سرویس اقتصادی جوان آنلاین: عراق در دو سال اخیر با اعتراضهای گسترده مردمی، ترور سردار قاسم سلیمانی در فرودگاه شهر بغداد و سقوط دولت عادل عبدالمهدی روبهرو بود، اما با توسعه بخش بالادستی در چند میدان این کشور، راه برای افزایش تولید نفت خام هموار شده است. بغداد که در سه سال اخیر همواره از مخالفان طرح فریز نفتی بود و تلاش کرد تا از سهمیهها تبعیت نکند، میتواند با شکست مذاکرات اوپک به سرعت بر میزان صادرات خود بیفزاید.
در سال ۲۰۱۸ میلادی، مناقصات واگذاری شش بلوک نفتی برگزار شد و با نزدیک شدن به مراحل پایانی توسعه این میادین، باید برای فروش نفت تولیدی این میدانها اقدامات لازم انجام گردد. شرکتهای مجری این طرحها، شرکتهایی کوچک و کمتر شناخته شده هستند و باید برای فروش نفت خود تلاش بیشتری کنند.
در آوریل سال ۲۰۱۸ میلادی، نتایج مناقصه واگذاری شش بلوک از ۱۱ بلوک عرضه شده، اعلام گردید. شرکتهای چینی انرژی یونایتد انرژی و ژیوجید و شرکت اماراتی کرسنت پترولیوم، برندگان این دور از مناقصههای وزارت نفت عراق بودند. با وجود پایان جنگ علیه داعش، به دلیل تداوم ناآرامیها، همچنان شرکتهای غربی تمایلی به سرمایهگذاری در صنعت نفت عراق ندارند. به همین دلیل، بغداد وادار شده تا با سرمایهگذاران کوچک همکاری کند.
در روز ۴ ژوئن ۲۰۱۸ میلادی، پیشنویس قرارداد اولیه با شرکتهای برنده مناقصه به امضا رسید. نرخ پاداش این قراردادها ۵۵ /۴ تا ۹۹/ ۱۹ درصد تعیین شده است، اما پس از گذشت ۲۰ ماه، این قراردادها پیشرفت اندکی داشتهاند.
دولت عراق با فشار زیاد ایالات متحده برای قطع همکاریهای انرژی با ایران روبهرو است. این کشور روزانه ۲/ ۱ تا ۵/ ۱ میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی از ایران وارد میکند. خرید برق نیز از ایران ادامه دارد. عراقیها با مشکلات زیادی در زیرساختهای تولید برق خود روبهرو هستند و امریکاییها کمک چندانی برای تغییر اوضاع اسفناک کنونی نکردهاند.
فشار امریکا
واشنگتن تاکنون چند معافیت ۹۰ یا ۱۲۰ روزه تحریمی برای خرید گاز و برق از ایران تعیین کرده و تا پایان آخرین معافیت کاخ سفید ۴۰ روز باقی مانده است. عراقیها از سه سال پیش وعده دادهاند که در سال ۲۰۲۰ میلادی، در دو بخش برق و گاز خودکفا میشوند، اما خودکفایی عراق در این بخشها به تأمین منابع جدید گاز طبیعی نیازمند است.
وزارت انرژی عراق اعلام کرده که با راهاندازی این شش بلوک، روزانه ۷۵۰ میلیون فوت مکعب گاز تولید خواهد شد. این عدد نصف واردات آنها از همسایه شرقی یعنی ایران است، اما در مورد دو شرکت چینی ژیوجید و یونایتد انرژی نیز ابهامهایی وجود دارد. این شرکتها فاقد دانش فنی هستند و از صنعت ساختوساز با خرید سهام سه پروژه نفتی در قزاقستان وارد صنعت نفت شدهاند. به همین دلیل، رؤیای خودکفایی عراق در بخش گاز طبیعی در میانمدت محقق نخواهد شد.
این کشور نفتخیز فاقد میادین گازی مستقل بزرگ است و باید برای توسعه شبکه استحصال گازهای همراه سرمایهگذاری کند. در پنجمین دور مناقصات نفتی عراق، شرکت ژیوجید میدانهای نفت خانه و هویزه از میادین مشترک با ایران را به دست آورد. گفته میشود ادامه این میادین نفتی در خاک ایران توسعه یافتهاند. این دو میدان در بخش ایران نیز دارای نامهای مشابهی هستند.
از این شش میدان، تنها یک میدان دارای ذخایر قابل توجه گاز طبیعی است. در میدان خشمالعمار مطالعات گذشته از وجود ۲/۲ تریلیون فوت مکعب گاز و ۲۵۲ میلیون بشکه نفت خبر داده است. به نظر میرسد پاداش ۹ /۱۹ درصدی در نظر گرفته شده توسط بغداد برای توسعه این میدان به دلیل اهمیت گاز تولیدی آن باشد.
بیشینه پاداش پرداختی به شرکتهای پیمانکار صنعت نفت عراق ۲۰ درصد تعیین شده است. در این میان، شرکت کرسنت اعلام کرده، میتواند میزان تولید گاز از دو میدان خشمالعمار و گیلابات را به ۲۰۰ میلیون فوت مکعب در روز افزایش دهد. این عدد برابر با ۲۰ درصد گاز خریداری شده از ایران خواهد بود.
شرکت دانا گس از زیرمجموعههای این شرکت در اقلیم کردستان موفقیتهایی در اجرای پروژههای نفتی داشته است. در مجموع، دولت عراق در بخش جمعآوری گازهای فلر و توسعه شبکه گاز طبیعی، موفقیتهای اندکی داشته است.
نبود منابع بزرگ
در سایر میادین واگذار شده، حجم ذخایر گاز کشف شده، اندک است. همچنین به دلیل فقدان اطلاعات کافی، احتمال افزایش تولید از این میدانها پایین خواهد بود. تاکنون هیچ بلوک فراساحلی در آبهای خلیجفارس تحت حاکمیت عراق واگذار نشده است. یک بلوک فراساحلی در پنجمین دور مناقصات نفتی عراق معرفی شد، اما به دلیل فقدان اطلاعات کافی، هیچ شرکتی تمایل به رقابت برای تصاحب این بلوک نداشته است.
در شرایط کنونی، احتمال بالا رفتن تنشهای سیاسی میان بغداد و واشنگتن وجود دارد. دولت آینده عراق ممکن است با حضور نظامی ایالات متحده در خاک عراق مخالفت کند و شرایط کنونی پیچیدهتر شود. هرچند بغداد باید در هر صورت برای تأمین گاز مورد نیاز فعالیتهای بیشتری انجام دهد.
در غیاب شرکتهای غربی توانمند و دارای فناوریهای پیشرفته، عراقیها برای تحقق برنامههای تولید گاز با چالشهای زیادی روبهرو خواهند بود. فقدان ثبات در دولتهای عراق نیز بر مشکلات کنونی افزوده است. در روزهای آینده، پارلمان عراق برای بررسی صلاحیت نخستوزیر آینده تشکیل جلسه خواهد داد، هر چند با شرایط کنونی هیچ دولتی نمیتواند به سوی طراحی و اجرای برنامههای بلندمدت گام بردارد.
منبع: Oilprice