سرویس بین الملل جوان آنلاین: امانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه یک طرح پنج بندی پیشنهاد کرده که فقط دو بند آن به برجام مربوط میشود و سه بند دیگرش مطالباتی فرابرجامی از ایران است. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان هم بعد از دیدار با رؤسای جمهور ایران و امریکا گفته واقعبینانه نیست که تحریمها علیه ایران قبل از حضور این کشور در میز مذاکره رفع شود و البته همه این حرف و حدیثها در شرایطی است که از تهران نیز سیگنالهایی غلط، هرچند غیر رسمی به سمت پایتختهای اروپایی و امریکا ارسال میشود.
به گزارش «جوان» مقامات اروپایی که تا دیروز در محافل داخلی خود از حفظ برجام بدون امریکا دم میزدند اکنون که پایشان به خاک امریکا رسیده در یک چرخش ناگهانی رویکرد خود را تغییر داده و در راهبرد مشترک با امریکا به دنبال توافق جدید با ایران هستند. رئیسجمهور فرانسه که در هفتههای اخیر نقش میانجی برجام را بازی میکند، این بار هم طی سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل، پنج محور را برای مذاکرات میان ایران و امریکا پیشنهاد داد. ماکرون در سخنرانی خود مدعی شد: «استراتژی امریکا در اعمال فشار اقتصادی بیش از حد بر ایران، موجب شده که تهران نیز با فشار حداکثری علیه کشورهای همسایهاش آن را پاسخ دهد که خطر بروز درگیری جدی در منطقه را افزایش داده است». به گزارش روزنامه «والاستریت ژورنال»، بندهایی از جمله اینکه «ایران نباید هیچگاه به سلاح اتمی دست یابد، راهکاری برای برونرفت از بحران یمن پیدا شود، نقشه امنیتی منطقهای برای رفع دیگر بحرانها طراحی شود، امنیت ناوبری دریایی تأمین شود و تحریمهای اقتصادی علیه ایران برداشته شود»، پنج محور پیشنهادی ماکرون برای مذاکرات ایران و امریکا هستند. ماکرون اضافه کرد: «البته من سادهلوح نیستم و به معجزه نیز اعتقادی ندارم. اما باور دارم برای رسیدن به صلح، شجاعت لازم است». ماکرون همچنین در دیدار مشترکی که به همراه بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس با حسن روحانی داشت، بسیار تلاش کرد او را به دیدار با ترامپ مجاب کند، اما کاری از پیش نبرد. برخی از پیشنهادهایی که ماکرون ارائه داده است در برجام بر سر آنها توافق شده و ایران در تمام این سالها به همه آنها پایبند بوده است. این درحالی است که امریکا از زمان خروج از برجام، سیاست اجرای فشار حداکثری و به صفر رساندن صادرات نفتی ایران را در پیش گرفته و تحریمهای گستردهای را علیه ایران اعمال کرده است؛ اقداماتی که برخلاف مفاد برجام بوده و تهران در برابر این فشارها به مدت یک سال سیاست صبر راهبردی را اتخاذ کرد و در نهایت با بدعهدی اروپاییها در عمل به تعهداتشان گامهایی را برای کاهش تعهداتشان در توافق هستهای برداشته است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، صدراعظم آلمان هم بعد از دیدار با رؤسای جمهور ایران و امریکا گفته است: «اگر کار به مذاکره امریکا و ایران بکشد از آن استقبال میکنم، ولی اینکه همه تحریمها ابتدا رفع شوند و بعد گفتگو انجام شود کارآمد نیست. فکر میکنم واقعبینانه نیست». تروئیکای اروپا متشکل از آلمان، فرانسه و انگلیس سه شنبه در بیانیهای همسو با سیاستهای امریکا علیه ایران از ایران خواستند وارد چارچوب مذاکرات طولانیمدت بر سر برنامه هستهای، مسائل منطقهای و برنامه موشکی شود. بوریس جانسون هم در سخنانی برجام را توافق بد توصیف کرده و مدعی شده بود که تنها امریکا میتواند به توافق بهتر با تهران دست پیدا کند.
تغییر موضع رهبران اروپایی از سیاست حفظ برجام به توافق جدید با ایران، بعد از آن انجام شد که خبرگزاری رویترز در ادعایی که البته از طرف ایران تکذیب شد به نقل از حسن روحانی، رئیسجمهور ایران مدعی شده بود او در نیویورک گفته که «آماده است در ازای رفع تحریمها علیه ایران، با کشورهای گروه ۱+۵ درباره اعمال تغییرات، اضافات یا اصلاحات اندک در برجام رایزنی کند». محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران با این حال، احتمال برگزاری نشست بین حسن روحانی و دونالد ترامپ را صفر اعلام کرد.
