روس‌ها جواب امریکایی‌ها را دادند و ما هنوز «آرگو» نگاه می‌کنیم!

سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: با پایان پخش سریال پرطرفدار «بازی تاج و تخت» (Game of Thrones) از شبکه HBO علاقه‌مندان به تماشای سریال‌های تلویزیونی که در ایران نیز تعدادشان کم نبود، خیلی زود سراغ سریال دیگری از این شبکه رفتند. مینی سریال «چرنوبیل» برخلاف بازی تاج و تخت که در چند فصل و بر اساس داستانی تخیلی ساخته شده، تنها در پنج قسمت و برداشتی بر پایه یک اتفاق واقعی بود. آنچه HBO امریکایی و شریکش SKY انگلیسی در «چرنوبیل» به نمایش گذاشته بودند، روایتی از انفجار هسته‌ای در نیروگاه اتمی چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ میلادی، چند سال پیش از فروپاشی شوروی بود. تمام داستان پنج قسمت سریال «چرنوبیل» در این خلاصه می‌شد که فاجعه هسته‌ای ناشی از سوءمدیریت روس‌هاست و اینکه انرژی هسته‌ای تنها در کشور‌های صاحب صلاحیت چیز خوبی است و اگر به دست کارنابلدان بیفتد، منجر به فاجعه می‌شود. آناتولی واسرمان مجری شبکه رن. تی. وی، با انتقاد از سریال چرنوبیل می‌گوید: «ایده اصلی این سریال این بود که به بیننده نشان دهد شوروی و در پی آن روسیه امروزی یک شیطان و دشمن انسانیت است. این در حالی است که حتی در زمان بروز حادثه در اروپای غربی و امریکا با ما ابراز همدردی می‌کردند و می‌دانستند این یک فاجعه بشری است. عجیب‌ترین چیزی که در سریال دیدیم این بود که همه تصمیم گیرندگان درباره این حادثه، دائم در حالت مستی هستند! اصلاً مگر چنین چیزی ممکن است!» با آنکه نویسنده فیلمنامه سریال مدعی شده داستانش بر پایه گفتگو با مردم محلی شکل گرفته، روس‌ها دلایل محکمی دارند که «چرنوبیل» ساخت امریکا کاملاً مغرضانه ساخته شده است. یکی از افشاگری‌های روس‌ها از دروغ پردازی سریال امریکایی، مصاحبه ژنرال نیکلای تاراکانوف، فرمانده عملیات پاکسازی منطقه چرنوبیل است. تاراکانوف می‌گوید: «واقعیت و خیال در این فیلم نسبت تقریباً برابری دارند. در بخش‌هایی بیش از حد شرایط منفی نشان داده شده است، مثلاً نیرو‌هایی که برای پاکسازی محل اعزام شده بودند همه به لباس‌های ایمنی و تجهیزات مجهز بودند و شانس زنده ماندن داشتند، اما در فیلم برعکس نشان داده شده است. در عین حال همانطور که در فیلم دیدیم، در ملاقات با گورباچف (آخرین رهبر شوروی) متوجه شدیم که او واقعاً نگران و پریشان است.» روس‌ها در برابر سریال «چرنوبیل» ساکت نماندند و تصمیم گرفتند از همان روش امریکایی‌ها استفاده کنند و فیلم را با فیلم جواب دهند. علاوه بر سرمایه‌گذاری وزارت فرهنگ روسیه برای ساخت سریالی درباره چرنوبیل که شبکه NTV وعده ساخت و پخش آن را داده است، چند روزی است تیزر یک فیلم سینمایی روسی با موضوع چرنوبیل منتشر شده است.

