روز جمعه، مارک اسپر، وزیر دفاع امریکا تصمیم امریکا را برای حضور نظامی واشنگتن در منطقه موسوم به ایندو-پاسیفیک (اقیانوس هند و آرام) بر اساس استراتژی دفاعی امریکا تکرار کرد. چندی قبل، وقتی که «پاتریک شاناهان» وزیر دفاع موقت امریکا تصمیم گرفت در یکی از مجامع امنیتی بزرگ آسیایی صحبت کند، انتظار می‌رفت، به جزئیاتی از بخش جدید راهبرد امریکا در منطقه اقیانوس آرام و هند اشاره کند.
این راهبرد به طور ویژه با هدف کاهش نفوذ رو به رشد چین در دریای چین جنوبی و اقیانوس آرام پیگیری می‌شود. چنین تغییری، پیش‌تر روشن شده بود، یعنی زمانی که یکی از مقامات ارشد وزارت دفاع گفته بود که شاناهان درباره این موضوع به عنوان تهدیدی که در اولویت قرار دارد، صحبت خواهد کرد.
اصطلاح «اقیانوس‌آرام - هند» برای نخستین‌بار در سال ۲۰۱۱ به عنوان یک راهبرد منطقه‌ای مطرح شد. در آن زمان هیلاری کلینتون، وزیر خارجه وقت امریکا برای نخستین بار این عبارت را برای اشاره به منافع جدید امریکا در این منطقه به کار برد. کلینتون با اشاره به اهمیت گسترش همکاری کشورش با نیروی دریایی هند در اقیانوس آرام گفته بود: «ما می‌دانیم که تا چه حد حوزه اقیانوس آرام و هند در زمینه تجارت و بازرگانی جهانی اهمیت دارد.»
این راهبرد متشکل از اهداف نظامی و اقتصادی متناسب با منطقه است تا از توسعه نظامی چین در حوزه اقیانوس آرام و هند جلوگیری شود که شامل گسترش نمونه‌های جایگزین برای توسعه سریع چین در زمینه زیرساخت‌هاست. این رویکرد در سال ۲۰۱۶ و در پی اعلام راهبرد سیاست خارجی جدید ژاپن با عنوان «راهبرد آزاد و باز هند- اقیانوس آرام» تقویت شد. امریکا برای پیگیری سیاست یاد شده از استرالیا و هند هم درخواست حمایت کرده است. در شرایطی که چین با ایجاد جزیره‌های مصنوعی، دسترسی نظامی خود را در دریای چین جنوبی گسترش می‌دهد و نخستین پایگاه خارجی خود را در جیبوتی افتتاح می‌کند، امریکا احتمالاً نیازمند تجدید‌نظر در برنامه‌های خود است. نگرانی امریکا در این زمینه در گزارش سالانه کنگره در سال ۲۰۱۹ با نام «توسعه نظامی و امنیتی مربوط به جمهوری خلق چین» خود را نشان داد. در این گزارش آمده است که در دهه‌های آتی [سران چین]بر ایجاد چین قوی و ثروتمند تمرکز می‌کنند؛ کشوری که از تجهیزات نظامی به روز جهانی برخوردار است تا جایگاه چین را به عنوان قدرتی بزرگ با هدف قدرتی برجسته در منطقه اقیانوس هند و آرام تضمین کنند. در سال ۲۰۱۸ چین به نظامی کردن منطقه دریای چین جنوبی ادامه داد و این اقدام را به وسیله استقرار موشک‌های کروز ضد کشتی و موشک‌های دوربرد زمین به هوا در پایگاه‌های جزایر «اسپراتلی» واقع در دریای چین جنوبی صورت داد.
ارتش این کشور هم اعزام زیردریایی به اقیانوس هند را ادامه داد که نشانی از افزایش فعالیت در این منطقه و تأییدی بر تمایل چین در حمایت از خطوط ارتباطی دریایی، آن‌هم فراتر از دریای چین جنوبی بود. به عبارتی، چین در کنار امریکا، بزرگ‌ترین کشوری است که در منطقه اقیانوس هند و آرام هزینه می‌کند. از طرفی، با توجه به تنش میان امریکا و چین، سران کشور‌های منطقه باید نقش کلیدی در برقراری صلح در منطقه ایفا کنند. امریکا تلاش کرده است تا توجه کشور‌های دیگر را جلب کند چرا که آن‌ها درباره اینکه در برابر چین جبهه بگیرند، تردید دارند.
«راجیو رانجیان چاتورودی» از مؤسسه مطالعات بین‌الملل «نانیانگ» در دانشگاه فناوری سنگاپور معتقد است که ارتباط میان چهار کشور (امریکا، ژاپن، استرالیا و هند) و چارچوب هند و اقیانوس آرام بزرگ‌ترین عامل محدود کننده است و باید بر تغییر تمرکز شود. وی از حضور نقش‌آفرینان دیگری غیر از کشور‌هایی که به صورت سنتی در این زمینه حضور دارند، استقبال کرده است. یک دیپلمات سابق امریکا هم گفته که راهبرد جدید طراحی شده است تا تأثیر‌گذاری اقدامات در منطقه اقیانوس آرام و هند را افزایش دهد، اما احتمالاً فقط متمرکز بر ابعاد نظامی است. «تیموتی هیت» تحلیلگری است که می‌گوید که این طرح ممکن است شامل برنامه‌هایی برای انتقال تجهیزاتی مانند پهپاد‌هایی برای نظارت یا هواپیما‌هایی برای شناسایی در راستای افزایش آگاهی در زمینه امور دریایی برای تمامی کشور‌های منطقه باشد.
مسابقه نظامی زیردریایی‌ها در منطقه اقیانوس آرام و هند شدت گرفته است. هیت بر این باور است که حتی امکان اینکه کشور‌های اروپایی هم در منطقه اقیانوس آرام و هند حضور داشته باشند، وجود دارد. وی در این مورد گفت: «ما شاهد این بوده‌ایم که فرانسه و بریتانیا کشتی‌های خود را به تنگه تایوان و دریای چین جنوبی فرستاده‌اند.» هیت گفت: «احتمالاً این روند ادامه دارد چرا که کشور‌های اروپایی هم نگرانی مشابه امریکا درباره قدرت گرفتن چین دارند. تایوان هم احتمالاً به این موضوع علاقه‌مند است، اما مانع جدی در مسیر همکاری رسمی با ارتش امریکا وجود دارد. بیشتر احتمال دارد که تایوان اقدامات استقلال‌طلبانه خود را پیگیری کند که امریکا از برخی از آن‌ها حمایت می‌کند. منطقه اقیانوس آرام و دریای چین جنوبی مناطق حساسی در اقتصادی جهانی محسوب می‌شوند و به نفع همه کشورهاست که امنیت و ثبات در این نقطه تضمین شود. اعزام کشتی از دیگر کشورها، تأیید مجددی به برقراری نظم در آب‌های جهانی است و اینکه این منطقه به هیچ‌کس تعلق ندارد و باید برای کشتیرانی همه امن باشد.»
ترجمه و تدوین: آزاده سادات عطار
