سرویس بین الملل جوان آنلاین: به فاصله کمتر از ۲۴ ساعت از سفر محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران به بیاریتز فرانسه، ادعاها واظهارات حول طرح پیشنهادی امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه با سرعت کم سابقهای در حال شکل گرفتن است. البته از صحبتهای دیروز محمد جواد ظریف که گفته بود «روزهای مهمی» در پیش است و تأکید کرده بود که در ملاقاتهای یک شنبه شب با مقامهای فرانسوی موضوعات مربوط به «مسائل بانکی و مسائل مربوط به نفت» مورد مذاکره قرار گرفته، میشد حدس زد که این فعالیتها به شکل کم سابقهای در مذاکرات پشت پرده و دیپلماسی مخفی او با طرف فرانسوی در حال شکل گرفتن است، ولی کنفرانس مطبوعاتی دیشب ترامپ – ماکرون نشان داد که فرانسویها پخت و پز گستردهای بین ایران و امریکا راه انداختهاند که ظاهراً دولت دوازدهم نیز در آن وارد شده است.
ماکرون دیشب از رد و بدل شدن تماسها بین ایران و امریکا خبر داد که در جریان تماسهای تلفنی پیدر پی رئیسجمهور ایران با طرف فرانسوی انجام شده است. البته ماکرون پا را از این هم فراتر گذاشت و از پیشنهاد خود به روحانی و ظریف برای ملاقات مستقیم روحانی با ترامپ خبر داد، ملاقاتی که به گفته او اگر انجام شود، میتواند زمینهساز یک توافق جدید با دولت امریکا باشد. در حالی که ایران مصرانه گفته که حاضر به توافق جدید غیر از برجام نخواهد بود، امانوئل ماکرون دیشب گفت: «آنچه من به آقای ظریف و در تماس تلفنی به آقای روحانی گفتم این بود که اگر با دیدار با پرزیدنت ترامپ موافقت شود، من مطمئنم که میتوان ترتیب آن را فراهم کرد.»
ماکرون در عین حال گفت: «دو چیز برای ما خیلی مهم است، ایران هیچگاه نباید به سلاح هستهای دست پیدا کند و شرایط کنونی بههیچوجه نباید ثبات منطقه را تهدید کند.»
رئیسجمهور فرانسه با اشاره به اظهارات اخیر حسن روحانی، رئیسجمهور ایران مبنی بر اینکه وی آمادگی دارد در راستای تأمین منافع ملی خود با هر مقامی دیدار کند، اظهار داشت: «رئیسجمهور روحانی اعلام کرد که حاضر است برای تأمین منافع کشورش با هر رهبر سیاسی در جهان دیدار کند. من هم به وزیر امور خارجه ایران و هم به رئیسجمهور روحانی بهصورت تلفنی گفتم که اگر با رئیسجمهور ترامپ دیدار کنند، شانس توافق وجود خواهد داشت.»
رئیسجمهور فرانسه در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا قرار است وی بین ایران و امریکا میانجیگری کند، گفت: «مفادی که باید در موردشان گفتگو شود، کاملاً مشخص است؛ همان مفاد توافق هستهای که ما به آن JCPOA (برجام) میگوییم. بر اساس برجام ایران نباید اورانیوم را بیش از حجم مشخصی غنیسازی کند و در مقابل، تحریمهایی که اغلب از سوی امریکا وضع شده بودند، باید لغو میشدند. این توافق البته کاستیهایی داشت و مذاکرهکنندگان فرانسوی نیز در آن زمان برای امضای برجام بیش از دیگران سختگیری میکردند. فرانسه بیش از سایر طرفهای برجام در مورد آن تردید داشت.»
رئیسجمهور فرانسه از قصد کشورش همسو با امریکا برای تقویت برجام خبر داد و گفت: «در واقع میخواهیم یک توافق هستهای جدید با ایران منعقد کنیم. ترامپ صراحتاً اعلام کرده است که ما به توافقی طولانیتر نیاز داریم که به ما اجازه دهد بر سایتهای هستهای بیشتری در ایران نظارت کنیم. ما باید به توافقی گستردهتر برای تأمین خواستههای امنیتی خود دست یابیم.» با همه اینها، ماکرون هشدار داد که «هیچ چیز هنوز قطعی نشده و اوضاع هنوز شکننده است، اما گفتگو درباره برخی جزئیات فنی شروع شده که پیشرفتی هم داشته است.»
امتیاز انتخاباتی به ترامپ؟
تا دیشب هیچ مقامی در تهران به طور رسمی امکان ملاقات ترامپ با روحانی را تأیید نکرد، ملاقاتی که در فاصله باقیمانده تا انتخابات ۲۰۲۰ امریکا، برای دونالد ترامپ امتیازی رؤیایی محسوب میشود. ترامپ که صبح دیروز در گفتگو با خبرنگاران درباره احتمال ملاقات با ظریف گفته بود چنین ملاقاتی خیلی زود است، عصر دیروز در موضعی متفاوت احتمال دیدار با روحانی را در چند هفته آینده «واقعی» خواند و البته از «احساس خوب» به ایران سخن گفت. رئیسجمهور امریکا در کنفرانس مطبوعاتی گفت در صورتی که شرایط مناسب باشد با رئیسجمهور ایران دیدار خواهد کرد و تأکید کرد که ایران میتواند کشور خوبی باشد، اما این موضوع بدون سلاح هستهای ممکن خواهد بود.
