سرویس ایران جوان آنلاین: آبان ماه ۱۳۸۹ بود که با حضور رئیسجمهور وقت، بهرهبرداری رسمی از طرح ملی آزادراه خرمآباد- پل زال آغاز شد. آزاد راهی ۱۰۴ کیلومتری که قطعه نخست آزادراه خرمآباد – اندیمشک به شمار آمده و توانست این مسیر را حدود ۶۰ کیلومتر کوتاهتر کند. در ساخت این بزرگراه ۵۰ درصد از این هزینهها را دولت و ۵۰ درصد دیگر را بخش خصوصی تأمین کرد که قرار شد سهم دولت در مدت پنج سال از محل صرفهجویی در مصرف سوخت خودروها برگشت داده شود و بخش خصوصی هم دست کم در ۱۸ سال حق دریافت عوارض از این آزادراه را داشته باشد. در همان زمان معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور این پروژه را یکی از عجایب هفتگانه راهسازی عنوان کرد. شاید آن روز کسی متوجه نشد چرا واژه «عجایب» بر روی این آزادراه گذاشته شده است، اما گذر زمان نشان داد عوارض این مسیر آنقدر زیاد است که ناله تمام رانندگان را درآورده و هنوز در دنیا آزادراهی به این گرانی وجود ندارد.
آزادراه خرمآباد- پل زال که ۱۰۴ کیلومتر طول دارد، قطعه اول آزادراه خرمآباد- اندیمشک است که در زمان افتتاح آن در مورد ویژگیهایش گفته شد، کاهش تصادفات، کاهش زمان سفر و صرفهجویی چشمگیر سالانه۴۰۰ میلیارد ریال در مصرف سوخت، کم شدن ۶۰ کیلومتری طول آزادراه نسبت به مسیر قبلی، پایین آمدن چشمگیر بار ترافیکی و افزایش سرعت مطمئن در این محور این مسیر را به یکی از محبوبترین راههای مواصلاتی کشور تبدیل خواهد کرد. همچنین این آزادراه، ۱۴ دهنه تونل دو قلو به طول ۲۵ کیلومتر، ۲۸ پل بزرگ به طول ۲ هزار و ۶۰۰ متر، ۱۴۰ دهنه پل کوچک و دو تقاطع غیر همسطح دارد که به زیبایی آن افزوده است.
اما هنوز چند صباحی از بهرهبرداری از آن نگذشته بود که صدای مردم درآمد. از همان ابتدا بخش خصوصی که قصد داشت هزینههایش را از عوارض باز پس گیرد، مبلغی را برای عبور از این آزاد راه تعیین کرد که رانندگان نمیتوانستند هیچ رابطهای بین طول مسیر و خدمات بین راهی و عوارض پرداختی برقرار کنند. مردم اعتراض میکردند و آنچه به جایی نمیرسید فریاد بود. کمکم در حالی آزادراه «خرمآباد- پل زال»، «گرانترین» عوارضی کشور را به خود اختصاص داد که ضعفهایش در زمینه ایمنی و امکانات هم نمایان شده بود. ضعف روشنایی در مسیر، ریزش کوه، ایمن نبودن جاده و تونلها و هر بار حادثهای جدید در شاهراه ترانزیتی شمال به جنوب که بارها و بارها این کریدور ۱۰۴ کیلومتری را مسدود میکرد. با اینکه صدای کارشناسان و روستاییان ساکن در حاشیه این آزادراه هم بلند شده بود، اما پیمانکار هیچ واکنشی از خود نشان نمیداد و آنچه مهم بود، دریافت عوارض و سود کلانشان از این راه بود. مردم میگفتند این آزاد راه ۲۵۰۰ شغل را در منطقه از بین برده است و حالا نه تنها آوردهای برای آنها نداشته بلکه هزینه عوارضش هم باری بر دوش آنهاست. پولی که به هیچ عنوان در این منطقه هزینه نمیشود و عوارض از ۱۲ تا ۵۰ هزارتومانی باعث شده تا مردم منطقه ماهانه مبالغ زیادی را صرف عبور از این مسیر کنند. مبلغ بالای عوارض موجب شده بود مسافران و سواریها هم ترجیح دهند از جاده قدیم خرمآباد- پلدختر استفاده کنند. مسیری که به خاطر اتوبوسها و کامیونهایی که آنها هم از عوارض بالای آزاد راه فرار کرده بودند، آمار تصادفات وحشتناکش افزایش یافته و عنوان «جاده مرگ» را به آن سنجاق کرده است.
