سرويس اقتصادی جوان آنلاين: رهبران آنکارا تلاش میکنند تا با افزایش خصوصیسازی، شفافیت تجاری و پایداری مقررات به هاب منطقهای تجارت گاز طبیعی تبدیل شوند.
بازار کنونی جهانی گاز با رکود در عرضه تولیدکنندگان کلیدی روبهرو شده و کشورهای واردکننده نظیر ترکیه میتوانند از مزیت چانهزنی در مذاکرات خود با صادرکنندگان بهرهگیری کنند. وجود شبکه گسترده توزیع و ایجاد زیرساختهای متنوع از دیگر برگهای برنده آنکارا محسوب میشود. ساخت خط لولههای تاناپ و کریدور گازی جنوبی در کنار خط لوله ترک استریم و راهاندازی پایانههای شناور ذخیرهسازی و تبدیل الانجی به گاز، ترکیه را به یک بازار رقابتی تبدیل کرده است.
در مسیر نقشآفرینی بهعنوان هاب گاز منطقه
با توسعه بازار جهانی گاز و توسعه زیرساختهای مورد نیاز در ۲۰ سال اخیر، کشور ترکیه به مقصدی جذاب برای تولیدکنندگان و مصرفکنندگان این سوخت تبدیل شده است. با افزایش اهمیت منطقهای ترکیه، میتوان شاهد افزایش درآمدهای اقتصادی آنکارا بود.
کارشناسان بازار انرژی معتقدند ترکیه دارای ویژگیهای جذاب و منحصربهفردی است که میتواند به هاب تجارت گاز طبیعی در مرزهای سه قاره اروپا، آسیا و آفریقا و منطقه اوراسیا با ایجاد فرصتهای برد- برد برای همه کشورهای شریک تبدیل شود.
در قاره اروپا، تقاضای گاز طبیعی رو به افزایش است و با بهبود جذابیت قیمتگذاری و متنوع شدن عرضهکنندگان، راه برای انتقال ذخایر گاز دریای کاسپین به بازارهای جنوب و جنوب شرق قاره سبز هموار شده است. رهبران آنکارا با عملی کردن راهکارهایی نظیر ایجاد فضای مناسب برای شرکتهای خصوصی در کنار نقشآفرینی شرکت دولتی بوتاش، افزایش ظرفیت ذخیرهسازی گاز طبیعی، شفافیت قانونی، مقرراتزدایی، ایجاد رگولاتوری و حمایت از قراردادهای بلندمدت، به دستاوردهای بزرگی دست یافته است.
کارشناسان معتقدند دولت ترکیه با تقویت امنیت انرژی، بهبود کارایی انرژی، کاهش وابستگی قیمت گاز به بهای پرنوسان نفت، ایجاد ارزش افزوده و کارآفرینی به پرچمدار تجارت گاز طبیعی در مرزهای اروپا تبدیل شده است.
کاهش میزان خرید گاز طبیعی از طریق خط لوله و انعطافپذیری در میزان خرید موردنیاز از دیگر راهبردهای آنکارا به شمار میرود. علاوه بر روسیه و ایالات متحده، دولت قطر نیز تلاش میکند تا در این بازار سهمی بیشتر ایفا کند. با افزایش سهم الانجی در سبد گاز مصرفی ترکها، نقش خط لولهها (با وجود نقش کلیدی کنونی) به تدریج در حال کاهش است. روسیه هماکنون بیش از ۵۰ درصد گاز مصرفی ترکیه را از طریق خط لوله تأمین میکند، اما این عدد در حال کاهش است.
این شرایط راه را برای تجارت دوجانبه و چندجانبه بلندمدت هموار کرده است. در چنین شرایطی، ریسک سیاسی تجارت گاز نیز به شدت کاهش یافته است.
ایجاد یک بازار شفاف و رقابتی
تعدادی از قراردادهای بلندمدت خرید گاز ترکیه در سال ۲۰۲۱ میلادی منقضی خواهد شد. حجم واردات گاز این قراردادها ۶ /۱۵ میلیارد متر مکعب در سال و ۳۰ درصد گاز مصرفی کنونی اعلام شده است.
پیشبینی میشود در مذاکرات فرارو، شاهد کاهش بندهای محدودکننده این قراردادها خواهیم بود. شرکتهای خصوصی امیدوارند در شرایط جدید نقشآفرینی گستردهتری در تجارت گاز ایفا کنند. ارائه قیمتهای رقابتی یکی از پیش نیازهای موفقیت در بازار گاز طبیعی است و با ارائه قراردادهای انعطافپذیر و کوتاهمدت همراه با سازوکار بهینه قیمتگذاری و قابلیت پیشبینی، شاهد رونق آن خواهیم بود. در مجموع، رهبران ترکیه خواهان ایجاد بازار آزاد تجارت گاز هستند.
ورود الانجی به هاب تجاری گاز طبیعی
بازار جهانی گاز طبیعی در گذشته با قراردادهای بلندمدت و شرایط یکطرفه به نفع فروشندگان و براساس وابستگی به قیمت نفت خام شناخته میشد، اما در بازار کنونی شاهد ارائه قراردادهای کوتاه مدت، انعطافپذیر با امکان تغییر نقطه تحویل هستیم.
هماکنون ترکیه دارای دو پایانه شناور ذخیرهسازی گاز در ازمیر و هاتای با مجموع ظرفیت واردات روزانه ۱۱۷ میلیون متر مکعب گاز طبیعی است. با بهرهگیری از این شناورها امکان پاسخ سریع به تقاضای مشتریان وجود خواهد داشت. هماکنون ۵/ ۲۲ درصد (۳۲ /۱۱ میلیارد متر مکعب) از کل واردات گاز طبیعی (۳ /۵۰ میلیاردمتر مکعب در سال) به صورت محمولههای الانجی است. همچنین سهم قراردادهای بلندمدت و براساس قیمت نفتخام از ۸۸ درصد در سال ۲۰۱۷ میلادی به ۵ /۷۷ درصد در سال ۲۰۱۸ میلادی کاهش یافته است. قیمت کنونی گاز در ترکیه براساس قیمت نفت خام تعیین میشود. بدین ترتیب با افزایش قیمت نفت و سقوط ارزش لیر ترکیه، شاهد افزایش هزینههای آنکارا هستیم. بدین ترتیب زمان ایجاد سازوکار مستقل قیمتگذاری گاز طبیعی فرا رسیده است.
جایگاه ترکیه بهعنوان یک مسیر کلیدی ترانزیت گاز به اروپا به سرعت در حال تقویت است و راهاندازی خط لوله تاناپ یک گام کلیدی محسوب میشود. رؤیاهای رهبران ترکیه در حال تحقق و یک هاب انرژی در جنوب اروپا و شرق مدیترانه در حال شکلگیری است.
بازار گاز به عصر انعطافپذیری، قیمتگذاری رقابتی و شفافیت گام نهاده است. بهترین راه پیشبینی آینده، ساختن آن است.