سرویس سبک‌زندگی جوان‌آنلاین: ازدواج مهم‌ترین فرصت انتخاب انسان در طول حیات است. انتخاب همسر، اساسی‌ترین و حساس‌ترین انتخاب زندگی و ترسیم‌گر نقش حرکت دنیوی و جایگاه اخروی انسان است. انسان‌ها عموماً طولانی‌ترین زندگی مشترک را در طول حیاتشان با «همسر» خود سپری می‌نمایند و نه با پدر و مادر، نه با خواهر و برادر، نه با فرزندان و دوستان. در فرهنگ و ارزش‌های اسلامی بعد از خالق منان نزدیک‌ترین فرد به انسان، همانا همسر است، همسر، تن‌پوش روانی و نفسانی است. رازدار وجود است، شریک سرنوشت حیات است. انتخاب همسر یعنی انتخاب صالح‌ترین، رازدارترین، همدل‌ترین، همراه‌ترین، صدیق‌ترین، رفیق‌ترین و سرانجام آرامشگرترین فرد برای زندگی مشترک. در این میان معیار‌های زیستی، شناختی، روانی، منش فردی و اجتماعی در زوجیت هریک اهمیت خاص خود را دارد که باید به آنها بها داد. آنچه در ادامه می‌خوانید گفته‌های دکتر غلامعلی افروز چهره ماندگار روا‌ن‌شناسی ایران در همایش «ازدواج پایدار و خانواده ماندگار» است که چندی پیش در سالن اجتماعات سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به همت مرکز مقاومت بسیج این سازمان برای کارکنان برگزار شد. بخش‌هایی از محتوای این همایش در صفحات قبلی سبک زندگی ارائه شد و آنچه در ادامه می‌خوانید گفته‌های مشروح دکتر افروز درباره معیار‌های انتخاب همسر است.
ویژگی‌های زیستی در انتخاب همسر
درخصوص ویژگی‌های زیستی در انتخاب همسر باید گفت هیئت ظاهر یا به‌اصطلاح شکل و قیافه فرد می‌تواند از جهات مختلف مورد توجه طرف مقابل قرار گیرد. به‌طورکلی در این ارتباط، موارد و مسائلی همچون اندازه قد، رنگ چهره، رنگ چشم، رنگ موی سر، چاقی و لاغری معمولاً مورد توجه داوطلبان ازدواج و نزدیکان ایشان واقع می‌شود. بدیهی است در این زمینه مقبولیت و مطلوبیت قیافه فرد از نظر دختر و پسر داوطلب ازدواج مهم است و نظریات اعضای خانواده و نزدیکان نباید موجبات ایجاد تردید‌های غیرضرور در پذیرش متقابل گردد. چه بسیار دختران و پسرانی که با شیفتگی فوق‌العاده در برابر شکل ظاهر فرد مورد نظر و به دور از هرگونه اندیشه و تحقیق درباره ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری وی، گرفتار در حصار هیجان‌ها و کشش‌های نفسانی، با اصرار و لجاجت فراوان و قبول تعهدات غیرمعقول و خارج از توان بالفعل و بالقوه ازدواج می‌کنند و متأسفانه چند صباحی بعد از ازدواج و بعضاً در همان دوران عقد و سال‌های اولیه زندگی به دلایل گوناگون دچار مشکل می‌شوند، بنابراین صرف ارزش نهادن به زیبایی چهره و جذابیت هیئت ظاهر نمی‌تواند تضمین‌گر آرامش روان و امنیت خاطر در زندگی مشترک گردد. چه بسیار زیبارویان و خوش‌چهره‌هایی که از نعمت جاذبه فکری، گیرایی کلام و خوشایندی رفتار برای همسر بی‌بهره‌اند. به سخن دیگر جمال بی‌کمال، نمی‌تواند جذابیت پایدار داشته باشد.
عدم ابتلا به بیماری‌های پیش‌رونده و سخت‌درمان نیز در این زمینه مهم است. شایسته است که داوطلبان ازدواج از وضعیت جسمانی، شرایط حسی و حرکتی و سلامت عمومی یکدیگر آگاهی صحیح داشته باشند. درواقع این آگاهی قبل از عقد پیمان زوجیت، امری لازم و واجب است و از حقوق حقه طرفین محسوب می‌شود. پنهان کردن ناتوانی‌ها و بیماری‌های خاص و سخت درمان و مخفی داشتن برخی اختلالات حسی و حرکتی که کنترل آنها، نیازمند تدابیر درمانی و توان‌بخشی مستمر و طولانی است، مثل سرطان، ام‌اس و صرع، نه‌تن‌ها صحت پیمان زوجیت را خدشه‌دار می‌کند و بعضاً ممکن است فسخ نکاح را در پی داشته باشد، بلکه پایه‌های استوار سنگر زندگی مشترک را لرزان می‌کند. زمانی که پیمان زوجیت بر صداقت استوار نباشد، به یقین آرامشی را به دنبال نخواهد داشت.
