سرویس ایثار و مقاومت جوان آنلاین: شهید مصطفی چمران یکی از اولین چهره‌های انقلابی است که به قصد مبارزه با ضد انقلاب وارد خطه کردستانات شد. فهم بالای دکتر از جریان‌هایی که در کردستان آن روز‌ها جولان می‌دادند، باعث شد به رغم نظر دولت موقت به مماشات با ضد انقلاب، خیلی زود ماهیت آن‌ها را بشناسد و تمام قد برای سرکوبشان وارد میدان نبرد شود. چمران علاوه بر حضور به عنوان یک رزمنده در کردستان، اقدام به شناسایی جریان‌ها و ماهیت آن‌ها کرد و با قلم زیبایی که داشت، بخشی از تاریخ کردستان را به رشته تحریر درآورد که این نوشته‌ها در کنار سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و مستنداتی که از ایشان به دست آمده است، کتاب «کردستان» را شامل می‌شود. با هم نگاهی به داشته‌های این کتاب می‌اندازیم.
ارزش نویسنده
بالاترین ارزشی که می‌توان برای کتاب «کردستان» قائل شد، اعتبار و وجهه تاریخی نویسنده آن است. هرچند دکتر چمران این مطالب را نه به قصد کتاب شدن بلکه برای ثبت در تاریخ به رشته تحریر درآورده است، اما گردآورندگان این کتاب طوری مطالب را کنار هم آورده‌اند که چیزی از یک کتاب تاریخی تمام عیار با مقدمه و شرح و مؤخره کامل کم ندارد. دکتر چمران ابتدای این کتاب اقدام به جریان شناسی و دشمن شناسی در خطه کردستان می‌کند و می‌آورد: «چقدر بی‌شرمی است که توطئه‌گران به صراحت اسلحه به دست گرفتند و به مدت شش ماه بی‌گناهان را کشتند و از ضعف دولت و ارتش سوءاستفاده کردند و سلطه نظامی، سیاسی و ایدئولوژی خود را به مردم تحمیل کردند، ولی با تمام این جنایات، ارتش و دولت اسلامی را متهم به قتل عام و تخریب می‌کنند...»
شهید چمران این سخنان را در حالی ایراد می‌کند که ماهیت ضد انقلاب هنوز برای خیلی از مردم، بومیان منطقه و خصوصاً برای برخی خواص بی‌بصیرت هنوز مکشوف نشده بود. دولت موقت که شهید چمران یکی از چهره‌های سیاسی آن محسوب می‌شد، همواره نگرش محتاط در خصوص کردستان داشت و با اعزام چندین باره هیئت حسن نیت و فشار بر نیرو‌های انقلابی و ارتش، باعث می‌شد تا اوضاع کردستان بغرنج‌تر شود، اما چمران با درایت بسیاری که داشت، ماهیت جریان ضدانقلاب را شناخت و سعی کرد این ماهیت حیله‌گر را به مردم بشناساند.
غیر از بحث جریان شناسی، کتاب «کردستان» را باید یک کتاب تاریخی به شمار آوریم چراکه شهید چمران غیر از مواقعی که خود در کردستان حضور داشت، به دیگر وقایع مهم این خطه همانند حضور گروه‌های حسن نیت و مذاکرات با جدایی‌طلبان و همین طور غائله‌های مختلف اشاره می‌کند. خود دکتر از تیرماه ۱۳۵۸ پس از فاجعه مریوان به کردستان می‌آید و سپس در ماجرای محاصره پاوه حضور پیدا می‌کند و از این حیث، بسیاری از مشاهدات خود را برای درج و ثبت در تاریخ ثبت می‌کند که بسیار حائز اهمیت است.
در بخشی از سخنان چمران در خصوص غائله پاوه و فجایع رخ داده در آن می‌خوانیم: «خداوندا چه منظرهای داشت این خانه پاسداران! و چقدر شلوغ و پلوغ! گویی صحرای محشر است. کرد‌های مؤمن از زن و مرد برای استغاثه به این خانه پناه می‌آوردند، اما جز یأس و ناامیدی ثمره‌ای نمی‌گرفتند... دختر پرستاری را که پهلویش گلوله خورده بود از در بیرون می‌بردند. آن قدر از بدنش خون رفته بود که صورتش مثل لباس سفید و بی‌رنگ شده بود...»
دکتر چمران مثل یک وقایع نگار، اتفاق‌های کردستان را از ابتدا یعنی سقوط پادگان مهاباد در اول اسفندماه ۱۳۵۷ شروع می‌کند و یک به یک وقایع و غائله‌های مختلف را توضیح می‌دهد. پیش از بیان تاریخی هم علل ناآرامی‌های کردستان اعم از فقر مادی و فرهنگی منطقه، علل خارجی، داخلی و... را شرح می‌دهد و مخاطب را از ریشه‌های این فتنه آگاه می‌سازد.
خواندن کتاب کردستان علاوه بر آنکه می‌تواند به درک اجتماعی، فرهنگی و سیاسی خطه کردستانات در اولین ماه‌های پیروزی انقلاب اسلامی کمک کند، یک کتاب تاریخی است که با مطالعه آن می‌توانیم بخشی از تاریخ پرالتهاب انقلاب اسلامی را که مقدمه‌ای بر شروع جنگ تحمیلی شد، به خوبی دریابیم.
