سود معادن سنگ، خارج از استان‌ها خام خام خورده می‌شود

سرويس ايران جوان آنلاين: هر سال حجم قابل توجهی از انواع سنگ‌های صنعتی، ساختمانی و حتی زینتی از معادن کشور استخراج می‌شود که تنها بخش کوچکی از آن به صنایع جانبی انتقال داده می‌شود و بخش قابل توجهی از این استخراج‌ها به صورت خام در بهترین حالت به استان‌های دیگر و در بدترین شرایط به خارج از کشور صادر می‌شود. خام‌فروشی که نه تنها برای ایران فایده‌ای ندارد بلکه فقط به کاهش ثروت‌های ملی می‌انجامد. معضلی که اکنون در معادن استان‌های ایلام، آذربایجان‌غربی و استان‌های دارای معدن شاهد آن هستیم و باید جلوی آن را هرچه سریع‌تر با احداث کارخانه‌های فرآوری گرفت. گفتنی است اکنون سنگ بیتومین که ایلام به عنوان قطب اصلی آن شناخته می‌شود بدون هیچ تغییری به خارج از استان فروخته می‌شود.

خام فروشی به داستانی تکراری برای معدن‌داران تبدیل شده است. معدن‌داران سرمایه کافی برای احداث صنایع جانبی از جمله کارخانه‌های برش و فرآوری سنگ ندارند و به اجبار سنگ‌های استخراج شده‌شان را بدون هیچ تغییری بار کامیون‌ها می‌کنند و به مقاصد مختلفی از جمله استان‌های دیگر تا خارج از کشور صادر می‌کنند. درآمد حاصل از این کار هم تنها کفاف حقوق ماهانه چندکارگر و ادامه فعالیت معدن‌دار را می‌دهد. بنابراین فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری و حتی تشویق سرمایه‌داران برای ورود به این بخش‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه فروش مواد معدنی به صورت خام به خارج از کشور تنها به معنای چوب حراج زدن به ثروت‌های ملی است و هیچ سودی برای کشور نخواهد داشت. اما در صورتی که پای صنایع جانبی همچون فرآوری به این بخش‌ها باز شود در کنار اینکه ایران توانایی عرضه محصول نهایی به کشور‌های دیگر را می‌یابد و می‌تواند نام تجاری خود را در عرصه جهانی به ثبت برساند، به درآمدزایی حاصل از ارزش افزوده نیز می‌رسد. درآمدی که با فروش حجم کمتری از ثروت‌های ملی حاصل می‌شود و اشتغالزایی خوبی را هم به همراه دارد. با توجه به وجود تمام ظرفیت‌های ایجاد صنایع جانبی در استان‌های مختلف کشور، ادامه خام فروشی غیرمعقول به نظر می‌رسد.

خام‌فروشی در معادن
در حال حاضر در استان‌های ایلام، آذربایجان‌غربی، خراسان‌رضوی و چند منطقه دیگر که از لحاظ استخراج سنگ‌های معدنی در سطح کشور و حتی به لحاظ تنوع در دنیا هم کم نظیر هستند با مشکل خام فروشی مواجه می‌باشند. مثال واضح این موضوع نیز عرضه بدون تراش و تغییر سنگ فیروزه نیشابور در استان خراسان‌رضوی است که سال‌هاست این سنگ بدون هیچ تغییری در حجم زیاد استخراج و به خارج از کشور صادر می‌شود. در نهایت هم مردم این استان سهمی از این ثروت بزرگ نمی‌برند. در استان آذربایجان‌غربی هم در حالی فعالیت‌های معدن‌داری از رونق خاصی برخوردار است که رونق نه به دلیل وجود صنایع جانبی پیشرفته و کارخانه‌های متعدد فرآوری سنگ که فقط به دلیل وجود ۴۶۸ معدن است. هرچند این تعداد معادن نیز بر اساس اطلاعات موجود توانسته برای ۵ هزار و ۱۲۲ نفر فرصت اشتغالزایی کند، اما در صورتی که از ظرفیت استان با استفاده از صنایع ثانویه بهره برده می‌شد این حجم از اشتغالزایی نیز تا چند برابر افزایش می‌یافت. اما حالا نتیجه آن همین شده است که سنگ‌ها در اندازه‌های بزرگ استخراج می‌شوند و بخشی از آن هم در زمان انتقال به استان‌های دیگر با ضربه خوردن خرد می‌شوند و از بین می‌روند.
لازم به ذکر است که حجم سالانه سنگ استخراج شده از معادن استان آذربایجان‌غربی به حدود ۱۶ میلیون و ۸۵۰ هزار و ۴۰۰ تن می‌رسد. در این باره رضا حسینی، معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار آذربایجان‌غربی نیز با انتقاد از وضعیت فعلی معادن استان به تسنیم گفته بود جای تأسف دارد که برخی از معدن‌داران اقدام به خام فروشی می‌کنند و این مسئله درآمد استان از فروش مواد معدنی را کاهش داده است.

نیاز به ایجاد صنایع جانبی
همان‌طور که گفته شد معادن استان ایلام هم از این معضل مصون نمانده‌اند و خام‌فروشی در آن‌ها هم حرف اول را می‌زند به طوری که معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار ایلام نیز روز گذشته به ایسنا گفته که خام فروشی مواد معدنی به ضرر استان است زیرا سود و اشتغال حاصل از آن نصیب استان‌هایی است که مواد در آن‌ها فرآوری می‌شود. حیدر نعمتی در بخش دیگری از صحبت‌هایش بیان کرده است که درصدد هستیم تا با جذب سرمایه‌گذاری که رغبت به فرآوری مواد معدنی به ویژه سنگ معدن بیتومین دارند، از خام فروشی این مواد جلوگیری کنیم تا منجر به ایجاد ارزش افزوده شود. در حال حاضر گفته می‌شود که ذخایر بیتومین استان ایلام به حدود ۳۰۰ هزار تن می‌رسد که برای استخراج این سنگ معدنی اکنون شش معدن بیتومین در استان فعال هستند. از این شش معدن نیز سالانه حدود ۲۰ هزار تن بیتومین استخراج می‌شود که همین ظرفیت توجیهی برای راه‌اندازی واحد فرآوری است. سرمایه‌ای که نه تنها زمینه‌ای برای اشتغالزایی می‌شود بلکه برای سرمایه‌گذار نیز ارزش افزوده خوبی را به ارمغان می‌آورد. در این راستا معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار ایلام از سرمایه‌گذار جدید درخواست دارد که با تکمیل زنجیره ارزش افزوده فرآوری بیتومین در استان از ظرفیت این ماده معدنی در ایلام استفاده کنند. نعمتی برای تسهیل در فعالیت سرمایه‌گذاران نیز گفته است که اکنون مجوز بی‌نام برای ۱۷۳ طرح در استان صادر شده که سرمایه‌گذاران می‌توانند با کمترین زمان و فرآیند اداری در استان سرمایه‌گذاری انجام دهند.