نوشته جالب «علم» پس از اعلام خبر مرگ تقی زاده

 

امروز پنجاهمین سالمرگ سید حسن تقی زاده است. او درمشروطه اول و دوم جای پایی محکم داشت، همراه با تاثیرات فراوان. در عهد پهلوی اول به طور نسبی فعال و در دوره پهلوی دوم نیز، بیشتر زینت المجالس به شمار می‌رفت! (در آغاز سال جاری، طی پستی به برخی از فراز‌های زندگی او پرداخته ام) هم تقی زاده و هم امیر اسدالله علم، از برکشیدگان و دست نشاندگان شاخص دولت انگلستان در ایران به شمار می‌رفتند. با این همه داستان هنگامی جذاب می‌شود که یکی از این دو، به صرافت لو دادن دیگری می‌افتد! از این بابت که دو نفر "هوو" چشم دیدن یکدیگر را ندارند، علم در یادداشت مورخه ۱۳۴۸/۱۱/۵، پس از اعلام خبر مرگ تقی زاده، در دفتر خاطرات خویش چنین نگاشته است:

"حسن تقی زاده رییس اسبق مجلس سنا هم فوت شد. تقی زاده از مشروطه خواهان صدر مشروطیت بود. مدتی هم در دستگاه رضاشاه کار کرد. بی اندازه خبیث و بد طینت و نوکر حلقه به گوش انگلستان و یکی از سرحلقه‌های فراماسون ایران بود. بعد از آنکه رضاشاه فقید از ایران رفت، تقی زاده که مدتی مغضوب شاه بود، مجددا به صحنه سیاست وارد و وکیل مجلس شد. روزی در مجلس به قرارداد نفت که در زمان رضاشاه تجدید شده بود، به وسیله دکتر مصدق حمله شد (تقی زاده در آن زمان وزیر مالیه رضاشاه بوده است) این مرد به جای آنکه به پا خیزد و مردانه از رضاشاه دفاع کند، بلند شد و گفت: من تقصیر نداشتم، زیرا آلت فعل بودم! در آن تاریخ دیکتاتوری من چه می‌توانستم بکنم؟... تو پدرسگ اگر می‌دانستی قرارداد بد است و اسیر چنگ دیکتاتور (به قول خودت هستی) چرا در دستگاه دیکتاتور خوش خدمتی می‌کردی؟ من از آن تاریخ از این مرد نفرت داشتم و هر کجا با هم برخورد می‌کردیم، غیر دوستانه بود. تا وقتی او رییس مجلس سنا و من وزیر کشور شدم. برای من مشکلات زیادی فراهم کرد که جای بحث اینجا نیست... "

پ.ن: اقرار تقی زاده به آلیت فعل در دوره رضاخان، اگر در زمره سرفصل‌های مثبت زندگی سیاسی اوست، اما ایراد متقابل علم به وی نیز، پر بیراه نیست!