سرویس ایران جوان آنلاین: طی دهههای اخیر بحث گازهای گلخانهای و تأثیرات مخرب آنها بر محیطزیست کره زمین به شدت داغ شده و حالا محققان در مورد اسیدی شدن دریاها و اقیانوسها به خاطر ظهور همین گازها هشدار میدهند و در این میان ایران به خاطر وجود آبهای شمالی و جنوبیاش نسبت به این امر حساس شده و دریاچه خزر و خلیج فارس و دریای عمان زیر ذرهبین قرار گرفته تا وضعیت آنها بررسی و تدابیر لازم اتخاذ شود.
بعد از اینکه موضوع تأثیر گازهای گلخانهای بر اسیدی شدن دریاها و اقیانوسها ثابت شد، محققان پژوهشگاه اقیانوسشناسی اعلام کردهاند با اینکه در حال حاضر «خلیج فارس» از این پدیده تأثیر نپذیرفته، اما در صورت ادامهدار بودن روند افزایشی این گازها، این محیط دریایی به شرایط اسیدی شدن نزدیک خواهد شد، ضمن آنکه «دریای خزر» نیز از این امر مستثنی نیست. در همین راستا یکی از اعضای هیئت علمی پژوهشگاه اقیانوسشناسی و علوم جوی، پدیده اسیدیشدن اقیانوسها را یکی از موضوعات روز دنیا دانست که به دلیل افزایش مصرف سوختهای فسیلی رخ میدهد و گفت: «به ویژه در دوره صنعتی شدن به دلیل افزایش یافتن میزان دی اکسید کربن در اتمسفر، مقدار زیادی از این گاز گلخانهای هر ساله وارد اقیانوسها میشود.»
دکتر ابوالفضل صالح، ادامه داد: «بر اثر واکنشهایی که دی اکسید کربن با آب اقیانوسها انجام میدهد، اسید کربنیک تولید میشود و در نهایت آب دریاها و اقیانوسها اسیدیتر از گذشته خواهد شد و از آنجایی که روند اسیدیتر شدن آب اقیانوسها نسبت به سالهای قبل تشدید شده، این موضوع نگرانیهایی را در جامعه جهانی ایجاد کرده است.»
وی اضافه کرد: «مطالعاتی که ما در خلیج فارس و دریای عمان انجام دادیم، نشان میدهد در شرایط فعلی این دو محیط دریایی از نظر اسیدی بودن فعلاً با مشکلات حادی مواجه نیستند و شرایط از این لحاظ مساعد است.» این مسئول خاطرنشان کرد: «خلیجفارس مانند سایر محیطهای دریایی جهانی در صورتی که روند افزایشی گاز گلخانهای دی اکسید کربن در اتمسفر ادامه یابد، در آیندهای نه چندان دور به شرایط بحرانی اسیدی شدن نزدیک خواهد شد.»
سیلابها و تغییر وضعیت دریاها
تأثیرات گازهای گلخانهای بر روی آبها و اسیدی شدن آنها آنقدر زیاد است که از همین الان هم بتوان عوارض آن را دید. بر همین اساس در شرایط فعلی بیشترین تهدید برای مرجانهای دریایی، تهدید گرمایش است؛ چراکه انتشار گازهای گلخانهای مانند دیاکسید کربن در اتمسفر چند اثر منفی را همزمان دارد که از آن جمله میتوان به «اسیدی شدن دریاها و اقیانوسها» اشاره کرد که این امر موجب تغییر در شیمی دریاها میشود. در چنین شرایطی دمای سطحی آب دریاها افزایش مییابد و آنچه که بیش از همه مرجانهای خلیج فارس را تهدید میکند و باعث سفید شدگی آنها بهویژه در ماههای گرم سال میشود، عبور دما از آستانه تحمل مرجانهاست. با این تفاسیر دریای خزر نیز از این امر مستثنی نیست؛ ولی نیاز است مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود. عضو هیئت علمی پژوهشگاه اقیانوسشناسی و علوم جوی با بیان اینکه محیط دریای خزر یک محیط بسته محسوب میشود، یادآور شد: «بر این اساس مطالعات اسیدی شدن بر روی دریای خزر نیاز به مطالعات پایهای به ویژه در زمینه شیمی دریای خزر دارد.»
صالح با اشاره به مطالعات میدانی بعد از رخداد سیلابی اخیر، گفت: «در یکی از گشتهای تحقیقاتی که در خلیج فارس و اردیبهشت ماه امسال انجام دادیم، تأثیر سیلابها را تا حتی ۵۰ کیلومتر دور از ساحل در دهانه اروندرود مشاهده کردیم.» وی افزایش کدورت آب و کاهش شوری آب را از پیامدهای وارد شدن آب سیلابی به درون خلیج فارس و دریای عمان دانست و تأکید کرد: «ولی این تأثیرات کوتاه مدت است و میتوان گفت: در بلندمدت این سیلابها در وضعیت محیط دریایی مانند خلیج فارس اثری نخواهد داشت.»