سرویس سیاسی جوان آنلاین: چندی پیش بود که برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی به دلیل نقض برجام توسط امریکا و خروج این کشور از توافقنامه و همچنین عدم اجرایی شدن تعهدات برجامی توسط اروپا، خبر از طرحی تحت عنوان «الزام دولت به اقدام متقابل در برجام» به میان آوردند تا اثبات کنند این مجموعه نیز میتواند نقش فعالتری در جهت ممانعت از تضعیف حقوق پایمالشده ایران در توافق هستهای داشته باشد.
تلاش برخی از منتخبان ملت برای تصویب قانونی تحت عنوان «الزام دولت به اقدام متقابل در برجام» تنها در حد یک شعار مانند بسیاری از شعارهای سیاسیون باقی ماند و کمکاری مجلس در برجام و مقابله با اقدامات ضدایرانی امریکا- اروپا در حال چهار ساله شدن است. جالب این است طی ۵/ ۳ سال که از عمر برجام گذشته است مجلس شورای اسلامی تنها به گزارشدهی شش ماهه درباره برجام و قرائت آن از تریبون مجلس بسنده کرده است و هیچ گاه نتوانسته آنطور که باید بر اساس وظایف و اختیاراتی که بر اساس قانون اساسی در اختیار دارد، به عنوان یک اهرم نظارتی بر دولت و وزارت خارجه کشور نظارت و مذاکرهکننده کشورمان را وادار به تحرکات مؤثر در عرصه تقابل با نقض برجام و عدم اجرای تعهدات طرفهای غربی کند. اغماض و سادهانگاری مجلس در عرصه نظارتی در جهت کمکدهی به دولت با ابزار فشارهای مرسوم پارلمانی به دولت، امروز به مرتبهای رسیده است که حتی هیئت رئیسه مجلس از قرائت گزارش شش ماهه مجلس درباره برجام نیز سر باز زده و همین مسئله واکنش برخی نمایندگان را به دنبال داشته است.
هیئترئیسه قرائت گزارش برجامی را متوقف کرده است
حجتالاسلام مجتبیذوالنور رئیس کمیته هستهای مجلس با اشاره به بازدید اعضای کمیسیون امنیتملی مجلس از تاسیسات هستهای کشورمان و تاکید بر اینکه بازدیدهایی که انجام میشود فایدهای ندارد، گفت: اعضای کمیسیون به این دلیل از تاسیسات هستهای بازدید میکنند که در گزارش ششماهه مجلس از نحوه اجرای برجام آخرین وضعیت این مراکز را ذکر کنند، اما زمانی که این گزارشات در صحن علنی پارلمان قرائت نمیشود چرا باید از این مراکز بازدید کنیم. وی با اعلام اینکه تاکنون کمیته هستهای مجلس دو گزارش ششماهه تدوین و تقدیم هیئترئیسه پارلمان کرده است، افزود: گویا هیئترئیسه مجلس قرائت این گزارشها را در مجلس متوقف کرده است. ذوالنور با بیان اینکه موضوع توقف قرائت گزارش برجامی مجلس را از رئیس مجلس و هیئترئیسه پارلمان پیگیری کردهایم که آنها پاسخ مناسبی ندادهاند، اظهار داشت: هیئترئیسه کمیسیون نیز باید پیگیریهایی در این زمینه از هیئترئیسه مجلس داشته باشد تا هرچه سریعتر این گزارشات در صحن علنی پارلمان قرائت شود.
قوانینی که واردات از اروپا و امریکا را میتواند محدود کند
مجلس شورای اسلامی نه تنها در نقش آفرینی دوران پسابرجام و بعد نظارت بر رفتار دولت در مدارای بحثبرانگیز با امریکا- اروپا درباره اجرای برجام، نامناسب عمل کرده بلکه حتی در بعد تصویب قوانینی که بتوان به واسطه آن از حقوق جامعه ایرانی حفاظت کرد نیز وارد عمل نشده است در صورتی که نمایندگان مجلس میتوانستند طی سه سالی که از عمر این مجلس میگذرد مجموعه قوانینی را به تصویب برسانند که طبق آن دولت ملزم به کاهش واردات برخی کالاهای خاص از امریکا- اروپا شده و منافع اقتصادی آنها از توافق هستهای را کاهش دهد.
