سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: یکی از عوامل بدخلقی، درگیر نکردن خودمان با اخلاق خوب است. مثلاً به بعضی افراد گفته میشود صبور باشید یا بیتابی در رفتار نداشته باشید، اما اینها به جای اینکه این حرف را قبول و به این صفت شوق پیدا کنند، خود را درگیر مسائل دیگران میکنند. در حالی که هر کسی بخواهد به کاری که مورد ستایش است گرایش پیدا کند، باید خود را درگیر آن کند. میگویند اگر وسواس دارید ترس را از خود دور کرده و خود را درگیر با آنچه به آن وسواس دارید، کنید یا اگر از تاریکی ترس دارید، خود را در تاریکی قرار دهید تا تابوی ترس از شما بیرون برود.
برای اینکه از بداخلاقی نجات پیدا کنیم، باید خود را به صفات خوب آراسته کنیم تا کم کم این روحیه در وجودمان زیاد شود. امیرمومنان، حضرت علی (ع) در این باره میفرمایند: اگر حلیم نیستى اظهار حلم کن که هر کس خود را شبیه گروهى کرد از آنها خواهد شد. یا اینکه اگر در چهره عبوس و گرفته هستید، خودتان را به شادی و چهره گشاده درآورید و باعث نشاط خود و دیگران شوید. از عواملی که باعث بداخلاقی میشود توقع بیجا و انتظاراتی است که چه بسا یا زمان برآورده شدنش نرسیده یا اینکه اصلاً نباید به آنها دامن زد. وقتی از طرف مقابل کاری را توقع داشته باشیم و او نتواند آن را در زمان خود برآورده کند، طبیعتاً از این کار ناراحت میشویم و این موضوع روی اخلاق ما اثر میگذارد. این مسئله در خصوص زوجین نیز صدق میکند. زن و شوهر باید توقعات خود را از یکدیگر متناسب با موقعیت خود کنند.
زن و مرد در زندگی نباید یکدیگر را به کارهایی مجبور کنند که در توان آنها نیست. متأسفانه در زندگی مشترک به دلایل مختلف از جمله چشم و همچشمی زن و شوهر میخواهند خود را شبیه دیگران کنند، در حالی که فشار روانی به هم برای این کار به بداخلاقی منجر میشود. از این جهت حضرت علی (ع) میفرمایند: زن باید مسئولیت کارى را که از استعدادش بیشتر است، بر عهده نگیرد. مالک کارى نشدن براى زن بهتر است و براى قلب زن و باقی ماندن زیبایى او آسانتر است. چون زن گل است، نه قهرمان. در مقابل زن هم نباید از شوهر خود توقع بیجا داشته باشد. انتظاراتی که از عهده او خارج است باعث بدخلقی میشود.
از عوامل دیگری که باعث بداخلاقی در زندگی میشود، حرص و طمع داشتن است. وقتی انسان حریص شد، به آنچه دارد راضی نمیشود. در نتیجه وقتی به داشتههای خود راضی نباشد، همیشه نگران و ناراضی است و همین عدم رضایت باعث بداخلاقی میشود. انسانهای حریص بداخلاقند. پیامبر اکرم (ص) در رابطه با این قبیل افراد میفرمایند: حریص هفت آفت دارد، فکرى که او را زیان میرساند و سودش نمیدهد، اندوهى که از او دستبردار نیست، او همواره خسته است و جز در هنگام مرگ از آن خلاصى ندارد و در هنگام استراحت بیشتر ناراحت میشود، او همیشه ترس دارد، اندوهى که زندگى او را بر هم میریزد و سودى هم براى او ندارد، حسابى که او را خلاص نمیکند، مگر اینکه خداوند از او درگذرد و عقابى که گریزى از آن نیست و با حیله و نیرنگ نمیتوان از آن فرار کرد. انسان قانع، چون به آنچه دارد قانع است و چشمش دنبال مال و زندگی مردم نیست، فکرش راحت و آزاد است. فکر که آزاد شد، خلق و خوی انسان خوب میشود. افرادی که بداخلاق هستند، فکرشان همیشه درگیر است، اما انسان قانع فکرش را آزاد میکند. یکی از بهترین راههای آرامش در این دنیای پر زرق و برق و زندگی امروزه قناعت است. هر جا قناعت باشد، مسابقه تجمل در آنجا نیست. با قناعت فکر راحت است و روان آرامتر. قانع خودش است نه دیگران. باید خود باشیم تا آرامش داشته باشیم. نباید در دنیای دیگران سیر کنیم. دنیای دیگران با دنیای ما متفاوت است. خداوند متعال هر کس را بر اساس استعدادهای خود آفریده است. پس نباید خودمان را به خاطر دیگران نابود کنیم. در ضمن معلوم نیست آنچه دیگران دارند واقعا بر وفق مرادشان است یا نه. پس اخلاق و رفتارمان را با قناعت و رضایت از نعمتهای الهی خوب کنیم.
