سرويس ايران جوان آنلاين: بیتوجهی به حفظ حریم رودخانهها و مسیلها از جمله مواردی بود که نقش مهمی در افزوده شدن میزان تخریبها و تلفات ناشی از سیل بهاری در استانهای سیلزده کشور داشت. این مهم در حالی اتفاق افتاده است که بسیاری از کارشناسان بارها و در زمانهای مختلف در این خصوص هشدارهای لازم را داده بودند، با این وجود، کاهش بارشها و ادامهدار بودن خشکسالیها از مهمترین دلایلی شد تا این مهم جدی گرفته نشود. در حالی که جاری شدن سیل اخیر، بیشترین آسیب و تخریبها را به خانهها و تأسیسات ساخته شده در حریم رودخانه وارد کرد، با این حال بیتوجهی مدیران شهری برخی استانهای کشور از جمله لرستان، زنجان، تهران و آذربایجانشرقی نسبت به جلوگیری از ساختوساز در این مکانهای ممنوعه موجب شد تا تنها راه برخورد با آنها اقدامات قضایی باشد. دراین میان آذربایجانغربی از جمله استانهایی به شمار میرود که با وجود تهدیدات ناشی از جاری شدن سیل، بیش از یکهزار ساختوساز در حاشیه رودخانههای آن انجام گرفته است و بیتوجهی به این موضوع، سبب شد تا رئیس کل دادگستری آذربایجانغربی از برخورد جدی با متخلفان اینگونه ساختوسازها خبر بدهد.
از گذشته تاکنون، حریم رودخانهها و مسیلها یکی از مهمترین راههای هدایت آبهایی که بر اثر انواع بارشها جاری بود، به حساب میآمد و هرگونه ساختوساز آنها، چون با خطرات جانی همراه بود با محدودیت و ممنوعیتهای بسیاری مواجه بود. با این حال تغییرات آب و هوایی که به کاهش بارشها و در نهایت ادامهدار شدن خشکسالیها منجر شد، از جمله دلایلی بود که این مهم مورد غفلت قرار بگیرد.
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان با توجه به متغیر شدن شرایط آب و هوایی در سالهای آتی، در این زمینه هشدار میدادند و سرانجام جاری شدن سیل در استانهای گلستان، خوزستان و لرستان به این موضوع رنگ واقعیت داد. آنچه تأسفبار است این که با وجود تمامی تلفات و آسیبها دوباره شاهد ساختوساز در حریم رودخانههای برخی از مناطق سیلزده هستیم و علاوه بر آن، استانهایی نیز که از بارشها آسیب ندیدند از جمله زنجان، تهران و آذربایجانشرقی نهتنها در این رابطه اقدام نکردند، بلکه در سایه بیتوجهی برخی از مدیران بر میزان ساختوسازهای خود در این مناطق افزودهاند؛ موضوعی که موجب شده تا در برخی از استانها مقامات قضایی وارد عمل شده و با این موارد برخورد قانونی کنند.
۱۰۰۰ سازه غیرمجاز
شرایط آب و هوایی آذربایجانغربی از جمله دلایلی است که این استان را به یکی از پربارشترین استانهای کشور تبدیل کرده است، لذا با توجه به این مهم، باید به ساختوساز در حریم رودخانهها توجه ویژه کرد. آمارها نشان میدهد، در طول دو دهه گذشته، بیش از یکهزار و ۶ مورد ساختوساز غیرمجاز توسط افراد عادی در حریم رودخانهها و مسیلهای آذربایجانغربی ساخته شده است و علاوه بر آن ۱۱ هزار و ۴۸۳ مورد نیز از سوی بنیاد مسکن ساخته شده است.
همچنین ۵۰۰ واحد مسکونی غیرمجاز نیز در حریم رودخانه ارس در شهرستان پلدشت ساخته شده و علاوه بر آن ۱۱ ساختمان دولتی و ۵۰۰ واحد مسکونی نیز در این محدوده وجود دارد که نیاز است تا هرچه زودتر به خارج از حریم رودخانه انتقال داده شود. با وجود اینکه قانون واحدی برای برخورد با این واحدهای غیرمجاز وجود دارد، اما در بیشتر موارد توجه جدی به آن نمیشود. این در حالی است که طبق قانون، مبارزه با ساختوسازهای غیرمجاز در حریم شهرها به کمیسیون ماده ۹۹ سپرده شد و تمامی اختیارات برای برخورد با این موارد به طور کامل در اختیار آنها قرار دارد که آذربایجانغربی یکی از آن موارد است. موضوعی که موجب شد تا رئیس کل دادگستری آذربایجانغربی با هشدار در این زمینه از برخورد با قانونشکنان خبر دهد. علیاکبر گروسی با اشاره به اینکه ساختوسازها در حاشیه شهرها و بستر رودخانهها غیرقانونی بوده و مشکل جدی استان آذربایجانغربی و ارومیه به شمار میرود، به ایسنا میگوید: «به همین دلیل طی روزهای آینده دستگاه قضایی استان برخورد و کنترل جدی با ساختوسازهای غیرمجاز در استان مخصوصاً شهرستان ارومیه را آغاز و با متخلفان برخورد قانونی خواهد کرد.»
اهمیت حفظ حریم رودخانهها در استانهای شمالی
پر باران بودن استانهای شمالی باعث شده تا حفظ حریم رودخانهها با دقت بیشتری رعایت شود، با این حال تب و تاب ویلاسازی در میان مناطق جنگلی خصوصاً مکانهایی که در نزدیکی رودخانه هستند، موجب شده تا با وجود تمامی مخاطراتی که میتواند با جاری شدن سیل در آنها اتفاق افتد. نادیده گرفته شود.
آمارها نشان میدهد، هماکنون بیش از ۴۰۰ نقطه در استان گیلان در مسیر و حریم رودخانهها قرار دارد. یکی از کارشناسان محیطزیست در این رابطه میگوید: «با توجه به شرایط آبوهوایی در استانهای شمالی از جمله گلستان، گیلان و مازندران که امکان بارش در تمامی طول سال در آنها وجود دارد، لذا حفظ حریم و بستر رودخانهها باید به شدت مورد توجه قرار بگیرد؛ چراکه بیتوجهی به آن میتواند به خسارتهای غیرقابل جبران بینجامد.»
حسین رضایی تصریح میکند: «در سالهای اخیر بیتوجهی به حفظ جنگلها و مراتع که از مهمترین موانع طبیعی برای کنترل و هدایت سیلها به منبع زیرزمینی به شمار میروند، موجب شده تا با شدت گرفتن بارشها در این سه استان شاهد جاری شدن سیلاب و تخریب باشیم.» به گفته وی حفظ حریم رودخانهها و مسیلها، جلوگیری از تخریب جنگلها و مراتع از مهمترین راهها برای جلوگیری از جاری شدن سیل است؛ چراکه این موارد میتواند به ذخیرهسازی آب در کشور که از این لحاظ با بحران مواجه است، کمک خوبی کند.