سرویس اقتصادی جوان آنلاین: به گزارش «جوان»، شرکتهای ملی نفت مانند آرامکوی عربستان قراردادهای بلند مدتی را با خریداران و مشتریان خود امضا میکنند، ولی از آنجا که بهای نفت شناور است، هر ماهه قیمت جدید را بر پایه نفت شاخص - برنت یا وست تگزاس- اعلام میکنند. عربستان باید روز پنجشنبه قیمتهای خود را برای تحویل نفت در آوریل اعلام میکرد، ولی اعلام قیمتها را به تأخیر انداخت تا نتیجه نشست اوپک پلاس مشخص شود.
با شکست مذاکرات و دست رد روسیه به عربستان جهت کاهش تولید، آرامکو قیمتهای خود را روز شنبه اعلام کرد که در نوع خود عجیب بود؛ سعودیها نفت لایت خود را برای بازار شرق آسیا ۳ دلار و ۱۰ سنت کاهش داد و برای مشتریان خود در شمالغرب اروپا، کاهش ۱۰ دلار و ۲۵ سنتی را در نظر گرفت.
تخفیف یا تعدیل؟
در رسانهها این کاهش قیمت به نام تخفیف عنوان شده و گفته میشود عربستان یک جنگ قیمتی را آغاز کردهاست؛ برای آگاهی از این اقدام آرامکو باید در نظر گرفت، عربستان در شرایطی قرار ندارد که بتواند با تخفیفهای اینچنینی به جنگ روسیه برای فتح بازارها برود زیرا بازار این کشور برخلاف روسیه، بلندمدت و پایدار است؛ این کشور حدود ۵ میلیون بشکه از نفت خود را راهی پالایشگاههایی میکند که خودش سهامدارش است و مابقی نفتش در قالب قراردادهای بلندمدت به فروش میرسد.
با این وجود، انتظار میرفت عربستان قیمت ماه آوریل را با کاهش همراه سازد و نظرسنجیها نیز همین را نشان میداد. به عنوان مثال طی دو ماه گذشته عربستانیها به دلیل شیوع ویروس کرونا و کاهش ظرفیت پالایشی نفت چین مجبور به کاهش قیمت شدند که به آن تعدیل قیمتی گفته میشود و نه تخفیف. بسیاری از تحلیلگران و مؤسسههای نفتی جهان این را پیشبینی کردهبودند که آرامکو بین ۲ تا ۳ دلار بهای نفت خودرا برای تحویل در ماه آوریل کاهش میدهد که چیزی که عربستان اعلام کرد نزدیک به پیشبینیها بود.
ضمن آنکه نباید از خاطر برد که آرامکو در تعیین قیمت نفت، ۱۵ شاخص را در نظر دارد که از جمله این عوامل میتوان وضعیت بازار، نظرخواهی از مشتریان و بازار پالایشی اشاره کرد که همگی با توجه به قیمت نفت شاخص – برنت یا عمان / دوبی- تعیین میشود، زیرا بهای نفت شناور است و بر حسب میانگین ماهانه یا هفتگی قیمت نفت شاخص، نفت عربستان توسط آرامکو قیمتگذاری میشود با لحاظ کردن ۱۵ فاکتوری که اشاره شد.
جنگ جهانی نفت آغاز شد؟
در چنین شرایطی وقتی بازارها روز دوشنبه آغاز به کار کردند، بهای نفت سقوط کرد، نفت برنت ۳۱ درصد سقوط قیمتی را تجربه کرد که طی ۳۰ سال اخیر تکرار نشده بود. بر این اساس، بهای معاملات نفت برنت چند ثانیه پس از گشایش معاملات آسیا، با دومین کاهش قیمت بزرگ تاریخ پس از جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ روبهرو شد. با سقوط قیمت نفت برنت به ۳۱ دلار و ۲ سنت، بانک گلدمن ساکس هشدار داد که قیمتها ممکن است به حدود ۲۰ دلار در هر بشکه سقوط کنند.
گرچه در بازار نفت، عامل روانی در کاهش یا افزایش یک آنی بهای نفت رویدادی مرسوم است، اما این بار گویا سعودیها قصد دارند همه چیز را نابود نکنند. درباره اینکه عربستان جنگ قیمتی به راه انداخته یا خیر نمیتوان با قاطعیت نظر داد، اما وقتی صحبت از افزایش تولید عربستان به میان آمده است، علائمی از آغاز یک جنگ تمام عیار نمایان میشود.
برخی منابع میگویند ریاض میخواهد تولید خود را افزایش داده و به بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز برساند؛ افزایش ۶۰۰ هزار بشکهای عربستان به منزله جنگ بزرگی است که به این کشور در آن سابقه روشنی دارد.