همنوایی اروپا با ترامپ
این نخستین بار است که کشورهای اروپایی در مواضع خود به صورت رسمی همصدا با امریکا از برجام عبور کردهاند و از لزوم مذاکرات جدید هستهای سخن میگویند. اروپاییها درحالی به دنبال توافق جدید بین ایران و امریکا هستند که در چهار سال گذشته به هیچ یک از تعهدات خود در برجام عمل نکردهاند و وزیر خارجه و دیگر مقامات وزارت خارجه ایران بارها این مسئله را گوشزد کردهاند. هرچند مقامات اروپایی ادعا میکنند که به دنبال حفظ برجام هستند، اما در عمل نه تنها حاضر به پرداخت هزینه نشدهاند بلکه با راهاندازی ساز و کارهای مالی توخالی مثل «اینستکس» که به گفته خودشان اجرایی شدن آن سالها زمان میبرد، با سرگرم کردن ایران به وعدههای پوچ خود سعی کردند ابتکار عمل ایران را برای دور زدن تحریمها بگیرند. بهرغم ادعای مقامات اروپایی برای ورود به بازار ایران، شرکتهای اروپایی به خاطر ترس از تحریمهای امریکا از همکاری با ایران اجتناب میکنند. چرخش ناگهانی اروپاییها و متمایل شدن به سمت دونالد ترامپ، در شرایطی است که برخی مقامات کشورمان به تضمینهای اتحادیه اروپا برای منتفع شدن تهران از برجام دل بسته بودند.
اروپاییها نشان دادند که نمیتوانند برای ایران کاری انجام دهند و در ماههای اخیر که ترامپ آمادگی خود را برای مذاکره مستقیم با ایران اعلام کرده است، بسیاری از مقامات اروپایی به این مسئله اعتراف کردهاند که بدون حضور امریکا و در شرایط تحریمی نمیتوانند در برجام معجزه کنند. اگر تا چندی پیش اختلافات جزئی بین اتحادیه اروپا و امریکا بر سر ایران وجود داشت، اما اکنون اروپا و امریکا راهبرد واحدی را علیه ایران دنبال میکنند و به همین دلیل اروپا را نمیتوان جدا از سیاستهای امریکا در قبال ایران فرض کرد. اروپاییها که به همراه واشنگتن از برنامه موشکی ایران نگران هستند، سعی دارند زمینه را برای برجام موشکی و تضعیف قدرت بازدارندگی ایران فراهم کنند؛ چیزی که مقامات تهران آن را خط قرمز اعلام و تأکید کردهاند که به هیچ وجه برنامه موشکی ایران قابلمذاکره نیست.
حفظ برجام سخت شده
وزرای خارجه ۱+۴ (چین، فرانسه، آلمان، روسیه و بریتانیا) و ایران دیروز در نشستی فوقالعاده در نیویورک درباره برجام به رایزنی پرداختند و پس از این نشست در بیانیهای کوتاه که توسط فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا قرائت شد اعلام کردند: «برجام که به تأیید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل رسیده، عنصری کلیدی در ساختار جهانی عدم اشاعه تسلیحات هستهای و یک دستاورد مهم دیپلماسی چندجانبه است». همچنین شرکتکنندگان در این نشست «بر اهمیت اجرای کامل و مؤثر برجام توسط همه طرفها تأکید کرده و عزم خود را در جهت تداوم تلاشها برای حفظ آن که به نفع همه است مورد تأکید قرار دادند». موگرینی همچنین تأکید کرده است که «چالشها برای حفظ برجام بیشتر شده، ولی اراده برای حفظ آن کماکان وجود دارد». از برآیند تحولات و موضعگیریهای جدید اروپایی چنین برمیآید که نباید به چنین نشستهایی خوشبین بود و این نشستها بیشتر جنبه تشریفاتی دارند و اروپاییها در یک صف واحد با واشنگتن قرار گرفتهاند و با جدیت بر سر توافق جدید بین واشنگتن و تهران تلاش میکنند.
درخواست ادامه تحریم تسلیحاتی ایران
همزمان با تلاش کشورهای اروپایی برای متقاعد کردن ایران به توافق جدید با امریکا، مقامات واشنگتن از افزایش تحریمها علیه ایران میگویند. مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا سه شنبه شب در پیامی توئیتری ضمن تکرار اتهامزنیها به ایران، در مورد چشمانداز رفع تحریمهای تسلیحاتی ایران در سال پنجم اجرای برجام، در توئیتر نوشته است: «ایران همچنان بزرگترین تهدید صلح و امنیت است و تغییری در این موضوع حادث نشده است. ما باید با هم کار کرده و با استفاده از همه بازارهای در دسترسمان، ثبات و رفاه را به خاورمیانه آورده و ایران را از دسترسی به منابعش به منظور دست زدن به رفتار شرورانه در سراسر جهان منع کنیم». به گزارش بیبیسی، وی نوشت: «نباید به ایران اجازه داده شود که این رفتار مخرب را ادامه دهد. به خاطر مردم ایران و جهان، شورای امنیت سازمان ملل باید نقشی حیاتی در زمینه اطمینان از تداوم تحریم تسلیحاتی این کشور پیشرو در حمایت از تروریسم در جهان ایفا کند». امریکا در شرایطی خواستار تداوم تحریمهای تسلیحاتی ایران است که در سالهای اخیر صدها میلیارد دلار سلاح به رژیمهای عربی در منطقه فروخته است و با این اقدام منطقه را به انبار باروت تبدیل کرده است.