سرویس اقتصادی جوان آنلاین: فاز ۱۱ یکی از مهمترین فازهای میدان مشترک پارس جنوبی است که شرکت فرانسوی توتال از سال ۸۰ برای توسعه آن ادعاهایی را مطرح کرد که در نهایت در دولت دهم به صورت رسمی کنار گذاشته شد. در اواخر دولت دهم، توسعه این فاز به پتروپارس واگذار شد و در اندکی پس از حضور زنگنه در وزارت نفت، قرار بود جکت فاز ۱۱ در این فاز نصب و کار حفاری آغاز شود.
زنگنه اجازه نداد و جکت فاز ۱۱ به انبار یارد قشم بازگشت و پتروپارس هم کنار گذاشته شد. زنگنه به دنبال توتال رفت تا این شرکت توسعه این فاز را برعهده بگیرد. وزیر نفت برای آنکه بتواند افکار عمومی را با خود همراه کند، گفت که هر سال تأخیر در بهرهبرداری از هر فاز پارس جنوبی از جمله فاز ۱۱، بیش از ۵ میلیارد دلار ضرر به کشور وارد میکند.
رقم بزرگی که وی با انعقاد قرارداد با فرانسویها بر زبان جاری کرد از یکسو و استفاده این شرکت فرانسوی از سکوهای فشارافزا از سوی دیگر مخالفت جدی و بزرگی نداشت؛ سرانجام این قرارداد امضا شد، ولی توتال چند ماه بعد و پس از گرفتن اطلاعات کامل پارس جنوبی اعلام کرد که از این پروژه خارج میشود. فسخ یکجانبه قرارداد بدون یک سنت جریمه در نوع خود عجیب بود. گویا قرارداد به گونهای طراحی و امضا شده بود که هیچ آسیبی به توتال وارد نشود، حتی اگر یکطرفه قرارداد را لغو کند. توتال اطلاعات را برداشت و به قطر بازگشت؛ ایران ماند و فازی که ۲۰ سال است به حال خود رها شده و در نهایت نیز دوباره پتروپارس را فراخواندند تا این شرکت، یاردی که سال ۹۲ آماده نصب بود از انبار بیرون بکشد و با انتقال آن به موقعیت مشخص شده، کار حفاری را آغاز کند.
سکویی در کار نیست؟
سال ۹۵ بود که جکت فاز ۱۳ در آبهای خلیجفارس به دلیل برخورد یک کشتی با آن از بین رفت، چاهها آسیب دیدند و خسارت بزرگی به کشور وارد شد. این حادثه به دلیل نبود علائمی که نشان دهد در آن موقعیت جکت وجود دارد، رخ داد. حالا فاز ۱۱ هم قرار است صاحب یک جکت شود و تا خردادماه این جکت نصب خواهد شد. اما مسئله اصلی اینجاست که هیچ برنامهای از سوی شرکت ملی نفت برای ساخت و نصب سکوی تولیدی اعلام نشده است. در صورت عدم ساخت و نصب سکوی گازی جهت نصب روی جکت، عملاً هیچ کاراییای نمیتوان برای جکت قائل بود و ممکن است این جکت هم به عاقبت جکت فاز ۱۳ دچار شود.
توجیهتراشی و گزینشی گفتن
مسئولان شرکت نفت و گاز پارس، بهویژه رسول فلاحنژاد، متهم اصلی فاجعه فاز ۱۲ برای آنکه کسی از نفت نپرسید، دلیل بازگشت به تصمیم دولت دهم پس از هفت سال را اینطور عنوان کرده است: آن زمان پول نداشتیم، ضمن اینکه شرکت توتال قرار بود با طراحی و اجرای سکوهای فشارافزا، کار بزرگی انجام دهد.
هم فلاحنژاد و هم سایر مدیران نفتی میدانند که بابت اشتباه استراتژیکی که طی این هفت سال مرتکب شدهاند، هیچ راه فراری ندارند، اما سعی دارند با مطرح کردن مباحثی به طور گزینشی، خود را در موضع حق قرار دهند. این افراد شاید بتوانند عوام را خام خود کنند، اما کارشناسان نفتی بهخوبی میدانند که یک افتضاح مدیریتی بزرگ کشور را به گروگان گرفته است.
وزارت نفت و مدیرانش اینگونه القا میکنند که توتال از همان ابتدای پروژه قرار بود سکوی فشارافزا نصب کند، در حالی که طبق قرارداد این شرکت قرار بود همان کاری را انجام دهد که شرکتهای ایرانی در پارس جنوبی انجام میدادند، یعنی جکت نصب کند، چند چاه حفاری و دو سکوی تولیدی نیز نصب کند. گاز فاز ۱۱ هم با خط لوله به ساحل برود و در پالایشگاههای سایر فازها پالایش شود، همین!
این شرکت پس از هفت سال تولید از فاز ۱۱ قرار بود سکوهای فشارافزا در مرحله دوم قرارداد خود را نصب کند. پس در واقع چه توتال و چه یک شرکت ایرانی طی هشت سال نخست اجرای قرارداد کاری همسان را انجام میدادند و این همان نقطهای است که مسئولان نفتی آن را مخفی کردهاند.
به عبارت سادهتر، کار اصلی توتال پس از هشت سال صورت میگرفت که اگر وزارت نفت خودش در سال ۹۲ این پروژه را انجام میداد، توتال میتوانست در فاز دوم وارد شود. هرچند که فاز اول پروژه فاز ۱۱ یک امتیاز ویژه و بزرگ بود که در نهایت به ضرر کشور تمام شد، آن هم تنها به دلیل یک دلدادگی قدیمی به توتال!
جالبتر اینکه زنگنه برای بزرگداشت توتال، ایرانیها را تحقیر میکرد با این ترجیعبند که ایرانیها پروژه را با سه برابر قیمت اجرا میکنند، ولی هیچگاه به این واقعیت اشاره نکرد که چرا در بخش اول پروژه فاز ۱۱ که حداکثر ۶۰۰ میلیون دلار هزینه داشت، ۲/ ۱ میلیارد دلار (فاز اول از کل پروژه) با توتال قرارداد بست!
چقدر ضرر کردیم؟
قرارداد توتال قراردادی گرانقیمت بود؛ سود بسیار خوبی به ویژه در محاسبه حاشیه سود فرانسویها داشت، اما با تمام این امتیازات، توتال خود را کنار کشید. با ارقامی که زنگنه برای عدم بهرهبرداری از هر فاز پارس جنوبی گفته بود تا امروز ۳۵ میلیارد دلار ضرر به کشور تحمیل شده است.
این ضرر میتوانست به کشور تحویل نشود، اگر وزیر نفت منافع کشور را در سال ۹۲ فدای کشور نمیکرد. «جوان»، روزی که قرارداد توتال امضا شود، تیتر زد: «مرزیترین فاز پارس جنوبی به شریک قطر رسید»، تیتری که سه سال پیش عنوان شد و به مذاق خیلیها خوش نیامد، اما امروز شاید بهترین زمان برای برگشت به روزی است که پیشبینی میکردیم روزی توتال، ایران را تنها میگذارد و با اطلاعات کامل از مخزن گازی طرف ایرانی به قطر پرواز میکند، اما واقعاً شوکهکننده بود که این شرکت حتی یک سنت هم جریمه نشد.