رئیس جمهور امریکا که تنها چند ساعت قبل از ملاقات با ماکرون، گفته بود «ایرانیها باید تروریسم را متوقف کنند؛ آنها اولین ملت تروریست هستند»، دیشب ایرانیها را «مردم بزرگی» خواند که او نمیخواهد شاهد سختی کشیدن آنها به دلیل تحریمها باشد. ترامپ با تکرار اتهام حمایت ایران از تروریسم بار دیگر برجام را یک توافق وحشتناک نامید که به موجب آن، ایران ۱۵۰ میلیارد دلار به اضافه ۸/۱ میلیارد دلار وجه نقد را برای فعالیتهای بدخواهانه به کار برد. وی افزود: ما خواهان تغییر کادر رهبری ایران نیستیم چرا که زمان این کار به سر رسیده است. ترامپ با تکرار اینکه ایران نسبت به دو سال گذشته، متفاوت شده است، گفت: برخی از دوستان من در ایران ساخت و ساز داشتند و وقتی که آنجا بودند خیلی مردم ایران را دوست داشتند. ایران ظرفیت فوقالعادهای دارد. وی با بیان اینکه ایران در یک موقعیت جغرافیایی عالی، اما پرتنش قرار دارد، افزود: کشورهای عضو برجام به مرور بیشتر با ما موافق شدند. فکر میکنم زمان اعتبار توافق هستهای بسیار کوتاه است. ایرانیها مذاکرهکنندگان توانمندی هستند. نگاه کنید چکار کردند تا به توافق دست یابند، نگاه کنید چه بلایی بر سر جان کری آوردند؛ هواپیما را پر از پول کردند و به ایران فرستادند. وی اضافه کرد که با این موضوع موافق نیست که به ایران پولی پرداخت شود و امریکا به آنها پرداختی انجام نخواهد داد، ولی تأکید کرد که کشورهای متعددی به ایران یک خط اعتباری خواهند داد تا امور خود را اداره کند.
سطح مذاکرات از زبان ظریف
کاخ سفید یک شنبه شب گفته بود که ترامپ از سفر ظریف به فرانسه مطلع نبوده، ولی رئیسجمهور امریکا گفته که دعوت ظریف به بیاریتز با هماهنگی انجام شده است. در حالی که منابع اروپایی دیروز صبح گفتند که ترامپ با پیشنهاد ماکرون که بخشی از آن، تمدید معافیتهای نفتی ایران است، مخالفت کرده، ولی کنفرانس مطبوعاتی دیشب ترامپ با ماکرون نشان داد دو طرف تا حد زیادی پیش رفتهاند و ترامپ هم تا حد بالایی متقاعد شده تا جایی که او تأیید کرد که کشورهای متعددی به ایران یک خط اعتباری خواهند داد تا امور خود را اداره کند.
محمد جواد ظریف وزیر خارجه که یک شنبه شب به طور غیرمنتظره به محل نشست سران گروه ۷ رفت و چهار ساعت تمام با مقامهای اروپایی ملاقات کرد، گفته که سفر به بیاریتز فرانسه را به دعوت وزیر خارجه فرانسه، برای ادامه مشورتهایی انجام داده که طی هفتههای گذشته بین رئیسجمهور ایران و رئیسجمهور فرانسه صورت گرفته است. او که جمعه قبل هم برای مذاکره با طرفهای فرانسوی به پاریس رفته بود گفته که در ملاقاتهای روز جمعهاش، موضوعات مربوط به «مسائل بانکی و مسائل مربوط به نفت»را بررسی کرده است و در سفر دوم به فرانسه نیز بر سر همین موضوعات، با تفصیل بیشتر مذاکره کرده است: «نیاز بود یک دور دیگر برخی نکاتی که لازم به توضیح و یا مذاکره بیشتر بود مخصوصاً مسائل بانکی و مسائل مربوط به نفت بین متخصصان ما بررسی شود که برای این کار در یک مذاکره فشرده تقریباً حدود چهار ساعت در بیاریتز بودیم.»در حالی که جزئیات چندانی از مذاکرات روحانی و ظریف با طرف فرانسوی طی هفتههای اخیر منتشر نشده، سخنان وزیر خارجه ایران نشان میدهد که این مذاکرات، تا سطوح قابل توجهی وارد جزئیات شده است. پایگاه خبری المانیتور چند روز قبل نوشته بود که فرانسه به دنبال مجاب کردن ترامپ به صدور معافیتهای تحریمی برای برخی از خریداران نفت ایران برای مدت زمان محدود در ازای ورود ایران به مذاکره و پایبندی مجدد و البته کامل به برجام است. برخی منابع نیز میگویند که معافیتی که فرانسه در نظر گرفته، سقف فروش ۷۰۰ هزار بشکه در روز برای ایران است.
نه طرف ایرانی و نه طرف امریکایی درباره چشمانداز مذاکرات اظهار نظر نکردهاند، ولی دفتر ریاست جمهوری فرانسه گفتگوهای روز یک شنبه ظریف با ماکرون و سایر مقامهای ارشد فرانسوی را «مثبت» ارزیابی کرده است. ترامپ در گفتگو با سی ان ان میگوید: «آنچه ما میخواهیم بسیار ساده است. ما (میتوانیم) درباره یک (توافق) غیرهستهای در خصوص موشکهای بالستیک و مدت زمان توافق گفتگو کنیم چرا که شما میدانید درمدت کوتاهی این قرارداد (کنونی) منقضی میشود، توافقی که رئیسجمهور باراک اوباما به عمل آورد در مدت زمان کوتاهی منقضی میشود.» این موضع ترامپ، در تقابل با موضع مقامهای ایرانی قرار دارد که بر بازگشت دولت امریکا به برجام تأکید دارند.