سرویس ایران جوان آنلاین: با اینکه صنعت پرورش پیله‌تر کرم ابریشم در استان‌های مختلف کشور و بخصوص گیلان از ظرفیت بسیار بالایی برخوردار است، اما طی سال‌های اخیر صنعت نوغان و ابریشم با افت شدیدی روبرو شده است. این در حالی است که ایران با سهم یک‌درصدی در تولید ابریشم، رتبه هشتم جهان را در تولید پیله و نخ ابریشم از آن خود کرده که بیانگر جایگاه ویژه صنعت ابریشم ایران در بازار‌های جهانی است. اما حالا رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور از پرورش پاییزه کرم ابریشم بعد از دو دهه در هشت استان خبر می‌دهد که می‌تواند نوید بخش روز‌های خوش برای این صنعت باشد.
در بررسی میزان توتستان‌های کشور مشخص می‌شود که بیش از ۱۴ هزار هکتار توتستان در استان‌های مختلف برای پرورش کرم ابریشم وجود دارد که احیا و توسعه این صنعت در کنار کار کشاورزی می‌تواند صنایع دیگر را مانند تولید محصولات ابریشمی، فرش، لباس و صنایع دستی را رونق داد. بر همین اساس و طبق آمار، بیشترین میزان تولید ابریشم برای استان‌های گیلان، گلستان، خراسان رضوی، آذربایجان‌شرقی و اصفهان ثبت شده و کارگاه‌های ابریشم کشی در چهار کارخانه صنعتی در استان‌های گیلان و خراسان‌رضوی و کارگاه سنتی در تربت حیدریه فرآوری می‌شوند. حال اگر بدانیم ایران با سهم یک‌درصدی در تولید ابریشم، رتبه هشتم جهان را در تولید پیله و نخ ابریشم از آن خود کرده، آنوقت به جایگاه ویژه صنعت ابریشم ایران در بازار‌های جهانی بیشتر پی می‌بریم.
پرورش پاییزه، احیای کرم ابریشم
در کنار فعالیت‌های معمول پرورش دهندگان کرم ابریشم در کشور حالا رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور با بیان اینکه ۳۰۰ جعبه تخم نوغان بین ۲۵۰ نوغاندار توزیع شده است، از آغاز پرورش پاییزه کرم ابریشم بعد از دو دهه در هشت استان خبر داده است. عدیل سروی زرگری با اینکه پس از دو دهه این کار برای اولین بار است که همزمان در استان‌های مختلف صورت می‌گیرد، گفت: «پرورش پاییزه کرم ابریشم در هشت استان گیلان، مازندران، گلستان، خراسان‌رضوی، خراسان‌شمالی، اصفهان، چهارمحال و بختیاری و کرمانشاه آغاز شده است.»
وی با بیان اینکه ۳۰۰ جعبه تخم نوغان تفریخ در این استان‌های توزیع شده است، افزود: «۲۵۰ نوغاندار در پرورش پاییزه کرم ابریشم فعالیت می‌کنند و امیدواریم تا ماه آینده پیله‌تر ابریشم تولید کنند.» در میان استان‌های ایران، گیلان مقام نخست تولید کرم ابریشم را به خود اختصاص داده است. به خاطر اینکه این شغل بیشتر موروثی است، اما طی سال‌های اخیر و به‌علت درآمد کم، نتوانسته جوانان گیلانی را به خود جذب کند.
شاید علت اصلی این اتفاق هم در صادر نشدن محصولات باشد زیرا این محصول در سال‌های پیش صادر می‌شد، اما اکنون به‌خاطر واردات بی‌رویه پیله کرم ابریشم، این صنعت پرقدمت ضربات سختی را متحمل شده است. در همین راستا رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور با اشاره به تولید ۴۱ درصدی پیله‌تر ابریشم کشور در گیلان سهم این استان از جعبه‌های تخم نوغان توزیع شده را ۱۰۰ جعبه عنوان کرده و گفت: «این تعداد جعبه بین ۱۰۰ نوغاندار توزیع شده است.» سروی زرگری با بیان اینکه امسال هزار و ۴۰۰ تن پیله‌تر کرم ابریشم در کشور تولید شده است، تصریح کرد: «این میزان در مقایسه با ۱۰ سال گذشته بالاترین میزان تولید پیله‌تر ابریشم بوده است.» این مسئول به افزایش ۴۲ درصدی تولید و دلایل آن اشاره و بیان کرد: «افزایش ۵۵ درصدی توزیع تخم نوغان، مشارکت ۲۵ هزار خانوار در ۳۱ استان کشور در این حوزه از دلایل افزایش تولید و رونق این صنعت در کشور است.»
از خودکفایی تا صادرات ابریشم
هر چند مسئولان این حوزه اعلام کرده‌اند که تولید نهال توت اصلاح‌شده، تولید تخم نوغان مرغوب در کشور، آموزش و توانمندسازی نوغانداران و کارشناسان، احیای فرهنگ پرورش کرم ابریشم، افزایش قیمت خرید تضمینی، کنترل تعرفه گمرکی، حمایت مالی و تسهیلاتی از جمله اولویت‌ها و سیاست‌های اتخاذ شده در راستای حمایت از این صنعت است، اما در مقابل این ادعا‌ها باید گفت مهاجرت روستاییان، بالا رفتن سن نوغانداران و نبود اطمینان خاطر جمعی برای نوغانداران از فروش محصول از آسیب‌های این صنعت به شمار می‌آید. با توجه به اینکه نوغان طی ۴۵ تا ۵۰ روز به محصول می‌رسد و سرمایه اولیه بازگشت پیدا می‌کند و گزینه بسیار مناسبی در راستای کشاورزی است، اما متأسفانه سرمایه‌گذاری در این صنعت بسیار اندک است. با این حال و با استناد بر تحقیقات صورت گرفته، همه جای ایران قابلیت پرورش نوغان وجود دارد و می‌توان از این توانایی برای جذب توریسم نیز استفاده کرد.
نکته حائز اهمیت این است که درخت توت تأثیر بسیار خوبی در بهبود وضعیت محیط‌زیست داشته و کاشت این محصول در استان‌های شمالی کشور نیاز به آبیاری ندارد و به صورت دیمی کاشت می‌شود. به هرحال با حمایت‌های درست و بازسازی، نوسازی و جذب نیرو‌های جدید، مشروط به برنامه‌ریزی‌های دقیق، نه تنها در این صنعت می‌توان به مرحله خودکفایی رسید، بلکه مثل گذشته به صادرات و ارزآوری هم فکر کرد.
