سرویس ایران جوان آنلاین: خراسان‌جنوبی پایتخت تولید انحصاری عناب در ایران است. استانی که از اوایل مرداد ماه برداشت این محصول به صورت تازه‌خوری در شهر‌های گرمسیر‌ی‌اش آغاز و در مناطق کوهستانی و سردتر تا اوایل مهر به طول می‌انجامد. این ایام هم اوج برداشت عناب در خراسان جنوبی به شمار می‌آید. محصولی که از نظر دبیر مجمع بین‌المجالس آسیایی، می‌تواند پنجره جدیدی برای شناساندن ایران به کشور‌های همسایه بوده و حوزه‌ای راهگشا برای عرصه ملی باشد، و به گفته کشاورزان به خاطر برندسازی نشدن هنوز نتوانسته‌اند بهره‌برداری اقتصاد خوبی از عناب داشته و فروش فله‌ای این محصول، باعث شده سود آن به دلالان برسد.
خراسان جنوبی با داشتن ۹۸ درصد سطح زیر کشت عناب به عنوان اولین تولیدکننده این محصول در کشور و جهان مطرح است.
محصولی استراتژیک که از گذشته‌های دور به علت سازگاری با شرایط اقلیمی این استان در اکثر روستا‌هایش کشت می‌شود و حالا کارشناسان معتقدند می‌توان از این محصول با برنامه‌ریزی‌های صحیح در جهت توسعه اقتصادی استان گام‌های بزرگی برداشت. براساس آمار‌های سازمان جهادکشاورزی خراسان‌جنوبی تولید عناب در استان طی چند سال اخیر با رشد چشمگیری رو به‌رو بوده به گونه‌ای که آمار برداشت این محصول به حدود ۶ هزار تن رسیده است. در حال حاضر عناب در خراسان‌جنوبی تبدیل به یک محصول مزیت‌دار شده که، چون جزو محصولات دارویی نیز به شمار می‌آید، توجه به رونق کشت و فرآوری‌های مرتبط با آن بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
با این حال هنوز هم کشاورزان از نوع خرید و قیمت گذاری بر روی این محصول می‌نالند و معتقدند زحمت کاشت و داشت و برداشت با آنهاست و سودش را دلالان می‌برند. در همین رابطه استاندار خراسان‌جنوبی با بیان اینکه متأسفانه نتوانسته‌ایم بهره‌برداری اقتصاد خوبی از عناب در کشور و استان داشته باشیم، می‌گوید: «از مشکلات مهم این عرضه، نبود برند و فروش فله‌ای این محصول است که باعث می‌شود سود آن به دلالان برسد. با این حال بحث برندسازی و فرآوری این محصول باید جزو اولویت‌ها باشد.»
محمدصادق معتمدیان، ادامه می‌دهد: «خراسان جنوبی دومین استان از نظر کمی در تولید زعفران و اولین استان از نظر کیفی در این زمینه است. همچنین ۹۰ درصد تولید عناب کشور در این استان صورت می‌گیرد و رتبه چهار را در جهان از نظر میزان تولید عناب دارد.» وی تأکید می‌کند: «از اولویت‌های استان، بحث توجه به محصولات استراتژیک است که در این زمینه کمیته‌ای را در معاونت اقتصادی استانداری تحت عنوان کمیته محصولات استراتژیک تشکیل دادیم و یکی از مهم‌ترین محور‌هایی که در این کمیته دنبال می‌کنیم، تدوین طرح‌هایی در رابطه با زرشک و عناب و زعفران است تا در نهایت منجر به تشکیل سند جامع محصولات استراتژیک استان شود.»
عناب میوه گرمسیری مقاوم به سرما
بیشترین سطح زیرکشت عناب در خراسان جنوبی به شهرستان بیرجند مربوط می‌شود. باغات عناب این شهرستان به سمت شرق و تا مرز افغانستان کشیده شده است. در توابع بیرجند باغات عناب یکدست مشاهده می‌شود که درآمد اصلی روستاییان را تشکیل می‌دهد و بیشترین سطح زیرکشت عناب استان مربوط به شهرستان‌های بیرجند، سربیشه، درمیان، نهبندان و قائن است.
نقشه پراکنش عناب در ایران نشان می‌دهد که این گیاه در شرایط مختلف آب و هوایی قادر به ادامه حیات است و دامنه بردباری اکولوژیک وسیعی از خود نشان می‌دهد. در شرایط آب و هوایی مرطوب و کم ارتفاع دریای خزر تا مناطق خشک و بیابانی طبس و خراسان جنوبی، ارتفاعات سرد لرستان و فارس این درخت را مشاهده می‌کنیم. درخت عناب دوستدار آب و هوای گرم است، اما شرایط سرد را تا ۲۱- درجه سانتی‌گراد نیز تحمل می‌کند و به خشکی و شوری آب مقاوم است. با این تفاسیر گویی خارجی‌ها بیش از خودمان ارزش عناب را درک کرده و می‌توانند با برنامه ریزی‌های مختلف، از هر راهی، از این محصول درآمدزایی کنند. به‌خصوص وقتی که میراث فرهنگی خراسان‌جنوبی اعلام می‌کند، علاقمندی گردشگران خارجی برای بازدید از باغات و نحوه برداشت عناب آنقدر زیاد است که احساس می‌شود، همین یک محصول اگر به خوبی در چرخه تبلیغات قرار گیرد، درآمد بالایی برای استان و کشور به همراه خواهد داشت. در همین خصوص دبیر مجمع بین‌المجالس آسیایی معتقد است حوزه عناب پنجره جدیدی برای شناساندن ایران به کشور‌های همسایه بوده و حوزه‌ای راهگشا برای عرصه ملی است.
محمدرضا مجیدی، که در اولین همایش ملی عناب سخن می‌گفت با بیان اینکه عناب اولین اثر طبیعی ماست که در فهرست میراث فرهنگی در عرصه بین‌الملل ثبت کردیم، ادامه داد: «اگر بین بیابان لوت و هیرکانی ارتباط برقرار شود، خطی از دیپلماسی شکل خواهیم داد که مکمل دیپلماسی دولتی ماست.» وی تصریح کرد: «سالیان بسیاری است که می‌گوییم نفت را از محاسبات خارج کنید؛ تا به امروز که موفق شدیم اقتصاد ملی را با ۳۰۰ هزار بشکه به صفر بشکه در سال آینده برسانیم تا جایگاه دیپلماسی و گردشگری عناب باز شود. همچنین در عرصه دیپلماسی و در عرصه فرهنگی، علم و فناوری، اقتصادی و همچنین در حوزه گردشگری دو سال است کمیسیون گردشگری و کسب و کارهای وابسته در اتاق بازرگانی برای معرفی استان تشکیل شده و راهگشای این حوزه برای معرفی استان از منظر عناب است.»
نکته حائز اهمیت این است که در تغییر ساختار وزارت خارجه در دوره دوازدهم معاونتی با عنوان معاونت دیپلماسی اقتصادی و اداره جذب گردشگر خارجی تشکیل شده که با شناختن عناصر گردشگری خراسان‌جنوبی می‌توان این حوزه را توسعه داد و در همین راستا عناب پتانسیل بسیار مناسبی در این عرصه دارد. هر چند در حال حاضر و در خراسان‌جنوبی، چهار بسته گردشگری عناب، زعفران، زرشک و آلو در حال ساماندهی است، اما باید عرصه اقتصاد و دیپلماسی ملی را به گونه‌ای دیگر دید چراکه گردشگری هم درونزا و هم برونزا بوده و این از مصادیق این صنعت است.
