سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: حقیقت این است که ماندگاری نام امام حسین (ع) در اقطار تاریخ چیزی به شدت اسرارآمیز است. همین ماندگاری است که باعث میشود تلقی تاریخی از یک شکست تمامعیار نظامی، یک پیروزی تمامعیار گفتمانی باشد. راز ماندگاری امام حسین (ع) که تشبیه ایشان به حضرت عیسی هم بسیار رایج است، تکرار معادلهای تاریخی قیام آن حضرت در دورههای گوناگون زمان است. نمایش «تنهاتر از مسیح» به همین تکرر آیینهوار قیام عاشورا در برهههای مختلف زمانی توجه کرده است. عبارت مشهور «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» نمادی از این احساس به حساب میآید که در طول تاریخ شیعه جریان داشته است.
عبارت تنهاتر از مسیح که نام این اثر است، ناظر بر این است که سالار شهیدان کسی است که در صحنه نبرد با کفر به جز ۷۲ تن که در مقابل یک لشکر رقم کمی است یاوری نداشته است، اما معنای حقیقی این عبارت یگانگی و غربت امام حسین (ع) است. نمایش چنین روایت میکند که راه امام حسین (ع) همواره در طول تاریخ جریان داشته است و در طول قرنها همیشه یاورانی داشته که دنبالهرو مسیر و هدف و آرمان او بودهاند.
استفاده از یک تکنیک ترکیبی
تکنیک روایت این نمایش ترکیبی از تکنیکهای مربوط به دورههای مختلف تاریخی، اعم از باستانی، میانه و مدرن است. همچنین در این کار سبکهای ایرانی، عربی و اروپایی ترکیب شدهاند و از تمام امکانات زیباییشناختی تئاتر استفاده شده است. تکنولوژیهای جدید و روشهای سنتی نمایش در تنهاتر از مسیح به خوبی ترکیب شدهاند. صداهای نمایش ضبط شده هستند و در وسط صحنه یکسری پردههایی نصب شده که پشت هر کدام از آنها ادامه میزانسن نمایش در دورهای دیگر رونمایی خواهد شد. نمایش ۴۰۰بازیگر دارد که در پردههای مختلف وارد و خارج میشوند و این به مدد امکانات تکنولوژیک نمایش است که کنترل میشود. در نمایشهای یونان باستان هم برای ورود خدایان به وسط صحنه، از جرثقیلهایی که با اهرم دستی هدایت میشد استفاده میکردند، یعنی از روز اولی که هنر تئاتر پدید آمد، تلاش برای استفاده از تکنولوژی در روایتگری آن باب بوده است، اما این به آن معنا نیست که نفس به نفس بودن هنرمندان روی صحنه و تماشاگرانشان به هم بخورد. «تنهاتر از مسیح» به اپرا هم بیشباهت نیست. ترکیب اپرا و تعزیه معجون شگفتانگیزی از آب درآمده که طی چند سال اخیر علاقهمندان بسیاری را به خودش جلب کرده و تنهاتر از مسیح یکی از نمونههای شاخص آن در این سالها بوده است. مبدع اصل این شیوه بهزاد بهزادپور به حساب میآید.
«تنهاتر از مسیح» در میان استقبال انبوه مخاطبان در بوستان ولایت تهران در حال اجراست. ابتدا قرار بود این نمایش در مسیر پیادهروی اربعین به دو زبان عربی و فارسی اجرا شود، اما بنا به دلایل اقتصادی چنین چیزی ممکن نشد.
۱۴ قرن است که موسیقی، شعر، نقاشی و نمایش در خدمت قیام عاشورا هستند و هیچ وقت هیچ چیز نتوانسته ذرهای از حرارت اولیه آن حرکت عظیم کم کند و نمایشی مثل «تنهاتر از مسیح»، غیر از جذابیتهای ستودنیاش در امور فنی و زیباییشناختی، متصل به محتوایی است که پایداریاش را ۱۴۰۰سال است ثابت کرده است.
