سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: ردهبندی سنی فیلمها درمان درد بیاخلاقی سینما نیست بلکه صرفاً اقدامی به سود محافظت از خانوادههاست، اما پیش نیاز اصلی، برنامهریزی نهاد متولی سینما برای سالمسازی محتوای آثار است.
یک روزنامهنگار سرشناس چندی پیش در گفتگو با «جوان» از خانوادههایی گفت که در سالن سینما جلوی چشم بچههایشان را میگرفتند که صحنههای استعمال مواد مخدر را در یک فیلم سینمایی که بدون ردهبندی سنی اکران شده بود، نبینند.
یک مدیر فرهنگی چند وقت پیش به خبرنگاران گفته بود به دلیل محتوای بد یک فیلم کمدی مجبور شده است خانوادهاش را از سینما بیرون ببرد.
احتمالاً خیلی از علاقهمندان به سینما با صحنههای مشابه روبهرو شدهاند، در این شرایط آیا صرف دل بستن به ردهبندی سنی میتواند دوای درد بیاخلاقی باشد که سینما به آن گرفتار شده است؟! در این میان اقدام تلویزیون در جلوگیری از پخش تیزرهای تبلیغاتی یک فیلم به دلیل محتوای آن اتفاق قابل توجهی است.
ردهبندی سنی حق است، اما کافی نیست
اجرای ردهبندی سنی فیلمها به یک مناقشه در سینما تبدیل شده است. بخشی از اهالی سینما آن را حق مسلم مخاطبان سینما میدانند و بر اجرای کامل آن اصرار دارند و گروه دیگر که در اقلیت هستند، معتقدند سازمان سینمایی از اجرای طرح ردهبندی سنی به دنبال ایجاد فضایی برای تولید و اکران فیلمهای خلاف اخلاق است! ادعایی که به شدت از سوی سازمان سینمایی رد شده است. در میان این دعوا، رسانهها گزارشهای انتقادی زیادی درباره افزایش فیلمهای دارای ردهبندی سنی منتشر کرده و آن را نشانه خوبی برای سینمای خانواده محور ایران ندانستهاند. ردهبندی سنی با همین شکل بحث برانگیز آن حداقل نشان میداد که فیلمهای در حال اکران برای بخش بزرگی از جامعه قابل تماشا نیست و این هشداری است در این جهت که سینما در جهت غیر عادی در حال حرکت است که در آن خانوادهها از سینما حذف میشوند.
اقدام صداوسیما در پخش نکردن تیزرهای یک فیلم
در کنار نام فیلم «کلوپ همسران» ردهبندی سنی+۱۵ که نشانه بالاترین ردهبندی سنی مجاز در سینمای ایران است قرار گرفته که این فیلم کمدی را جزو آثار خاص در حال اکران کرده است. اگر این فیلم در جای دیگری غیر از ایران اکران میشد به دلیل «ریتینگ» انجام شده، فیلم در سالنهای محدودی اکران میشد، اما مهدی صباغزاده کارگردان این فیلم در گفتگو با مهر، از فیلمش دفاع میکند و میگوید: «کلوپ همسران، محتوای بسیار سالمی دارد و یک فیلم خانوادگی و مورد پسند مردم است. اگر این فیلم مشکلی داشت وزارت ارشاد اجازه اکرانش را نمیداد.» این به معنای همان نکته مهم است که ردهبندی سنی نمیتواند درمان قطعی برای بیاخلاقی رواج یافته در سینما باشد و البته اجراکنندگان آن هم چنین ادعایی ندارند، اما از سویی دیگر منتقدانی هستند که به محتوای آثار تولیدی سینمای ایران اعتراض دارند و معتقدند سازمان سینمایی برنامهای برای سالمسازی محتوای آثار ندارد. کارگردان «کلوپ همسران» درباره اینکه چرا باید یک فحش به طور مکرر در این فیلم تکرار و تبدیل به شوخی کلامی شود، مدعی میشود: «به نظرم آن عبارت اصلاً فحش نیست. فحش به چیزهای دیگری گفته میشود که از تربیت و عرف خارج هستند، اما این عبارت به طور مکرر در میان مردم عادی هم استفاده میشود. چطور میشود که دوستان با کمدیهایی که بهطور مستقیم به مسائل جنسی اشاره میکنند، کاری ندارند و اتفاقاً از آنها حمایت میکنند، اما وقتی در فیلم ما یک کاراکتر لمپن و تریاکی از یک عبارت مصطلح استفاده میکند، نسبت به آن خشمگین میشوند؟»
از زمان آغاز اکران فیلم سینمایی «کلوپ همسران» صداوسیما تیزرهای تبلیغاتی این فیلم را پخش نکرده است. کارگردان این فیلم درباره تحریم آن از سوی تلویزیون میگوید: «عدهای فکر میکنند تلویزیون ارث پدرشان است، در حالی که این رسانه برای مردم است و از پول نفت در این سازمان استفاده میشود، اما آنها در مقابل به مردم کمکی نمیکنند. در سازمان صداوسیما سلیقههای مختلفی حاکم است از همین رو حتی یک زیرنویس هم در اختیار فیلم ما نگذاشتهاند.»
