سرويس فرهنگ و هنر جوان آنلاين: شش ماه از شیوع ویروس کرونا از ابتدای اسفند ماه در کشورمان و سراسر جهان میگذرد، سالنهای نمایش از ابتدای اسفند تا ابتدای خرداد ماه تعطیل بودند، در همین دوره چالشهای مختلفی درباره تأمین معیشت هنرمندان و اعتمادسازی مجدد مخاطبان برای ورود به سالنهای تئاتر ایجاد شد.
اما در همان زمان بازگشایی سالنها دیگر شاهد این نبودیم که هنرمندان رغبتی برای اجرا در سالنها داشته باشند به طوریکه سالنها خود دست به تبلیغات برای گرفتن اجراها میزدند بیشتر نمایشهایی که از سال گذشته اجراهایشان نصفه و نیمه باقی مانده بود که تمایلی به اجرای مجدد نداشتند الا تعداد خیلی کمی! سایر تولیدات جدید و نمایشی برنامه ریزی شده برای امسال نیز شاید بیش از هشتاد درصد تمایلی به اجرا نداشتند.
هنرمندانی که تصمیم به اجراهای بیگ پروداکشن داشتند که از خیر اجرا گذاشتند به دلیل پروتکلهای بهداشتی و پر کردن پنجاه درصدی سالن و فاصله گذاری برای هنرمندان و تماشاگران کمتر کسی رغبت به اجرا میکرد. سایر نمایشهایی هم که این روزها تک و توک روی صحنه هستند اجراهای کم تعداد از عوامل پشت صحنه تا جلوی صحنه هستند که البته تلاش زیادی برای جذب مخاطب دارند. برخی از این کارها با اقبال روبه رو میشوند و برخی نیز طبق پیش بینی خیر!
اما نکته اصلی الان این است که آیا در این شرایط کم مخاطبی تئاتر و کم اعتمادی مردم برای ورود به سالنها و فقدان رغبت هنرمندان برای اجرا چه باید کرد؟ در حالی که ما هیچ شرایطی برای تعطیلی سالنهای تئاتر در ایام کرونا نداریم و خیلی از هنرمندان معیشتشان از این طریق میگذرد، چگونه میتوان وعده سر خرمن به کسی داد؟ در حالیکه از ستاد ملی کرونا و ریاست جمهوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز هنرهای نمایشی هم برای تأمین خیلی هزینهها خبری نیست.
خیلی از مدیران از جمله حسین مسافرآستانه، رییس شورای سیاست گذاری تماشاخانه ایرانشهر و دبیر سی و نهمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر که همین تماشاخانه ایرانشهر هم از سال گذشته تاکنون تعطیل است و هیچ اجرایی نرفته، معتقد هستند که چراغ تئاتر نباید خاموش شود که اگر خاموش شود دیگردر آینده شاید نیازی برای روشن ماندن آن وجود داشته باشد.
هنرمندان یک نکته را در نظر نمیگیرند و آن هم این است که در شرایط سخت تئاتر را نباید تنها بگذارند حتی اگر سودی در این بین نباشد. خیلیها الان اعتقاد دارند که در این شرایط کرونایی یک پولهای افسانهای از آسمان برسد و زندگی مردم تأمین شود در حالیکه شرایط کنونی کشور مشخص است و هیچ فرد و هیچ قشر و نهادی نباید چنین توقعی داشته باشد که این امکانات برایش فراهم شود بنابراین باید درک کنیم که در چنین شرایط فعلی تئاتری همه مثل هم هستیم و میبایست به فکر مردم هم باشیم چرا که تئاتر برای مردم است.
حسین مسافرآستانه میگوید که هنرمندان در این شرایط سخت باید در کنار تئاتر باشند نه اینکه جا خالی کنند و تنها در روزهای خوشی و بی مشکل به اجرا بروند، درست است که شرایط سخت است، اما میتوان در همین شرایط هم دست به دست هم کارهایی انجام داد تا از این وادی گذر کنیم.
این روزها به استثنای یکی ـ دو کار در سالن هایی، چون تئاتر شهر آن هم بدون سالن اصلی، سنگلج، هنر هر کدام یک کار و یکی ـ دو کار در برخی سالنهای خصوصی شاهد هیچ اجرای دیگری در تهران نیست مسلما نسبت این آمار درقیاس با سطح کشور نیز به همینگونه باید باشد و همین باعث نگرانی در عرصه هنر میشود.
و، اما نظرات برخی هنرمندان تئاتر برای اجرا نرفتن در شرایط فعلی تئاتر:
کمال هاشمی، کارگردان تئاتر با اشاره به پیش بینی اش از وخامت اوضاع در پاییز و زمستان میگوید: «با این شرایط بدون تماشاگری چطور میتوان به اجرای نمایش پرداخت، خیلی خوب است که یک سری دوستانمان الان کار میکنند و چراغ تئاتر را روشن نگه داشته اند، اما آنها هم از این وضعیت بدون تماشاگری راضی نیستند و قطعا آنها هم متضرر خواهند شد و هیچ جایی هم این ضرر را جبران نمیکند، اما به نظر من برای کسی که میخواهد کار جدیدی را شروع کند، شرایط خوبی نیست و من ترجیحم این است که شرایط قدری نرمال شود تا بهتر به اجرا برویم.»