ظرفیت حضور ۵ هزار نفر در هر اجرا
حسن بزرا، کارگردان نمایش «تنهاتر از مسیح» درباره اجرای این اثر میدانی میگوید: این سبک از نمایشهای میدانی توسط بهزاد بهزادپور، استاد من ابداع شده است که در اجرای نمایش هایش از این روش استفاده میکند و ما کمتر در نمایشهای میدانی که در این سالها در جای جای این کشور برگزار شده شاهد آن هستیم. پیش از این کارهایی، چون «شب آفتابی»، «شبی در کهکشانها»، «فصل شیدایی» بر اساس همین فرم اجرا رفتهاند. من هم افتخار داشتم در برخی از این کارها دستیاری استاد بهزادپور و سعید اسماعیلی را داشته باشم و از آنها در اجرای نمایشهای میدانی بیاموزم و حالا به عنوان کارگردان نمایش «تنهاتر از مسیح» در اجرای این اثر از این روش استفاده کنم. نمایش در سه وجه و سه پرده اجرا میشود یعنی مخاطب درون یک مکان حضور پیدا میکند و از سه طرف شاهد وقایع نمایش از حضور مسلم در کوفه تا زمان حال حاضر و درگیری مدافعان حرم با داعش در نمایش است. ۴۰۰ بازیگر برای اجرای نمایش در این اثر در حال حرکت و اجرا هستند. بازیگران نیز همه از نیروهای درجه یک و سربازان ارتش جمهوری اسلامی ایران هستند که شاکله اصلی کار با همین سربازان است.
بزرا خاطرنشان کرد: سربازانی که در کار حضور پیدا کردهاند، همگی طی یک هفته به طور فشرده تمرین کردهاند تا بتوانند برای حضور بر صحنه آماده باشند و اگر این تلاش جمعی نبود اصلاً چنین کاری روی صحنه نمیآمد.
علی اسماعیلی تهیهکننده کار نیز در خصوص تولید این اثر بیان کرد: با همه شرایط سخت و سنگین موجود، تولید کار یک ماهه جمع و جور شد تا اینکه امشب به اجرا رسیده است. بازیگران کار هر سال تغییر میکنند، البته ما داریم از سربازانی که در سالهای گذشته فعال بودهاند و در این اجرا آموزش دیدهاند و امسال هم جزو تیم افتخاری ما در کارگردانی شدهاند، استفاده میکنیم. اسماعیلی درباره هزینههای کار توضیح داد: درست است که ظاهراً این کار هزینه زیادی برده، اما به خاطر اینکه برای سیدالشهدا (ع) است، همگی برای برگزاری این نمایش قدم پیش گذاشتند و دلی با ما همکاری کردند تا کار به شکل کمخرجتری برای اجرا آماده شود.
نمایشی برای جا ماندههای اربعین
تهیهکننده اثر با اشاره به زیرساخت کار که توسط سازمان هنری رسانهای اوج فراهم شده است، یادآور شد: سازمان اوج سال هاست بانی نمایشهای میدانی با این وسعت و حجم در کشور بوده است. سال گذشته قرار بود این نمایش در مسیر نجف به کربلا اجرا شود، اما با توجه به وضعیت معیشتی و اقتصادی تصمیم بر این گرفتیم که نمایش در جنوبیترین نقطه تهران و در بوستان بزرگ ولایت اجرا شود. امیدواریم کسانی که نتوانستهاند به کاروان کربلا برسند برای تماشای این نمایش به بوستان ولایت بیایند و به تماشای نمایش بنشینند چراکه هر سانس نمایش ظرفیت ۵ هزار نفر مخاطب را دارد. اسماعیلی در پایان اظهار داشت: ارزش هر بلیت ۵۰ هزار تومان است که توسط بانیان نمایش یعنی سازمان فرهنگی- هنری اوج، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سازمان شهرداری تهران و ارتش جمهوری اسلامی ایران پرداخت میشود.