پیمانکار فقط پول را میبیند
در حالیکه مردم منتظر رسیدگی مسئولان به وضع موجود بودند ناگهان طی ماههای اخیر عوارض عبور از آزادراه خرمآباد- پل زال دوباره بین یک هزار تا ۱۰ هزار تومان افزایش یافت تا مبلغ عوارض به ۱۸ تا ۶۵ هزار تومان برسد. اما سوءاستفاده پیمانکار وقتی مشخص میشود که بدانیم بعد از وقوع سیل فروردین ماه، جاده پرخطر و حادثه خیز قدیم که مردم برای فرار از عوارض بیحساب کتاب با اکراه به آن پناه میبردند هم تخریب و مسدود شده و حالا این بزرگراه به گردنهای تبدیل شده که عدهای باجگیر راه را بر مردم بسته و هر طور که میخواهند رفتار میکنند. البته چند سال پیش بود که با دستور دادستان قزوین در رابطه با ممنوعیت دریافت عوارض در محور قزوین- زنجان به دلیل عدم ایمنی مسیر و ارائه ندادن خدمات رفاهی و امدادی این مطالبه را در اذهان عمومی ایجاد کرد که میتوان با یک تصمیم جدی به خواستههای مردم توجه کرد.
حالا هم دادستان خرمآباد نیز نسبت به افزایش عوارض در بزرگراه خرمآباد – پل زال واکنش نشان داده و در مکاتباتی با وزارت راه و شهرسازی خواستار کاهش آن شده، اما در عمل هنوز اتفاقی رخ نداده است. عمق ظلم و بیتوجهی به وضعیت مردم منطقه وقتی مشخص میشود که بدانیم حدود ۹۰ درصد آزادراه خرمآباد - پل زال در حوزه استحفاظی پلدختر است و این مسیر به کسب و کار و مشاغل پلدختر و معمولانیها به شدت آسیبزده است. به طوری که هم اکنون سیلزدگان اجباراً بارها از این بزرگراه میگذرند که همه خانه و کاشانه خود را از دست داده و هیچ بهرهای هم از عواید این بزرگراه که در ابتدا گفته میشد باعث کاهش هزینههای سوخت و زمان و تصادفات و مخاطرات جادهای میشود، نبردهاند. لیست قیمتها نشان میدهد مبلغ عوارض دریافتی در این آزادراه برای سواری ۱۸ هزار تومان، وانت ۳۵ هزار، مینیبوس ۳۱ هزار، اتوبوس ۳۶ هزار، کامیونت ۴۰ هزار، کامیون دو محور ۴۵ هزار، کامیون سه محور ۵۵ هزار و تریلی ۶۵ هزار تومان است که با یک محاسبه سرانگشتی مشخص میشود فقط یکبار رفت و برگشت در طول روز، بخصوص برای افرادی که شغلشان در جادههاست هم هرگز توجیه اقتصادی ندارد؛ و نکته مهمتر، نزدیکی به ماه محرم و اربعین حسینی است که تردد زائران را در این مسیر به شدت افزایش داده و حتماً این عوارض سنگین موجب تغییر مسیر حرکت آنها و انتخاب جاده قدیم یا همان «جاده مرگ» برای عبور مرور خواهد بود.
کاش میشد رسماً اعلام شود بخش خصوصی که اجازه یافته ۱۸ سال حق عوارض آزادراه را به خود اختصاص دهد، در کنار مجوز افزایش بدون ضابطه قیمتها، آیا در رابطه با تجهیز بزرگراه بدون امکانات و تجهیزات و ایمنی که هم آبگرفتگی دارد و هم ریزش کوه، هیچ تعهدی نداده و ندارد؟ یا حالا که نیمی از مدت قراردادش گذشته، چه میزان از آوردهاش را پس گرفته و تا پایان ۱۸ سال چه بلایی بر سر رانندگان این مسیر خواهد آورد. همچنین معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور که این پروژه را یکی از عجایب هفتگانه راهسازی اعلام کرد، کمی در مورد شش عجایب قبلی راهسازی توضیح میداد یا دقیقاً میگفت کدام یک از عجایب اصلی را حذف کرد تا این مسیر را در آن جای دهد!