فیلم سخیف بود تیزرش پخش نشد
بعد از مصاحبه مهدی صباغزاده علیه صداوسیما، عباس مهدویمهر مدیرکل بازرگانی سازمان صداوسیما در گفتگو با روابط عمومی این سازمان، علت پخش نشدن تیزرهای فیلم «کلوپهمسران» را کمیته سینمایی اداره کل بازرگانی صداوسیما عنوان کرده که بعد از تماشای این فیلم اعلام نمودهاند: «با توجه به اینکه این فیلم فاقد هرگونه پیام مثبت و آموزنده بوده است و از طرفی الفاظ نامناسب و شوخیهای خلاف عرف در آن دیده میشود اعضای کمیته سینمایی سازمان این فیلم را اثر ضعیفی دانستهاند و بنابراین مشمول حمایتهای تبلیغی صداوسیما قرار نمیگیرد.»
مهدویمهر با اشاره به وجود شوخیهای سخیف در این فیلم تصریح میکند: «تبلیغ فیلمهای فاقد پیامهای اخلاقی و ارزشی و مملو از شوخیهای سخیفی که بنیان خانواده را هدف قرار میدهد در قاب تلویزیون که رسانهای عمومی است، جایی ندارد.» مدیرکل بازرگانی سازمان صداوسیما با بیان اینکه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار میرود با نگاهی دقیقتر به موضوعات فیلمهای سینمایی نظارت کند، تأکید میکند: «جای تعجب است که شورای پروانه نمایش چرا به برخی فیلمها با چنین محتواهایی که بنیان خانواده را هدف قرار میدهد و متزلزل میکند مجوز اکران میدهد؟»
لزوم ورود قاطعتر تلویزیون
صداوسیما علاوه بر ابزاری مانند حمایت از فیلمهای سینمایی با اختصاص پخش رایگان تیزر و زیرنویس تبلیغاتی میتواند با بهرهگیری از برنامههای متعدد سینماییاش از جمله برنامههای «هفت» و «نقد سینما» به موضوع فیلمهای مبتذل در سینما و سهل انگاری سازمان سینمایی در نظارت بر روند تولید فیلمها ورود جدیتری داشته باشد. رسانه ملی بارها نشان داده که میتواند با استفاده از پتانسیل بالای برنامههای تلویزیونی و حتی بخشهای خبری، جریانسازی فرهنگی و اجتماعی داشته باشد و در شرایطی که موضوع فیلمهای ضداخلاق و مبتذل به معضلی برای سینما تبدیل شده، این رسانه موظف است نقش و وظیفه اخلاقی خود را به طور جدیتری پیگیری نماید.
تلویزیون به داخل خود نیز نگاه کند
نکته حاشیه درباره موضوع تولیدات مبتذل این است که در برخی تولیدات تلویزیونی نیز باید ردهبندی سنی برای احترام به حقوق مخاطب اعمال شود. بعضاً بسیاری از سریالهای تلویزیونی به خاطر نمایش عریان خشونت برای تمام گروههای سنی مناسب نیست، اما به دلیل اینکه آگاهیرسانی درباره محتوای آن انجام نمیشود، بیننده هنگام تماشای تلویزیون غافلگیر میشود.