سرویس اقتصادی جوان آنلاین: تحرکات شرکت کرسنت در عراق از یکسو و بازیهای روانی وزیر نفت در خصوص پرداخت بدهی گازی عراقیها به ایران از سوی دیگر شرایط خطرناکی را برای قراردادهای صادرات گاز ایران ایجاد کرده است.
ایران هماکنون روزانه بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون مترمکعب گاز به عراق صادر میکند، از طریق دو قرارداد مجزا که یکی گاز ایران را به بغداد میبرد و دیگری به بصره. ظرفیت این قراردادها ۶۰ میلیون مترمکعب در روز است که هماکنون ظرفیت عملی قرارداد کمتر از ۵۰ درصد است.
این قراردادها و همچنین قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه از شمول تحریمهای امریکا خارج شدهاند و کاخ سفید، عراق را از تحریمهای گازی علیه ایران مستثنی کرده است. با این وجود پرداخت گازبهای ایران طی یک سال اخیر با موانعی روبهرو شده است و زنگنه نیز هرچند ماه یکبار فریاد میزند که طرف عراقی هیچ پولی را پرداخت نکرده است.
این اظهارات زنگنه که موجب بروز سوتفاهمهایی در جامعه شده، با این پدیده روبهرو شده است که ایرانیها گاز خود را به طور رایگان به عراق صادر میکنند و بغداد هم پولش را نمیدهد. هر چند که شیطنتهای وزیر نفت در روشنگری این موضوع کمی شائبهانگیز شده است، اما وزیر نیرو دقیقاً در رویهای متفاوت میگوید در حال نقد کردن پول برق و گاز هستیم تا از حجم التهابات و سوءبرداشتها بکاهد. بسیاری از کارشناسان به وزارت نفت توصیه کردهاند باید بازار گاز عراق را حفظ کرد، زیرا منبع بسیار شیرینی برای کسب درآمد است. عراق و ترکیه تنها مشتریان گازی ایران هستند که چنانچه قراردادهایشان به پایان برسد عملاً ایران از جمع صادرکنندگان گاز حذف میشود به ویژه آنکه همه این قراردادها بین سه تا پنج سال دیگر پایان مییابد و چنانچه طرفین بر سر تمدیدش توافق نکنند، کار برای ایران تمام است. عراقیها که با مشکل تأمین برق دست و پنجه نرم میکنند، روی گاز حساب ویژهای باز کردهاند و قصد دارند توسعه صنایع نیروگاهی خود را با گاز قرینه کنند. پترولیوم اکونومیست در همین باره گزارش داد: «عراق همچنان مقادیر بالایی گاز از ایران وارد میکند که یک استثنای نادر در طرح فشار حداکثری کاخسفید بر تجارت بینالملل ایران است. معافیت عراق برای واردات گاز از ایران نشاندهنده وابستگی این کشور به گاز ایران برای تولید برق و کاهش کمبود آن است که باعث ناآرامیهای عمومی در عراق میشود.»
این معافیت موقتی بوده و عراق تحتفشار زیادی از طرف امریکا برای آغاز توسعه ذخایر داخلی گاز است. عراق دهههاست با تقویت سریع تولید نفتخام، از این بخش از صنعت خود غفلت کرده است.
فشار بر بغداد برای کار روی ذخایر گاز داخلی به تازگی به خاطر بالا گرفتن درگیریها بین ایران و امریکا افزایش یافته است. بنابراین بهرغم آشفتگیهایی که دولت عراق را پس از چهار ماه اعتراضات گسترده عمومی فرا گرفته است، مجلس این کشور در بیست و سوم ژانویه شش مجوز اکتشاف، حفاری و بهرهبرداری گاز را اعطا کرد. این مجوزها حدود دو سال پیش به طور موقت برای مناطقی در طول مرزهای ایران و کویت تقسیمبندی شده بود.
تولید از این میادین احتمالاً روزانه ۷۵ میلیون متر مکعب گاز طی سه سال خواهد بود. واردات گاز از ایران در حال حاضر حدود یک میلیارد فوت مکعب در روز است، در حالی که برق هم مستقیماً در مرز عرضه میشود.
شرکت کرسنت پترولیوم که پس از یک دهه تولید گاز در اقلیم کردستان در شمال عراق، تجربهای طولانی از سیاستها و امنیت بیثبات عراق دارد، برنده اصلی بود و احتمالاًً منبع اصلی امیدهای بغداد است. سه مجوز به این شرکت اعطا شد. یک شرکت از چین و یک شرکت امریکایی هم سه مجوز دیگر را بردند.
بعد از یک آغاز آهسته پس از سرکوب داعش در عراق، تولید از میادین رمیله، قرنه غرب ۱ و زبیر توسط شرکت گاز بصره با مشارکت شرکت دولتی گاز جنوبی، شرکت شل و شرکت میتسوبیشی ژاپن در اواخر ۲۰۱۸ به یک میلیارد فوت مکعب رسید.
پروژههای جدیدتر ردپای امریکایی دارند. شرکت نفت و گاز امریکایی بیکر هیوز در آوریل ۲۰۱۸ قراردادی برای ساخت و تأمین مالی یک پالایشگاه با ظرفیت تولید ۲۰۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز از میادین گازی نصیریه و غراف در جنوب شرقی استان ذی قار عراق بست. در ماه جولای سال گذشته شرکت هانیول امریکا یادداشت تفاهمی با شرکت دولتی گاز جنوب عراق برای توسعه یک پالایشگاه در رتاوی با ظرفیت پالایش روزانه ۶۰۰ میلیون فوت مکعب گاز امضا کرد. گاز این پالایشگاه از میادین نفتی لوهای، مجنون، صباح، طوبی قرنی غرب میآید.
کرسنت همان شرکتی است که زنگنه با اصرارهای عجیب خود سعی داشت گاز ایران به بهایی ناچیز به این شرکت بفروشد که در نهایت با ورود نهادهای نظارتی این قرارداد اجرایی نشد. حالا این شرکت که نتوانست قرارداد خود را با ایران اجرایی کند، این بار در عراق گامهایی را برداشته است که منافع ایران را در معرض خطر قرار داده است؛ آن هم در روزهایی که وزیر نفت گاه و بیگاه به عراق حمله کرده و به نوعی از توقف صادرات گاز ایران به این کشور میگوید. برنده این بازی هم کسی نیست جز کرسنت!