سرویس ایران جوان آنلاین: ۱۶۴ هزار هکتار از جنگل‌های ارسباران که سال گذشته قرار بود به ثبت جهانی برسد از ابتدای امسال ۲۴ بار طعمه حریق شد؛ حریقی که طی همین آخرین آتش‌سوزی ۶۳۲ هکتار از عرصه‌های جنگلی و مرتعی را به خاکستر تبدیل کرد و حالا مشخص نیست باز هم مسئولان بتوانند این جنگل را به ثبت جهانی برسانند یا نه؟ موضوعی که علاوه بر داستان تکراری آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی انسانی بحث کمبود تجهیزات اطفای حریق را به مسئولان گوشزد می‌کند. تجهیزاتی که اگر نه فقط در استان آذربایجان‌شرقی بلکه در چهار استان اطراف آن هم وجود داشت این حجم از عرصه‌های طبیعی قربانی نمی‌شد.
باز هم در یک گوشه دیگر از کشور حریقی گسترده رخ داد و چندین هکتار از عرصه‌های جنگلی طعمه آتش شد. آتشی که تجهیزاتی برای اطفای آن نبود و محیط‌بانان با کمترین وسایل به جنگ با شعله‌های فروزان رفتند. شعله‌هایی که گفته می‌شود مو و صورت یکی از محیط‌بانان را هم به صورت جزئی سوزانده است تا بتواند بخشی از حریق را اطفا کند. با این حال هرچند نیرو‌های انسانی از هرکاری برای خاموش کردن آتش خشم جنگل دریغ نکردند، اما باز هم به گفته مسئول روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی ۶۳۲ هکتار از جنگل‌های ارسباران سوخت. داوود قاسم‌زاده در این باره به «جوان» می‌گوید: «فعلاً آتش‌سوزی‌ها مهار شده است و آن‌طور که بررسی شده عامل این حریق گسترده هم انسانی بوده است.» وی با اشاره به اینکه در حال حاضر فرد خاطی دستگیر شده است، ادامه می‌دهد: «نهاد‌های امنیتی از جمله قوه قضاییه به موضوع ورود پیدا کرده است و درحال بررسی عمدی یا غیرعمدی بودن موضوع هستند.»
نبود تجهیزات اطفای حریق
هر چند اعلام شده است که ۶۳۲ هکتار از ۱۶۲ هزار هکتار عرصه‌های طبیعی ارسباران در استان آذربایجان‌شرقی سوخته است، اما به گفته مسئول روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان‌شرقی با توجه به اینکه تنها ۸۸ هکتار از محل حادثه متعلق به عرصه‌های جنگلی و مابقی مرتعی بوده است، امید است با یک بارندگی خوب و طی یکسال آینده بخش قابل توجه خسارت وارده جبران شود. قاسم‌زاده در این راستا تأکید می‌کند: «بخش مرتعی حادثه قابلیت ترمیم دارند. برای جبران خسارت بخش جنگلی هم اکنون درحال رایزنی با افراد با تجربه و دانشگاه‌ها هستیم تا بتوانیم درختان و گونه‌های بومی را دوباره با کاشت احیا کنیم.» وی با اشاره به اینکه ۱۲ نقطه در این حادثه سوخت ادامه می‌دهد: «از ابتدای امسال تاکنون ۲۴ بار شاهد حادثه بودیم که این ۱۲ نقطه طی چهار روز طعمه حریق شد.» حریقی که هرچند آسیب‌زا بود، اما اگر محیط‌بانان از تجهیزات کافی برخوردار بودند حجم خسارات کاهش می‌یافت و به طور حتم خیلی زود هم اطفا می‌شد. اما با این حال در زمان آتش سوزی نه اداره حفاظت از محیط‌زیست استان از تجهیزات برخوردار بود و نه استان‌های اطراف توانستند در این رابطه کمکی کنند. در این خصوص قاسم‌زاده بیان می‌کند: «با توجه به اینکه خیلی از مناطق آتش گرفته صعب‌العبور بودند و از تجهیزات کافی برخوردار نبودیم زمان اطفای حریق افزایش یافت.» وی در پاسخ به این سؤال که چرا از ادارات حفاظت از محیط‌زیست استان‌های دیگر کمک نگرفتند می‌گوید: «از چهار استان اطراف از جمله آذربایجان‌غربی، اردبیل، زنجان و کردستان درخواست کمک کردیم، اما آن‌ها هم تجهیزاتی نداشتند و نتوانستند بالگرد بفرستند.» به گفته این مسئول در روز دوم برحسب درخواست این اداره حفاظت از محیط‌زیست بالگردی از استان کرمانشاه فرستاده شد و نیرو‌های این بخش توانستند با کمک آن خشم آتش را فرونشانند.
ضرورت توجه به عوامل بازدارنده
نبود تجهیزات اطفای حریق در استان‌ها موضوع تازه‌ای نیست و هرسال هکتار هکتار از عرصه‌های مرتعی و جنگلی در آتش کم‌توجهی می‌سوزند و خاکستر می‌شوند. بخشی از این عرصه‌ها دوباره قابلیت ترمیم دارند و بعد از یکی دوسال دوباره مراتع از نو ساخته می‌شوند، اما بخش جنگلی زمان زیادی نیاز دارند تا بازسازی شوند. موضوعی که کارشناس محیط‌زیست نیز درباره آن به «جوان» می‌گوید: «خوشبختانه بخش‌های مرتعی قابلیت ترمیم دوباره را دارند و مشکل اصلی ما در بحث جنگلی است.» حمیدرضا میرزاده با اشاره به بحث کمبود تجهیزات اطفای حریق در استان‌ها اضافه می‌کند: «خوشبختانه طی یکی دوسال اخیر با اختصاص بودجه کمی از مشکلات در حوزه تجهیزات برطرف شده است.» وی ادامه می‌دهد: «محیط‌بانان ما در گذشته از تجهیزات آبپاش محروم بودند و همین موضوع اغلب جان آن‌ها را به خطر می‌انداخت. موضوعی که سال گذشته هم باعث درگذشت دو محیط‌بان در مریوان شد.» میرزاده با اشاره به اینکه مسئله اصلی در بحث آتش‌سوزی جنگل‌ها فقط تجهیزات اطفای حریق نیست و اکنون کشورهایی، چون امریکا هم ضمن برخورداری از بهترین امکانات و تجهیزات پیشرفته باز هم با دوماه حریق جنگلی مواجه هستند می‌گوید: «با توجه به اینکه تقریباً می‌توان گفت تمام آتش‌سوزی‌های جنگلی در ایران به واسطه عامل انسانی رخ می‌دهد بهترین شیوه برای کاهش خسارات و حفظ عرصه‌های طبیعی آموزش و اطلاع‌رسانی به مردم در راستای پیشگیری است و در کنار این‌ها باید قوانین مجازاتی هم در انتظار افراد خاطی باشد تا دیگر به خاطر یک اختلاف قومی‌قبیله‌ای، دست درازی به عرصه‌های طبیعی و تغییرکاربری و از آن بدتر یک پیک‌نیک روز تعطیل شاهد سوختن درختان نباشیم.»
گفتنی است که جنگل‌های ارسباران قرار بود پیش از جنگل‌های هیرکانی در سال گذشته به ثبت یونسکو برسد و مسئولان این استان همواره درصدد انجام این کار بودند، اما حالا با توجه به شرایط پیش‌آمده و نبود تجهیزات مناسب برای حفاظت از منطقه‌ای که قرار بود به ثبت جهانی برسد بیم آن می‌رود که ارسباران هیچ‌وقت در لیست میراث جهانی یونسکو قرار نگیرد.