ویژگی‌های شناختی و حرفهای در انتخاب همسر
هوشمندی و کفایت عقلانی، نگرش‌ها و بازخورد‌های اجتماعی، تحصیلات و تجارب ارزشمند حرفهای داوطلبان ازدواج در امر کفویت از اهمیت بسزایی برخوردار است. بنابراین داوطلبان ازدواج و خانواده‌های مربوطه باید از هوشمندی طرف مقابل اطمینان داشته باشند.
بدیهی است که برخورداری از حداقل تحصیلات موفقیت‌آمیز در حد دوره راهنمایی و دبیرستان می‌تواند نشانی از سطح هوشی قابل قبول یا بالاتر متوسط فرد مورد نظر باشد. توجه به کفایت عقلانی و قابلیت مطلوب همسری، مهارت آرامشگری و آرامش بخشی بسیار مهم است و بهره‌مندی از ظرفیت هوشی مطلوب، از اصلی‌ترین مؤلفه‌های رشد عقلانی است.
اما کفایت عقلانی فراتر از صرف عامل هوشمندی و تیزهوشی است. کفایت عقلانی با برخورداری از ویژگی‌های مانند: قدرت تشخیص، فهم، درک و تجزیه و تحلیل صحیح مفاهیم، اتخاذ تصمیم‌های مناسب، بجا و حکیمانه در موقعیت‌ها و شرایط مختلف، استقلال فکری، انتظار واقع‌بینانه داشتن از خویشتن و دیگران بر اساس ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها، قدرت غلبه بر احساسات. هیجان‌ها و کشش‌های نفسانی، پذیرش و ایفای تعهدات فردی و مسئولیت‌های اجتماعی، رفتار عادلانه و شجاعانه، پیروی از رویه اعتدال، مقید بودن در ایستادگی در طریق خیر و صلاح و برحذر بودن از حرکت در مسیر‌های نادرست و گناه‌آلود، عامل بودن به باور‌ها و گفته‌های منطقی، گوش دادن به سخن‌ها و پیروی کردن از بهترین‌ها و سرانجام تأثیرپذیری از افکار نادرست و دسیسه‌های نفسانی قابل تشخیص خواهد بود. برخورداری از باور‌ها و نگرش‌های مثبت و مولد و سازنده نسبت به پدیده‌های اجتماعی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
مثبت‌اندیشی و امید داشتن به رحمت خداوندی و اعتقاد به تلاش برای موفقیت، ازجمله صفات مطلوبی است که در ارزیابی ویژگی‌های شناختی داوطلب ازدواج می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.
ویژگی‌های شخصیتی و مهارت‌های رفتاری مورد انتظار از داوطلبان ازدواج
مثبت‌اندیشی مهم‌ترین گام در اضطراب‌زدایی و نیل به آرامش است. مثبت‌اندیشی یک هنر ارزشمند زندگی، عاملی مهم در پیشگیری از گمانه‌زنی‌های عجولانه و غیرمنطقی، خمیرمایه خویشتنداری، مقدمه لازم امیدآفرینی و درمان مؤثر نگرانی‌ها و پریشانی‌هاست. انسان‌های آرامشگر مثبت‌اندیش در تعاملات بین فردی و به‌ویژه در کلمات ارتباطی آغازین همواره سعی می‌کنند به جای زبان تکذیب از زبان تأیید بهره گیرند، به جای زبان تهدید از زبان ترغیب استفاده کنند، به جای زبان تحدید از زبان تسهیل سخن گویند، به جای زبان تنبیه از زبان تشویق سود جویند و به جای زبان تحقیر از زبان تکریم مدد جویند. بدیهی است همه مخاطبان دوست دارند بیشتر با این قبیل انسان‌های مثبت‌اندیش و آرامشگر محشور باشند.
از دیگر ویژگی‌های مطلوب همسران آرامشگر امیدواری، امیدبخشی و امیدآفرینی است. امید به حیات انسان معنا می‌بخشد، امید به فردای بهتر، پویایی و تلاش انسان را مضاعف می‌نماید. امید به رحمت الهی، بنیان ایمان را تقویت نموده و مسیر مستقیم و حرکت هدفمند انسان را هموار می‌نماید. انسان‌های دل‌آرام و آرامشگر همچنین گنجینه‌ای از دل‌های پاک و پر وسعت هستند. ایشان از اشتباهات و خطا‌های دیگران به‌راحتی می‌گذرند و هرگز کینه‌ای به دل نمی‌گیرند.