پیشرو در جنگ بازار
در سال ۱۹۸۶ که قیمت نفت دچار سقوط شد، عربستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده اوپک مطرح بود؛ با توجه به آنکه در آن دوره چیزی به عنوان «سهمیه» وجود نداشت، این کشور نقش تولیدکننده شناور را بر عهده داشت و خود به تنهایی به افزایش یا کاهش تولید میپرداخت. پس از سقوط قیمتها در اواسط دهه ۸۰ عربستان با بر هم زدن این قاعده، سهمیهها را بنا کرد به این شکل که هر کشور باید متناسب با تولید خود، به کاهش تولید بپیوندد. در همان دوران، اروپاییها و به ویژه نروژ در دریای شمال بیش از ۲ میلیون بشکه تولید کردند که سهم نروژ ۵/ ۱ میلیون بشکه بود.
ورود این رقم به بازار، منجر به استراتژی جدید ریاض شد؛ استراتژی که به «سهم عادلانه بازار» معروف شد. این کشور با این اقدام نسبت به قیمتها بیتفاوت ماند تا بازار خود را از دست ندهد. مشابه همین اقدام در اوایل قرن بیست و یکم رخ داد.
در سال ۲۰۰۱، دولت ونزوئلا کاهش تولید را پذیرفت ولی شرکت ملی نفت ونزوئلا زیربار کاهش نرفت و طبق برنامهای که از امریکا گرفته بود، تولید را افزایش داد. ریاض هم در واکنش به تخلف ونزوئلا تولید خود را افزایش داد، بهطوری که مازاد عرضه در بازار به ۳ میلیون بشکه رسید و بهای نفت از ۴۰ دلاربه ۲۷ دلار سقوط کرد.
امروز هم جنگ بازار در حال تکرار است؛ روسیه نمیخواهد بازارهای خود را از دست بدهد و بر همین اساس زیر بار کاهش تولید نرفت و عربستان هم مانند دورههای گذشته، به فکر افزایش تولید و گرفتن بازارهای بیشتری است که بهزعم کارشناسان، این یک اقدام منفعلانه در مقابل روسیه است و بیشترین ضرر را این کشور خواهد کرد.
واکنش امریکا
با افت شدید قیمت نفت، باید امریکاییها را بزرگترین متضرر نامید؛ کشوری که تا پیش از ظهور شیل نفت طرفدار کاهش قیمت بود، پس از یک دهه به بازنده کاهش قیمت تبدیل شدهاست. ترامپ که طرفدار بزرگ شرکتهای تولیدکننده شیل نفت است، همواره از این شرکتها که عمدتاً مستقل و کوچک هستند حمایت کرده ولی حیات این شرکتها به دلیل هزینه بالای تولید شیل نفت، به قیمتهای بالای ۴۰ دلار وابسته است.
با ورود نفت به کانال ۳۰ دلاری، وضعیت این شرکتها شکنندهتر خواهد شد. راشاتودی هفته پیش گزارش داده بود از سال ۲۰۱۵ تا نوامبر سال ۲۰۱۸ میلادی ۲۰۸ شرکت نفتی امریکایی ورشکسته شدهاند. مجموع بدهی این شرکتها ۷/ ۱۲۱ میلیارد دلار بودهاست. در سال ۲۰۱۹، ورشکستگیها نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد افزایش یافت و به بیشترین میزان از سال ۲۰۱۶ رسید.
در چنین شرایطی، امریکاییها روزهای بدی را تجربه خواهند کرد، زیرا جنگ بازاری که عربستان به راهانداخته است، شرکتهای امریکایی را از بین خواهد برد و این همان چیزی است که ترامپ را میتواند در انتخابات این کشور نابود سازد.
قیمتهای عجیب
بر اساس آخرین قیمتهای ثبت شده، قیمت نفت خام برنت با سقوط ۳۱ درصدی به بشکهای ۵/ ۳۲ دلار کاهش یافت که از فوریه ۲۰۱۶ به این سو پایینترین رقم محسوب میشود. این ریزش قیمت همه را در بازار نفت از غولهایی مانند اکسون موبیل تا شرکتهای حفاری شیل کوچکتر در تگزاس غربی تحتتأثیر قرار میدهد. به بودجه کشورهای وابسته به درآمدهای نفتی از عراق گرفته تا نیجریه ضربه خواهد زد و صحنه سیاست جهانی را تغییر خواهد داد و نفوذ کشورهایی مانند عربستان سعودی را کمتر میکند. همچنین مبارزه علیه تغییرات جوی هم با دشواری بیشتری روبهرو خواهد شد، زیرا بهای سوختهای فسیلی در برابر منابع انرژی تجدیدپذیر رقابتیتر میشود. بر اساس گزارش بلومبرگ، چشمانداز یک جنگ قیمت دیگر معاملهگرانی را که ریزش قیمت سال ۲۰۱۴ را به خاطر دارند، به وحشت انداخته است.