سرويس سياسی جوان آنلاين: اگر نماز جمعه را گردهمایی هفتگی مؤمنان بنامیم، موضوعات مطرح‌شده در این گردهمایی قطعاً شامل امور اخروی و دنیوی مؤمنان به صورت همزمان می‌شود. در حکومت اسلامی امور دنیوی مؤمنان در پیوند با امور حکومت است و از این حیث دفاع بجا و هدایت دلسوزانه از آن در هنگامه فتنه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی امری ضروری به شمار می‌رود.
واژه فتنه در قرآن مجید، ده‌ها بار ذکر شده و در معانى مختلفى به کار رفته است. گاه به معنى آزمایش و امتحان است و گاه به معنى فریب دادن و گاه به معنى بلا و عذاب آمده و گاه به معنى گمراهى آمده و گاه به معنى شرک و بت‌پرستى یا سد راه ایمان‌آورندگان آمده ولى ظاهر این است که تمام این معانى به همان ریشه اصلى کلمه «فتن» باز مى‌گردد که قرار دادن طلا در زیر فشار آتش براى خالص‌سازى یا جدا کردن سره از ناسره است.
بنا بر این ترجمه از کلمه فتنه در قرآن، می‌توان به دشواری یافتن فتنه‌ها در میان روند‌های مختلف اجتماعی پی برد، از این رو نماز جمعه در ابتدای به ساکن به امامت یک فرد عادل و آگاه به شرایط اجتماعی و سیاسی می‌تواند ترازِ شناخت فتنه‌های مختلف باشد. بر این اساس نقش امام جمعه بسیار حیاتی است و نباید تحت اغراض، میل‌ها و گرایش‌های مبتنی بر قواعد دنیوی، نمازگزاران را خدای ناکرده به مسیر ناصحیح هدایت کند.
پتانسیل دیگر نماز جمعه این گردهمایی‌های منظم مؤمنان در استمرار هفتگی آن است که با توجه به سیاسی و اجتماعی بودن متن این فریضه مقدس، می‌تواند به منزله آمادگی همیشگی جامعه مؤمنان در برابر فتنه‌ها به شمار آید. علاوه بر تحت زعامت امام جمعه بودن، مؤمنانی که در نماز جمعه به صورت هفتگی مسائل مختلف حوزه‌های فرهنگ، سیاست و اقتصاد را رصد می‌کنند، در بزنگاه‌های مختلف، هوشیاری آنان مانع از غافلگیری‌شان می‌شود، لذا نسبت به سایر مجامع حتی دینی مزیت نسبی مناسبی دارند، اما با وجود همه این موارد رعایت نکات زیر می‌تواند در شناخت موقعیت و سلامت مسیر مبارزه با فتنه‌ها مؤثر واقع شود:
۱- اگر چه امام جمعه منصوب شده، نگرش، تحلیل و تقوای مورد نیاز برای شناخت فتنه‌های حوزه‌های مختلف را دارد، با این حال لازم است مؤمنان نمازگزار خود نیز در طول هفته و ماه، مسائل مختلف را به قدر کفایت دنبال کرده و از آگاهی‌های نسبی برخوردار باشند تا ضریب احتمال خطای شناختی در مبارزه با فتنه‌ها کاهش یابد.
۲- مبارزه با فتنه لزوماً پس از رخداد یک فتنه ضرورت نخواهد یافت. نماز جمعه باید فرصتی برای شناخت زمینه‌های فتنه باشد تا جامعه اسلامی بدون پرداخت هزینه‌های هنگفت بتواند بر شرایط دشوار فایق آید.
۳- شور مبارزه با فتنه‌ها در نماز جمعه می‌تواند در قالب فعالیت‌های فرهنگی هم بروز و ظهور یابد، به عنوان مثال تولید محصولات فرهنگی با مضمون شناخت شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تحت هدایت امام جمعه می‌تواند یک شیوه مبارزه بر ضد فتنه‌ها باشد.
۴- عبور از مرز‌های تدین و اخلاق و انصاف، همچنین عبور از آنچه امام جمعه در شیوه و چگونگی و اندازه و نوع مبارزه با فتنه‌ها تعیین خواهد کرد، به حرمت نماز جمعه آسیب خواهد رساند، از این رو باید در مقابله با فتنه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کاملاً هوشمندانه عمل نمود.
نماز جمعه در طول تاریخ تا به امروز محل رویش‌ها و اصلاح امور مؤمنان بوده است و به تعبیر مقام معظم رهبری «نماز‌های جمعه باید پایگاه جذب و نصیحت و تعلیم باشد.»
در مقابله با فتنه‌ها این سه گام می‌توانند گره‌های بسیاری را باز کنند و جامعه اسلامی را از آتش تقابل‌های پیدا و پنهان برهانند و سلامت و قدرتِ حرکت بر مدار اسلام حقیقی را بیش از پیش تضمین نمایند.
*پژوهشگر و فعال فرهنگی