اعظم بروجردی کارگردان تئاتر نیز در این باره میگوید: «فعلا که مدتی است سفر هستم تصمیم داشتم یکی دو کار نمایشنامه را برای اجرا آماده کنم، اما فعلا ترجیح میدهم این کار را برای امسال انجام ندهم، چرا که به دلیل شرایط کرونایی وضعیت نامشخص است.»
مسعود دلخواه کارگردان با اشاره به اینکه اجرای نمایشش را در این شرایط کرونایی و ماه محرم به تعویق انداخته، میگوید: «تصمیم داشتیم پروژه بزرگ مثل هر سال داشته باشیم، اما فعلا شرایطش نیست و دنبال یک نمایشنامه کم پروداکشن هستم تا با چند بازیگر حرفهای که از قبل به من اعلام آمادگی کردهاند، کار کنم. آیا واقعا این روزها پروتکلهای بهداشتی رعایت میشود یا اینکه فقط روی کاغذ هستند؟ برخی گروهها بالاخص جوانترها الان به اجرا میروند این دیگر دست خودشان است من واقعا برای کسانی که در این شرایط اجرا میروند، ارزش خاصی قائل هستم که چراغ تئاتر را با همین تماشاگر کم روشن نگه داشتهاند و این خیلی خوب است منتها نمیشود واقعا به کسی در این ایام پیشنهاد کرد که تئاتر تماشا کنند یا نکنند، چرا که شرایط دشوار است و وضعیت فیزیکی آدمها هم با هم فرق میکند ممکن است بازیگر یا تماشاگری مشکل جسمانی قبلی داشته باشد.
این کارگردان تئاتر اظهار داشت: به نظر من در وضعیت فعلی زنده ماندن و زندگی کردن یک ریسک است هر چند که همیشه زندگی یک ریسک بوده و الان هم ریسک مضاعف شده است بهرحال باید بیرون آمدن ما هم کنترل شده باشد هر چند که نمیتوان مدام در منزل ماند چرا که خسته کننده میشود. اما در عین حال انسان فعال هنرمند مخصوصا تئاتری که با بدن و جسم و تحرک سروکار دارد، الان دوران سختی را میگذراند و فقط میتوان گفت که باید تحمل کرد.»
در کنار اینها برخی از هنرمندان هم هستند که در همین شرایط با همه سختی و رعایت پروتکلها درسالن هایی، چون تئاتر شهر و دیگر سالن ها، چون سنگلج و تالار هنر و تماشاخانههای خصوصی به اجرا میروند هر چند که سود کمی هم دریافت کنند یا اینکه دچار چالشهای بیشتری شوند.
مدتی پیش قادر آشنا مدیر کل هنرهای نمایشی از بستهای که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار بود به زودی برای حمایت از هنرمندان رونمایی کند، صحبت کرد که البته هنوز از این بسته خبری نیست، اما از سوی خود مرکز هنرهای نمایشی صحبتی برای اعطای وام به تماشاخانههای خصوصی و پرداخت خسارت گروههای سال گذشته شد که باید دید آیا این اتفاق افتاده است یا خیر.
در نهایت اینکه هنرمندان ما این روزها میبایست هوشیار باشند، اجازه ندهند چراغ تئاتر خاموش شود و کم کم با اعتمادی که خودشان میکنند، برای مردم عزیزمان نیز اعتمادسازی کنند. وگرنه این بلاتکلیفی و وضعیت پرچالش کار برای همه مشاغل وجود دارد، به استثنای کارمندان و عدهای که شاید این روزها دورکار یا کم کار شده باشند، اما همه مشاغل روزانه مشغول به کارشان هستند حال در همه حرفهها نیز چنین چالشهایی وجود دارد، مسئله اصلی این است که با یک نگاه مثبت، بلاتکلیفیها را به فرصت تبدیل کنیم و به کار بپردازیم تا این عرصه نیز بدست نااهلان نیافتد یا اینکه به خاموشی نگراید.
خیلی از هنرمندان این روزها به فعالیتهای آنلاین یا کارهای خیریه دست زده اند که دست مریزاد دارد. همه این فعالیتها میتواند زیرساختی را در آینده برای ارتقای تئاتر فراهم کند چه کسانی که در عرصه تئاتر آن لاین فعالیت میکنند در خط مقدم این عرصه قرار میگیرند و چه کسانی که در کنار تئاتربه فعالیتهای خیریه نیز میپردازند.
یکی دیگر از وظایف مسئولان تئاتری کشور در این ایام میتواند اعتمادسازی و انگیزه دهی به اقشار هنرمند تئاتر کشورمان باشد تا با انرژی و توان به فعالیت در این عرصه برگردند، چنین جلسات توجیهی را درسطح همه شهرها و استان هایمان نیاز داریم تا بتوانیم دو مرتبه مثل قبل به تئاتر بازگردیم و مردم نیز از این اعتماد خودشان با رعایت همه مسائل بهداشتی به تئاتر بازگردند.
نکته اصلی این است که مسئولان اجازه ندهند تئاتر به عنوان یک هنر دیرین و مادر دیگر هنرها در کشورمان از بین برود و یک روز بنشینیم و افسوس این روزها را بخوریم که چرا آن را حفظ نکردیم حال نیاز به پروتکلهایی داریم که همانگونه که مسائل بهداشتی را ترسیم کردیم، همانطور هم هنرمندان و مردم را به طرف سالنهای تئاتر بر گردانیم.