چند روز قبل مأموران پلیس‌آگاهی تهران مجرمی را بازداشت کردند که با هویتی جعلی دختران نوجوان را در شبکه‌های اجتماعی فریب داده‌است و سپس به آن‌ها تعرض می‌کرد که خبر آن از سوی پلیس منتشر و در این باره اطلاع‌رسانی شد. شاید در سال‌هایی نه چندان دور اگر یک مجرم یا بیمار روانی تصمیم به آزار زنان و کودکان می‌گرفت، این کار از طریق آدم‌ربایی، توسل به زور و خشونت یا روش‌هایی از این دست اتفاق می‌افتاد، اما امروزه با ورود شبکه‌های اجتماعی به زندگی مردم، عمدتاً نوجوانان و جوانان بدون داشتن مهارت‌های لازم درباره آسیب‌هایی که امکان دارد به آن مبتلا شوند در دام تبهکاران سایبری گرفتار می‌شوند و حیثیت خود وخانواده‌شان را از دست می‌دهند. تبهکارانی که با هنر روانشناسی خود، از نقاط ضعف و ویژگی‌های شخصیتی زنان و دختران آگاه هستند و با بهره‌برداری از فضای مجازی که به راحتی زمینه پنهان کاری و تقلب در ارائه مشخصات حقیقی را برای افراد خلافکار فراهم می‌کند. آن‌ها قربانی خود را شناسایی و با انواع شگرد‌ها اعتماد و علاقه وی را جلب می‌کنند به طوری که قربانی با اراده و میل خود به سراغ این فرد رفته غافل از آنکه به جای یک ملاقات عاشقانه هدف آزار قرار خواهد گرفت.
در اینجا لازم است تا پرسشی را برای دختران نوجوان و جوان مطرح کنیم و آن اینکه اگر فردی در خیابان یا یک مکان عمومی دیگر از شما بخواهد تا مشخصات فردی و خانوادگی خود را در اختیارش بگذارید واکنش شما چه خواهد بود؟ مطمئناً شما در برابر کنجکاوی فردی که در یک نگاه سن، جنسیت و ویژگی‌های ظاهری او برای شما کاملاً مشخص و قابل رؤیت است، موضع می‌گیرید. تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید شما که در برابر چنین کنجکاوی، احساس می‌کنید شخصی قصد تجاوز به حریم خصوصی شما و خانواده‌تان را دارد، چطور به یک عکس و اسم در فضای مجازی اعتماد می‌کنید در حالیکه ممکن است مخاطب شما در مورد جنسیت، سن و شغل و تأهل و تجرد خود حقیقت را به شما نگفته باشد.
آنچه شاهد آن هستیم این است که برخی دختران نوجوان و جوان بلافاصله به فرد مورد نظر اعتماد کرده و عکس‌ها و تصاویر خصوصی خود را برای وی ارسال می‌کنند که در اکثر موارد این امر، زمینه اخاذی و سوءاستفاده از آنان را فراهم می‌آورد.
نکته دیگر نحوه استفاده از تلفن همراه‌است. به خاطر داشته‌باشید تلفن همراه وسیله مکالمه و ارسال پیام است، نه محل ذخیره عکس‌ها و فیلم‌های خانوادگی و شخصی. در صورت بی‌توجهی به این نکته با سرقت تلفن همراه شما تمامی اطلاعات فردی و خانوادگی و خصوصی شما در اختیار افراد غریبه قرار می‌گیرد و شما را تبدیل به قربانی اخاذی و تهدید می‌کند.
با پیشرفت تکنولوژی، استخراج و سرقت اطلاعات شخصی شما از طریق اینترنت به‌راحتی امکان پذیراست، به همین دلیل سعی کنید از نگهداری اطلاعات محرمانه و شخصی خود روی سیستمی که با آن به اینترنت متصل می‌شوید خودداری کرده و این داده‌ها را روی لوح فشرده یا هارد اکسترنال نگهداری کنید. با توجه به وجود افراد فریبکاری که در فضای مجازی به اغفال و فریب زنان و دختران مشغول هستند، شاید بتوان به جرئت آن را بسیار خطرناک‌تر و ناامن‌تر از فضای واقعی توصیف کرد.
ظاهر فریبنده شبکه‌های اجتماعی و سهولت دسترسی به ارتباطات نامتعارف این فضا را به فضایی پرخطر برای دختران نوجوان بدل کرده‌است. دخترانی که به دلیل گذران بحران بلوغ، بسیار آسیب پذیر بوده و این وظیفه والدین است تا با شیوه‌های تربیتی صحیح به نوجوان کمک کنند تا این دوران را با کمترین لغزش و آسیب پشت سر بگذارد.
برخی از اقدامات مهم در این دوران در رابطه با فضای مجازی شامل مواردی است که در ادامه می‌آید:
قبل از اینکه وسیله‌ای را برای فرزند خود تهیه کنید تحقیق کنید که آیا آن وسیله برای دامنه سنی که فرزند شما در آن قرار دارد، مناسب است؟
قبل از تهیه هر وسیله‌ای برای فرزندتان در گام اول خودتان طرز استفاده از آن را فرابگیرید تا کنترل اقدامات وی برایتان آسان‌تر بوده و دامنه لغزش و شیطنت نوجوانتان به واسطه ناآگاهی شما به حداقل برسد.
قبل از تهیه هر وسیله‌ای برای نوجوان قوانین خود را اعلام کنید و بخواهید تا نسبت به رعایت آن‌ها اقدام کند. قوانینی مانند مدت زمان استفاده از وسیله، مدت زمان استفاده از اینترنت، محدودیت‌های عضویت در شبکه‌های اجتماعی مورد نظر شما و مواردی، چون اطلاع شما از رمز تلفن همراه.
نوجوان را در مورد لزوم آگاهی شما از رمز تلفن همراه یا تبلت به منظور نظارت و محافظت از او توجیه کنید.
سیستم کامپیوتر یا لپ‌تاپ را در محلی از منزل قرار دهید که به راحتی قابل مشاهده باشد و زمینه پنهانکاری به حداقل برسد.
مهم‌ترین نکته‌ای که تمامی افراد و به طور خاص دختران نوجوان را از آسیب‌های فضای‌مجازی دور نگاه می‌دارد توجه به این نکته است که در فضای مجازی نیز تمامی اصول و مقرراتی که در دنیای واقعی به آن پایبند هستید به همان شکل رعایت کنید.
*رئیس پلیس‌آگاهی تهران بزرگ
