجوان به این نتیجه میرسد که هر کاری این قشر از جامعه انجام میدهد درست است و او نیز با این تفکر مجوزی برای کار خود پیدا میکند. مسئله چشم و همچشمی در مورد تتو کردن نقش بسیار مهمی دارد. به ویژه در میان زنان این قضیه بیشتر به چشم میخورد. زمانی که آنها میبینند فردی در جمع دوستانه خالکوبی کرده، برای اینکه از او کم نیاورند و خودی نشان دهند، دست به این کار میزنند و شاید تتوی بزرگتری روی پوست خود بزنند. در میان نوجوانان به دلیل اینکه مسئله پذیرش در میان همسالان اهمیت زیادی دارد، یکی از دلایل فرد برای تتو کردن نشان دادن خود و پذیرفته شدن در میان دوستان و همسالان است. چون در این سن هنگامی که فرد تن به کاری نمیدهد، دیگر دوستان او را ترسو و یا عقبمانده میدانند و با مسخره کردن فرد را برای خالکوبی و تتو کردن تحریک میکنند.
خودزنی و تتو برای رسیدن به لذت!
درد روانی یا اضطراب، دلیل دیگری برای انجام خالکوبی است. افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت مرزی یا ضداجتماعی هستند، تتو یا خالکوبیهای زیادی روی پوست خود دارند آنهم به این دلیل که افراد مبتلا به شخصیت مرزی احساس تسلط بر خود و زندگیشان ندارند. همین برای آنها درد روانی بسیار شدیدی ایجاد میکند. این افراد هنگامیکه سوزن میزنند، احساس درد میکنند و این درد و سوزش باعث میشود درد روانی وحشتناک خود را فراموش کنند به دلیل اینکه در این شرایط آندورفین در بدن آزاد میشود. این ماده از جنس مورفین است و باعث میشود تسکینی در بدن و در موضع درد ایجاد شود و باعث شود اعصاب آشفته فرد آرام شود. به همین دلیل فرد برای رسیدن به این حس آرامش مرتب خودزنی و تتو میکند و از آسیب رساندن به خود احساس لذت میکند.
دلایل دیگری که میتوان برای خالکوبی کردن مطرح کرد جاودانه کردن اسم کسانی است که عاشق آنها هستند یا دوستشان دارند. پیامهایی که نشاندهنده تبعیضهای وارده به شخص است، گرفتن توجه و تأیید دیگران، اعلام تنفر از خویش و یا صرفاً مدگرایی. در گزارشها آمده است افرادی که در بدن خود خالکوبی، به ویژه خالکوبیهای وسیع دارند، احتمال مصرف الکل، مواد مخدر و اختلالهای اضطرابی در آنها بیشتر است. در نتیجه مسئولان و خانوادهها باید یکی از اولویتهای خود را گسترش اعتماد به نفس در کودکان قرار دهند و زمینههایی فراهم کنند که در آن کودکان جامعه بتوانند به شیوهای مثبت خود را ابراز کنند و از راههای منفی و کاذب، در صدد جلب توجه نباشند که در سنین بالاتر دچار آسیبهای متعددی خواهند شد.
لزوم برنامههای آموزشی از سوی آموزش و پرورش به شدت احساس میشود. در این بستههای آموزشی میتوان مبنا را بر افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان، آشنایی با مضرات خالکوبی و معرفی راههای جایگزین برای عرضه کردن خود قرار داد. برای اجرای بستههای آموزشی میتوان از روانشناسان کارآزموده استفاده کرد تا به طور منظم موارد آموزشی را در تکتک مدارس اجرا کنند. مزیت این کار صرفهجویی اقتصادی و پیشگیری از خطرات بعدی است.
* دکتری تخصصی روانشناسی