بررسی دادههای گمرک ایران و طبق گزارش پایگاه خبری الف. طی ۱۰ سال اخیر نشان میدهد کل واردات ایران در سال ۱۳۸۶ حدود ۴/ ۴۸ میلیارد دلار بوده که ۳۱ درصد آن (۲ /۱۵ میلیارد دلار) از اتحادیه اروپا وارد شده است. همچنین روند مبادلات ایران و اتحادیه اروپا نشان میدهد طی ۱۰ سال اخیر ایران با جایگزینی بازارهای دیگری، چون چین، امارات، ترکیه، هند، روسیه و... تا حدودی از وابستگی به واردات کالاهای اتحادیه اروپا کاسته است، به طوری که سهم واردات کشورمان از اتحادیه از ۳۱ درصد (۲/ ۱۵ میلیارد دلار) در سال ۱۳۸۶ به ۲۰ درصد (۱۱ میلیارد دلار) در سال ۱۳۹۶ کاهش یافته است.
بر این اساس بیشترین میزان واردات ایران در بین سالهای ۱۳۸۶ تا ۸۸ (بین ۲۱ تا ۳۱ درصد) و کمترین میزان آن در سالهای ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴ بوده است، بهطوری که میزان واردات ایران از ۱۶ میلیارد دلار در سال ۱۳۸۷ به حدود ۶ تا ۷ میلیارد دلار در سه سال ۱۳۹۲، ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ رسیده بود که در پسابرجام این میزان در سال ۱۳۹۵ به ۲/۸ میلیارد دلار و در سال ۱۳۹۶ نیز به حدود ۱۱ میلیارد دلار رسیده است.
به هر حال آمارهای گمرک ایران نشان میدهد مجموع واردات ایران از ۲۸ عضو اتحادیه اروپا در بهترین حالت خود ۳۱ درصد (سال ۱۳۸۶) و در کمترین حالت خود به ۱۴ درصد در سال ۱۳۹۳ رسیده و در سال ۱۳۹۶ نیز حدود ۲۰ درصد از مجموع کل واردات ایران از ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا وارد شده است. این در حالی است که در سال ۱۳۹۶ حدود ۲۴ درصد از اقلام مورد نیاز ایران از چین و ۱۹ درصد آن از امارات وارد شده است.
انتقاد از برجام توسط برخی از نمایندگان خوشبین به توافق نیز طی هفتههای اخیر رونق چشمگیری داشته است به طوری که به عنوان نمونه علاءالدین بروجردی در گفتوگو با خانه ملت، با بیان اینکه ۳۰ روز از مهلت دو ماهه ایران به اروپا برای اجرای تعهدات برجام به رغم خروج امریکا از این موافقتنامه گذشته و هنوز شاهد اقدام چشمگیری از آنها نبودهایم، گفت: جمهوری اسلامی موضع خود را در این خصوص به صراحت اعلام کرد.
نماینده مردم بروجرد و اشترینان در مجلس شورای اسلامی بر همین اساس تصریح کرد: اگر اروپاییها در یک ماهی که از فرصت آنها باقی است، اقدام مهمی در زمینه برجام صورت ندهند به طوری که جمهوری اسلامی بتواند به راحتی معاملات اقتصادی و تجاری خود را با کشورها پیش ببرد و مشکلات بانکی نیز حل شود، با قاطعیت گام بعدی را برمیدارد.
وی اضافه میکند: فشار امریکا به دولتها و شرکتهای اروپایی برای عدم اجرای برجام روز به روز بیشتر و همین امر باعث شده است اروپاییها توان مقابله با امریکا را نداشته باشند و عملکردی از خود نشان دهند که ناشی از این فشارهاست در حالی که جمهوری اسلامی و سایر کشورهای دنیا این انتظار را از اتحادیه دارند که به صورت مستقل از امریکا درباره مراودات خود تصمیمگیری کنند.
بروجردی خاطرنشان کرد: برخی اقدامات مسکنگونه از سوی اروپا در یک ماه اخیر انجام شد، اما در نهایت اگر این اقدامات از نظر جمهوری اسلامی اجرای تعهدات برجام نباشد قابل قبول نبوده و ایران وارد فاز دیگری در برجام خواهد شد.
منافع اقتصادی اروپا را محدود کنید
بعد از بیانیه شورای عالی امنیت ملی مبنی بر تعیین ضربالاجل ۶۰ روزه به کشورهای اروپایی نیز کماکان نمایندگان مجلس نسبت به عدم اقدامات جدی اروپا بعد از خروج دولت ایالات متحده امریکا از برجام گلایهمند هستند و در شرایطی که میتوانند با طرحی دوفوریتی قوانینی که منافع اقتصادی اروپا و امریکا را در برجام با چالشهای مهمی مواجه و دولت را وادار به تغییر رفتار حقیقی در مقابل این کشورها کند، به تصویب قوانینی مانند «استانی شدن انتخابات» تمرکز کردهاند.