بی‌تکلفی و ساده‌زیستی از دیگر ویژگی‌های انسان رشدیافته و دل‌آرام است. تکلف همواره ناامنی درونی و حصار روانی به همراه دارد.
گشاده‌رویی، تکریم‌گری و حرمت‌گذاری از دیگر ویژگی‌های مثبت در انتخاب همسر است. گشاده‌رویی نشانی از دل‌آرامی است و حکایتی است از خداجویی و خداپرستی.
از دیگر ویژگی‌ها در این زمینه می‌توان به این موارد اشاره کرد: خیرخواهی و خیرآفرینی: انسان‌های دل‌آرام و آرامشگر، همواره با نگاه خیرخواهانه و اندیشه و کلام خیرورزانه از خیرخواهی و خیرآفرینی غافل نمی‌شوند.
صفابخشی و تألیف قلوب: انسان‌های آرام و رشدیافته و آرامشگر همواره تلاش می‌کنند در ایجاد صلح و صفا بین خانواده‌ها و نزدیکان و آشنایان و به‌ویژه تألیف قلوب، بین همسران از هیچ کوششی فروگذار نباشند؛ چراکه تألیف قلوب، نزدیک کردن دل‌ها به همدیگر و ایجاد صلح و صفای پایدار در بین زوجین و اعضای خانواده و خواهران و برادران دینی و دوستان و آشنایان از ارزشمندترین عبادات محسوب می‌شود.
قدرشناسی و سپاسگزاری: انسان‌های آرامشگر و شکرگزار خالق هستی، همواره قدردان زحمات و محبت دیگران بوده و به دور از ذره‌ای غرور و تکبر و خودمحوری سپاس و تشکر خود را تقدیمشان می‌نمایند.
صداقت و صراحت: بهره‌مندی از صداقت دل و صراحت بیان از دیگر ویژگی‌های شخصیت ارزشمند انسان‌های رشدیافته و آرامشگر است.
تلاش‌مداری و آفرینندگی: آدم‌های آرامشگر همواره با نیت خالص و با همه بضاعت به تلاش خود و دیگران بها می‌دهند و نه به صرف نتیجه، و بر این باورند که با همراهان رفاقت و با خویشتن رقابت.
توکل به خدا: همه انسان‌های دل‌آرام و آرامشگر با سرمایه‌ای از ایمان و آرامش در عرصه‌های مختلف زندگی تلاش و در سعی و تلاش هدفمند و جهت‌دار خود به خالق منان توکل می‌کنند و از خداوند استعانت می‌طلبند.
همسران آرامشگر و جاذبه‌های دل‌آرام
بدون تردید جاذبه‌های روانی و نفسانی همسران بصیر بیشترین نقش را در پایداری و ماندگاری زندگی مشترک دارد.
همسران دل‌آرام به نیکی می‌دانند که تمامی انسان‌ها شیفته محبت و دلباخته جذابیت‌های روانی و کشش‌های نفسانی‌اند. از این‌رو هنر همسران برتر در این است که با درکی درست از ویژگی‌های اخلاقی، خصیصه‌های شخصیتی و نیاز‌های نفسانی یکدیگر، مهرطلبی‌ها، محبت‌جویی‌ها، تشویق‌پذیری‌ها، زیبانگری‌ها و عاقبت‌اندیشی‌ها را با به‌کارگیری مطلوب‌ترین روش‌ها در مناسب‌ترین موقعیت‌ها، پاسخگو باشند و همدیگر را به دور از دغدغه‌ها و وسوسه‌های درون، در برابر همه کشش‌ها و محرک‌های بیرون مصون نمایند.
همسران دل‌آرام همواره در محیط خانواده تلاش نمایند برای همسرانشان آرامشگر و آراسته باشند. آراستگی ظاهر خانم‌ها و آقایان در منزل می‌تواند هم ساده و راحت باشد هم متنوع و چشم‌نواز.
همسران برتر همواره با چشمانی مهربان و خریدار محبت و نگاه‌های گرم و گیرا، بسان آهن‌ربا، به یکدیگر چشم می‌دوزند؛ چراکه چشم‌ها سخن می‌گویند و «نگاه‌ها» قوی‌ترین جاذبه‌ها هستند. جاذبه‌های نگاه از سرمایه‌های ذی‌قیمت آدمی است و خوشا به حال همسرانی که به‌رغم گذشت سال‌های سال از آغاز زندگی مشترک هنوز هم گرمی و مهربانی نگاهشان، بسان روز اول آشنایی، حکایت از مهر و محبت و عشق و وفا دارد.
