سرویس تاریخ جوان آنلاین: نام تقی شهرام در تاریخچه فعالیتهای سیاسی-مبارزاتی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، بیشتر با تغییر ایدئولوژی سازمان موسوم به مجاهدین خلق گره خورده است. با این همه در طول این همه سال، منبعی مستقل که اندیشه و عمل وی را به گونهای مستند واکاوی کرده باشد، وجود نداشته است. اخیراً مرکز اسناد انقلاب اسلامی در کنار ارائه زندگینامهای مستند، بخشی از اسناد پیش و پس از انقلابِ مرتبط با شهرام را منتشر ساخته است. احمدرضا کریمی تدوینگر این اثر، در باب چند و، چون تدوین مجموعهای که از آن سخن میرود در مقدمه آورده است:
«در تشریح تاریخچه سازمان مجاهدین خلق ایران، شاخصترین نامها، گاه اهمیتشان به دلیل نقش تأسیسی آنها بوده و گاه به خاطر نقشی که در تدوین و تألیف آثاری برای آموزش داشتهاند؛ گاه نیز شهرتشان به مناسبت ارتباطات و حضور در مقاطعی ویژه از تاریخ مبارزات ایران معاصر بوده است. معروفترین نامها عبارت بودند از محمد حنیفنژاد، سعید محسن، عبدی نیکبین، اصغر بدیعزادگان، محمود عسکریزاده، احمد رضایی، حسین روحانی، تراب حقشناس، رضا رضایی، بهمن بازرگانی، مسعود رجوی، مهدی رضایی، کاظم ذوالانوار، مصطفی خوشدل، مجید شریف واقفی، مرتضی صمدیهیلبّاف، بهرام آرام، وحید افراخته، منیژه اشرفزادهکرمانی، سیمین صالحی، لطفالله میثمی و علیرضا سپاسیآشتیانی. در طول سالهای ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷ نام دیگری بارها و بارها مطرح شد که همه اسامی دیگر را تحتالشعاع قرار داد و بیش از همه در ذهنها باقی ماند؛ ذهنهایی که درگیر خلجانها و زیر و بَمهایی شده بودند و خواه ناخواه تلاش میکردند تا درباره آن نام به قضاوت بنشینند: تقی شهرام. نام وی ابتدا با ماجرای فرار حیرتانگیزش از زندان ساری به همراه افسر زندانبانش بر سر زبانها افتاد و پس از چند سال، با افشا شدن قتلها و ترورهای هولناک داخلی در میان سازمان مجاهدین خلق که به ادعای همین نام دیگر مسلمان نبود و در چرخه تجربه و پویش دچار استحالهای موسوم به تغییر ایدئولوژی شده بود، بار دیگر نام تقی شهرام در رأس همه اسمهای مربوط به این سازمان قرار گرفت.
پژوهشی که پیش روی دارید، تحقیقی همهجانبه درباره تقی شهرام است که اهّم موضوعات مرتبط با وی را دربرمیگیرد؛ ازجمله دوران قبل از زندان و ضربه شهریور ۵۰، دورانهای زندان در اوین و قصر و ساری، داستان فرارش از زندان با ذکر جزئیات به نقل از خودش و ستوان احمدیان، ورودش به سازمان پس از فرار و دوران تعاملش با مصطفی شعاعیان و کادرهای قدیمی سازمان، ورودش به مرکزیت و سهشاخهای کردن سازمان، فرایند تغییر ایدئولوژی و خروج از مذهب در بیش از نیمی از اعضا، تصفیهها و ترورهای داخلی، ترورهای سیاسی و نحوه تعامل با شوروی، سلطه غیابی وی بر شاخه خارج از کشور، دورانهای نشیب و فراز رهبری در سازمان و نهایتاً اخراج و استعفا، دوران زندان در جمهوری اسلامی و ماجراهایی که در این دوران از سر گذراند، ماهیت شکایتهایی که علیه وی به دادگاه انقلاب اسلامی ارائه گردید، بررسی روند برگزاری دادگاه و ردّ صلاحیت آن توسط وی، واکنش گروههای مختلف ازجمله مجاهدین خلق و پیکار به محاکمه تقی شهرام و سرانجام صدور رأی و اعدام. در این کتاب سعی شده است همه تأثیراتی که وی در زمینههای گوناگون روی سازمان و نیروهای آن داشته است بررسی گردد؛ ازجمله تأثیری که وی در نحوه عضوگیری و بهکارگیری دختران و زنان گذاشت و روندی را در پیداشت که بسیاری از جریانها آن را برنتافتند و خروج از دایره اخلاق به معنی اعّم آن برشمردند. قولهای مختلف و گاه متباین ذیل عناوین محّل نزاع، نقل و تحلیلشده تا این تحقیق را بتوان -هرچه بیشتر- به سمت بیطرفی علمی سوق داد و بر بار پژوهشی آن افزود. اسنادی که در کتاب آورده شده متناسب با مطالب متن و در حدّ ضرورت بوده است. پس از فصول دهگانه کتاب، ضمایمی آورده شده که بیشک بر افزایش کیفیت این کار تحقیقی خواهد افزود.»