یکی دیگر از عوامل بداخلاقی در زندگی، کم صبری و بیتابی در برابر مشکلات است. وقتی انسان ظرفیتش در مقابل مشکلات کم باشد، به جای صبر و بردباری، بیتابی و گله میکند. وقتی این حالت پیش آمد، اخلاق و رفتار انسان تغییر میکند و حوصله ارتباط خوب با مردم را ندارد. بیتابی فرصت فکر و اندیشه در تصمیمگیری صحیح را از انسان میگیرد. وقتی زن و مردی در زندگی مشترک در مقابل مسائل زندگی بیتاب باشند، نسبت به یکدیگر رفتار خوبی ندارند و در مقابل مشکلات زندگی همیشه با تنش با هم برخورد میکنند، اما غافل از این هستند که رفتار ما هر چه باشد، بر روح و روانمان اثر میگذارد و آنچه میتواند ما را در برابر مشکلات مقاوم کند، صبر و بردباری است.
کسانی که اهل صبر و بردباری هستند در هر صورتی پیروزند. چه طرف مقابلشان بداخلاق باشد چه خوشاخلاق. اگر بداخلاق باشد با تحمل و صبر در برابر او اجر آخرتی دارند و در دنیا هم دارای اراده قوی هستند، چون کسانی که در برابر اشتباه دیگران صبور و بردبارند و مثل خود آنان برخورد نمیکنند، مشخص است اراده قوی در وجودشان باعث شده اخلاق بد دیگری را مدیریت کنند. از این جهت پیغمبر (ص) در حدیثی فرمودند: مردى که بر بدخویى همسرش صبر کند، خداوند اجر مصائب ایوب را به او دهد و زنى که بر بدخویى شوهرش شکیبایى کند، خداوند ثواب آسیه به او دهد.
یکی از آثار مهم و اساسی خوشخلقی در زندگی آرامش است. همه هدف از تشکیل یک زندگی آرامش و سکون دل است. کسانی که از اخلاق پسندیده برخوردارند، نسبت به برخوردهای دیگران در زندگی مدیریت و رفتار مناسبی را از خود نشان میدهند. وقتی مرد یا زنی در زندگی با بدخلقی همسرش روبه رو شد، اینطور نیست که تصورش از زندگی یک تصور تاریک و مبهم باشد. او اول علت اصلی بدخلقی شریک زندگیاش را در نظر میگیرد، بعد اگر دید علت این برخورد بد همسرش به خودش برمیگردد، باید به فکر اصلاح خود باشد و سعی کند برای تعامل شایسته نواقص خود را رفع کند تا هم خودش اذیت نشود و هم همسرش. اگر رفتار ناشایست از طرف همسرش بوده و خودش در این مورد مقصر نباشد، در این صورت هم با صبر و بردباری برای اینکه این رفتار نامناسب از مسیر بد به مسیر درست خود منتقل شود، از هرگونه واکنشی که باعث آزرده شدن و بدتر شدن رفتار او میشود، خودداری میکند. یعنی او را در بدخلقی کمک نمیکند، بلکه رفتار بد را با رفتار خوب جواب میدهد. گاهی اوقات هم سکوت باعث کم شدن بدخلقی یا جلوگیری از تشدید آن میشود.
برخی مواقع با توجه به سنجیدن موقعیت، آرام صحبت کردن و دلجویی باعث آرام کردن شخص میشود و گاهی نیز توجه به خوبیهای او و غفلت از خواستههای نامعقولش باعث آرامشش میشود. در هر صورت انسان خوشاخلاق بنبست ندارد. وقتی اینطور شد، در درونش آرامش به وجود میآید، چراکه توانسته در هر صورت با جواب قانعکنندهای در زندگی با همسر خود روبه رو شود. وقتی این حالت ادامه پیدا کند، آرامش بیشتری بر روح و روان او حاکم میشود. مرد یا زن بااخلاق همیشه در زندگی با بدترین شرایط، بهترین برخورد را از خود نشان میدهند و همین امر باعث آرامش درون آنان میشود، اما کسی که با رفتار بد دیگران رفتار بدی از خود نشان میدهد، طبیعتاً در درون خود آرامشی احساس نمیکند.
*کارشناس مذهبی و پژوهشگر سبک زندگی