اگر نگاهی به آنچه در رابطه با حجم قاچاق کالا و ارز و خروج سالانه سرمایه از ایران گفته میشود، بیندازیم، تقریباً ارقام نزدیک به یکدیگر هستند، مثلاً در سالی که ۱۰ میلیارد دلار قاچاق کالا به شکل ورودی انجام گرفتهاست، در همان سال نیز به همین میزان سرمایه از کشور خارج شدهاست.
وقتی آمارهای قاچاق کالا و ارز را فارغ از اعداد دولتها مورد بررسی قرار میدهیم، میبینیم که مثلاً طی ۱۰ سال بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار قاچاق کالا و ارز در اقتصاد ایران انجام میگیرد، چه بخواهیم و چه نخواهیم باید به این فکر کنیم که شاید قاچاق کالا و ارز در اقتصاد ساختار پیدا کردهباشد، از اینرو لازم است ساختار مبارزه با قاچاق کالا و ارز به طور کل از اساس با تغییرات جدی همراه شود.
قاچاق کالا و ارز از منظر اقتصادی، عرفی و به ویژه شرعی اصلاً قابلقبول نیست و تا کنون نیز اگرچه از طرفی حجم قاچاق کالا و ارز قابلملاحظه بودهاست، اما هم راستای آن شاهد مبارزه با قاچاق کالا و ارز هم بودهایم که این امر نشان از اهمیت مبارزه با قاچاق کالا و ارز در اقتصاد دارد،، اما از آنجایی که حجم قاچاق کالا و ارز کلان است و سالانه نیز در حال تکرار است و هزینههای قاچاق کالا و ارز برای اقتصاد ایران بسیار سنگین است، جای دارد برای این عارضه اقتصادی فکری اساسی و نو کنیم.
البته در کشورهای دیگر که رشد حجم نقدینگی به هر دلیل بسیار پر شتابتر از تولید ناخالص داخلی است، بهطور طبیعی تورم تند ایجاد میشود، از اینرو متولیان مدیریت بخش پول و مالی و تولید و در کل اقتصاد کلان برای اینکه تورم را پنهان کنند تا مورد سرزنش مقامات قرار نگیرند و پستشان نیز از دست نرود، در مبارزه با قاچاق کالا و ارز نه تنها سهل انگاری عامدانه میکنند بلکه امکان دارد بهای ارز را پایین نگه دارند یا قوانین سفت و سخت گمرکی را تسهیل کنند تا به واسطه قاچاق کالا به شکل ورودی کمی از زهر تورم تند ناشی از ضعف تولید و رشد حجم نقدینگی نیز گرفته شود و بدین واسطه ضعف خود را پنهان کنند.
در این میان باید دانست کنترل تورم از طریق کالای خارجی که غیر قانونی وارد اقتصاد و بازارها شدهاست، زیرساختهای بخش تولید و سرمایهگذاری و جذب سرمایهگذاری خارجی را چنان تخریب میکند که هم بخشی از سرمایهگذاریهای انجام گرفته در تولید طی ادوار گذشته با ورشکستگی روبهرو شود و هم اینکه رشد سرمایهگذاری در اقتصاد منفی میشود، در عین حال تقریباً معادل حجم قاچاق کالا و ارز سالانه نیز، خروج سرمایه از کشور انجام گیرد.
از اینرو با توجه به هزینههای سنگین قاچاق کالا و ارز برای اقتصادها انتظار میرود خدای نکرده ما در مبارزه با قاچاق کالا و ارز دچار سهلانگاری نشویم که اگر چنین شود، هزینههای قاچاق کالا و ارز به هیچ عنوان به فواید بسیار زودگذر تخریبیاش نمیارزد.
در همین رابطه در شرایطی که در سالهای ۹۵ الی ۹۷ حجم قاچاق کالا و ارز در اقتصاد ایران حداقل بیش از ۳۰ میلیارد دلار بودهاست، سعید لیلاز از جمله اشخاص نزدیک به دولت تدبیر و امید با اشاره به برآوردهای حکومتی و دولتی در ایران بین سالهای ۹۵ تا ۹۷ میگوید: بیش از ۵۰ میلیارد دلار خروج سرمایه از کشور رقم خوردهاست.
در حقیقت این ۵۰ میلیارد دلار پولی بوده که تراکم سرمایه در آن اتفاق افتاده، اما به انباشت سرمایه بدل نشده و از کشور خارج شدهاست.
از سوی د یگر پدرام سلطانی، نایب رئیس اسبق اتاق بازرگانی ایران، با بیان اینکه سالانه در حدود ۱۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج میشود، میگوید طبق بررسیهای حساب سرمایه از سال ۸۵ الی ۹۶ این حساب در این سالها ۱۲۰ میلیارد دلار منفی شدهاست و اگر سال ۹۷ و ۹۸ را هم به آن بیفزاییم در خوشبینانهترین حالت، حساب سرمایه در ۱۴ سال گذشته ۱۶۰ میلیارد دلار منفی شدهاست.
در این میان با توجه به ارقام فوق به نظر میرسد با قرار گرفتن در جنگ اقتصادی ابتدا باید یا نرخ ارز را تغییر دهیم تا خارجکننده سرمایه از ایران یا قاچاقچیان کالا، ارزها را در شرایط جنگ اقتصادی کنونی مفت از کشور بیرون نبرند یا اینکه قوانینی وضع شود که حتی ارز بازار آزاد نیز صرفاً به مصارف واقعاً ضروری تخصیص یابد در غیر این صورت با توجه به اینکه آذرماه سال گذشته تقریباً ارز ۱۳ هزار تومان بود و به گزارش مرکز آمار تورم یکسال منتهی به آذرماه ۹۸ در حدود ۴۰ درصد بودهاست، خارجکننده سرمایه از ایران و قاچاقچی و واردکننده در شرایط کنونی نسبت به آذر ماه سال گذشته در واقع ارز را با بهای کمتر از گذشته تهیه میکنند و عملاً با این وضع مدیریت بازار ارز، ناخواسته داریم به خارجکننده سرمایه از ایران و قاچاقچیان کالا (با فرض اینکه ارز قاچاق از بازار داخلی تأمین شود) پاس گل میدهیم.
در پایان امید میرود در شرایط کنونی که در جنگ اقتصادی قرار گرفتهایم به نوعی سیاستگذاری کنیم که سرمایههای ارزی کشور صرف خروج از کشور یا قاچاق کالا و ارز یا واردات کالای بنجل نشود و با قاچاق کالا و ارز نیز علمی و منطقی و متفکرانه مبارزه کنیم.