روس‌ها، اما زود دست به کار شدند و فیلمی با نام «چرنوبیل: پرتگاه» (Chernobyl: The Abyss) را ساختند؛ فیلمی که فیلمبرداری آن همزمان با پخش سریال چرنوبیل آغاز شده است. این فیلم قرار است در اواسط مهرماه به پرده سینما‌ها برود، اما از هم اکنون با انتشار تیزر آن باعث شده تا از آن با نام پاسخ روس‌ها به چرنوبیل شبکه HBO نام برده شود. در معرفی این فیلم آمده است: «چرنوبیل: پرتگاه، اولین فیلم بزرگ روسی درباره عواقب انفجار در نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل است. هنگامی که صد‌ها نفر جان خود را برای پاکسازی محل این فاجعه قربانی کردند و با موفقیت از یک فاجعه بزرگ‌تر که می‌توانست بخش بزرگی از قاره اروپا را به منطقه محرومیت غیرقابل سکونت تبدیل کند، جلوگیری کردند. قهرمان این فیلم «الکسی» آتش‌نشان در نیروگاه است. وی به همراه والری مهندس و بوریس غواص، در مأموریت خطرناکی برای تخلیه آب از مخزن تحت رآکتور سوزان همراه می‌شود. آن‌ها زمانی برای برنامه‌ریزی مناسب ندارند؛ آب در راهرو‌های سیلابی شده و باید از آن عبور کنند. در حالی که هسته رآکتور هر لحظه داغ‌تر می‌شود و در حال ذوب شدن است. این سه مرد برای جلوگیری از وقوع فاجعه بزرگ‌تر، با فدا کردن جان خود، آماده شدند تا در اعماق ساختمان رآکتور فرود بیایند.» روسیه برای ساخت فیلم «چرنوبیل: پرتگاه»، سراغ بهترین‌های سینمای کشور رفته است. نشریه معتبر «ورایتی» می‌نویسد: «پرتگاه، به کارگردانی دانیلا کوزلوفسکی و تهیه کنندگی الکساندر رودنیانسکی و سرگئی مکلوموف است که هر دو نامزد اسکار برای فیلم‌های «لویاتان» و «بی عشق» بودند.» کوزلوفسکی، ستاره سینمای روسیه است. وی که بازیگری بین‌المللی به شمار می‌رود، علاوه بر کارگردانی «چرنوبیل:پرتگاه» بازیگر نقش اول مرد این فیلم نیز است. وی در صفحه اجتماعی‌اش تأکید کرده که ساخت «چرنوبیل: پرتگاه» از حداقل سه سال پیش برنامه‌ریزی شده بوده است و اینکه یک فیلم و یک سریال همزمان با هم به یک موضوع پرداخته‌اند برایش جالب توجه است. کارگردان فیلم «چرنوبیل: پرتگاه» مدعی است که نباید این فیلم را پاسخ روس‌ها به چرنوبیل دانست و از روس‌ها خواسته است که حوصله کنند و فیلم را ببینند. این صحبت و البته کامنت‌های روس‌ها برای این جملات نشان می‌دهد که روس‌ها بیش از آنچه کوزلوفسکی می‌خواهد آن را نشان دهد، خواستار پاسخ به دروغ‌های امریکایی‌ها هستند.

مواجهه روسیه با امریکا سر روایت سینمایی از «چرنوبیل»، یادآور یک رویارویی سینمایی دیگر است. سال ۲۰۱۲ بن افلک بازیگر و کارگردان امریکایی فیلم «آرگو» را ساخت و با آن اسکار هم گرفت. این فیلم روایتی از اشغال سفارت امریکا و فراری دادن چند دیپلمات این کشور از دست دانشجویان خط امام بود که دروغ بودن آن حتی صدای کانادا دولت همپیمان ایالات متحده را درآورد. بعد از انتشار آرگو، مدیران فرهنگی وعده ساخت پاسخی به این فیلم را داده‌اند که با گذشت هشت سال هنوز محقق نشده است. در سکوت تأسفبار ایرانی‌ها در برابر تحریف آشکار تاریخ از سوی هالیوود، روس‌ها برای بیان تاریخ مدنظرشان از «چرنوبیل» تهیه‌کنندگان نامزد اسکار و بازیگر بین‌المللی‌شان را به صحنه آورده‌اند و در حالی که فیلم هنوز کامل نشده است با انتشار تیزر آن فضای رسانه‌ای را با عناوینی، چون «بزرگ‌ترین فیلم ساخت روسیه» به دست آورده‌اند تا راویان غربی چرنوبیل را در یک میدان بی‌رقیب تنها نگذارند. با آنکه سینمای ایران در تولیدات و افتخارات تنه به تنه روسیه می‌زند و حداقل در سال‌های اخیر بسیار پیشرو‌تر از سینمای روس‌ها بوده است، اینکه چرا در مسائلی، چون حفظ غرور ملی تا این حد ناتوان و مستأصل عمل می‌کند، جای سؤال است!