همسران برتر آنانی هستند که با همه وجود به نقش جاذبه‌های صوتی و گیرایی کلام در تعامل بین فردی واقفند و در طول حیات مشترک خود و در همه موقعیت‌ها و شرایط، لحظه‌ای از زبان تأیید و تشکر و ترغیب و تشویق غافل نمی‌شوند. همسران خوب می‌دانند که همه انسان‌ها نیازمند شنیدن صدا‌های آرام و آرامش‌بخش، جالب و جاذب، گیرا و پرمحبت هستند.
همسران برتر با علم و آگاهی از نقش رفتار‌های شخصی، خانوادگی و اجتماعی در جاذبه‌های زندگی، همواره تلاش می‌کنند مطلوب‌ترین، پرجاذبه‌ترین و متعالی‌ترین رفتار‌ها را از خود نشان دهند.
همسران برتر همیشه و در همه حال با تکریم شخصیت، نام یکدیگر را به زبان می‌آورند و در عین صمیمیت، با نهایت ادب و احترام یکدیگر را مخاطب قرار می‌دهند؛ با حفظ حرمت و حریم معیار‌ها و ارزش‌های والای الهی و فرهنگ متعالی قرآنی در جمع محترم خانواده، همواره با احساس و تعلق خاطری توأم با ابراز محبت یکدیگر را می‌خوانند.
همسران برتر می‌دانند که تأمین نیاز و ارضای نیاز پرقوت زیستی- غریزی، عمده‌ترین نقش را در جاذبه‌های زندگی مشترک زوجین بر عهده دارد و خداوند اصل تمکین را در این ارتباط از حقوق حقه زوج قرار داده است و ارضای مشروع این نیاز اساسی زوجین، لازمه رشد مطلوب و متعالی شخصیت است.
بسیاری از کشاکش‌ها و شاید غالب خانه‌گریزی‌ها، سردی‌ها و بی‌تفاوتی‌های خانوادگی ناشی از عدم حسن تأمین و ارضای این نیاز طبیعی است. در هر حال بهره‌گیری از مشاوره‌های تخصصی و سود جستن از بعضی توصیه‌های درمانگری می‌تواند در این ارتباط مفید واقع گردد.
همسران برتر همواره به دور از سردمزاجی‌ها، بی‌حوصلگی‌ها، خودتوجهی‌ها، خودکامگی‌ها به تأمین و ارضای هماهنگ و مشترک نیاز‌های طبیعی دیگری می‌اندیشند و زمینه تأثیرگذاری هرگونه محرک‌های بیرونی و آسیب‌پذیری‌ها را از بین می‌برند. در پیوند ازدواج، تقویت و استحکام روابط زوج‌های جوان و زندگی همسران محبوب و مطلوب، جاذبه‌ها و ظرافت‌های ویژه همسری و برخی رفتار‌های خاص روانی حرکتی یا به عبارت دقیق‌تر، رفتار‌های روانی- جنسی همسران نسبت به یکدیگر، نقش بسزا و تعیین‌کننده‌ای در حیات مشترک زوجین دارد. پاسخ به نیاز‌های فطری، هموارکننده بستر آرامش‌های روانی در محیط خانواده است. پس اصل مهم انتخاب همسر برای یک ازدواج ماندگار آرامشگری است و برای اینکه آرامشگر باشیم ویژگی‌ها و صفاتی را بایستی مدنظر قرار دهیم که برشمردیم.
همواره توصیه‌های مؤکد پیامبر اعظم (ص) بر این بوده است که زن دارای شخصیتی است بسیار حساس و عاطفی و نیاز‌های روانی او فوق‌العاده مهم و قابل توجه می‌باشد. اصولاً نیاز خانم‌ها به نوازش عاطفی و روانی بر نیاز‌های اجتماعی و اقتصادی آنها غلبه دارد. شایسته است شوهران فهیم و بصیر، نیک بدانند که همسرانشان در زندگی مشترک در همه شرایط و موقعیت‌ها نیازمند زبان مهر و محبت، رفتار با مودت و مروت، تأیید و تکریم شخصیت و نوازش عاطفی و روانی است. زنان فهیم نیز نیاز‌های همسران خود را بشناسند و در پاسخ به آن بکوشند.
