هوش مصنوعی ایران بالاتر از کانادا و ایتالیا

سرویس جامعه جوان آنلاین: آمار‌های صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد مجموع تولید ناخالص داخلی در جهان بر اساس فناوری هوش مصنوعی در سال گذشته (۲۰۱۹) در حدود ۸ هزار میلیارد دلار بوده‌است. جالب اینکه این نهاد مالی بین‌المللی پیش‌بینی کرده که تا سال ۲۰۳۰ تکنولوژی هوش مصنوعی می‌تواند ۱۷ هزار میلیارد دلار از مجموع تولید ناخالص داخلی در جهان را به خود اختصاص دهد.

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) به سامانه‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند واکنش‌هایی مشابه رفتار‌های هوشمند انسانی از جمله درک شرایط پیچیده، شیوه‌های استدلالی انسانی و پاسخ موفق به آنها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال را برای حل مسائل داشته باشند. فناوری هوش مصنوعی زیرمجموعه‌ای از مهندسی کامپیوتر و الکترونیک است. در حال حاضر دانشگاه‌های متعددی در ایران رشته هوش مصنوعی را به‌عنوان یکی از گرایش‌های تحصیلی خود ارائه می‌دهند. دانشگاه‌های شریف، امیرکبیر، تهران، علم‌و صنعت، شهید بهشتی، خواجه‌نصیر، صنعتی اصفهان، شیراز، فردوسی مشهد و دانشگاه اصفهان را می‌توان به‌عنوان بهترین دانشگاه‌های این رشته از لحاظ سطح علمی اساتید، کیفیت و رتبه دانشگاه و سطح علمی دانشگاه نام برد.

در حال حاضر این فناوری به زندگی مردم هم راه یافته و بسیاری از نرم‌افزار‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف بر پایه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند. نرم‌افزار‌هایی که از حوزه آموزشی تا حقوقی و پزشکی به صورت آنلاین خدمات می‌دهند. دوربین‌های شناسایی پلاک خودرو‌ها و افراد هم از خیابان‌ها تا اماکنی همچون فرودگاه‌ها هم برپایه هوش مصنوعی ارتقا یافته‌اند. مؤسسه رتبه‌بندی سایمگو که یک گروه پژوهشی بسیار معتبر اسپانیایی است، در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرده که سال گذشته میلادی محققان ایرانی هزار و ۸۳۰ مقاله در زمینه هوش‌مصنوعی منتشر کردند که از این تعداد به هزار و ۶۷۲ مورد یعنی تقریباً ۹۳ درصد از مقالات ارائه‌شده استناد شده و دیگر محققان جهان از آن استفاده کرده‌اند.

با توجه به دستاورد‌های علمی پژوهشگران هوش مصنوعی کشورمان، مؤسسه رتبه‌بندی سایمگو کشورمان را در جایگاه نهم جهان و نخست غرب آسیا قرار داده‌است. در منطقه غرب آسیا پس از ایران که در جایگاه نخست است، به ترتیب کشور‌های عربستان سعودی، امارات متحده‌عربی، ترکیه، قطر، بحرین، مصر، عراق، اردن، لبنان، عمان، کویت، سوریه و یمن در رتبه‌های بعد از ایران قرار گرفته‌اند.

در سال‌های اخیر کشور‌های عربی و به‌خصوص قطر سرمایه‌گذاری‌های زیادی برای پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی انجام داده‌اند. بورسیه کردن دانشجویان خارجی از مهم‌ترین اقدامات کشور‌های قطر و امارات متحده عربی در این زمینه بوده‌است.

در عرصه جهانی، اما سال گذشته کشور چین موفق به کسب جایگاه نخست شد. کشور‌های ایالات‌متحده امریکا، ژاپن، انگلیس، آلمان، کره‌جنوبی، سوئد، فرانسه، جمهوری اسلامی ایران و روسیه هم به ترتیب جایگاه‌های دوم تا دهم جهان را به خود اختصاص دادند. کشور‌هایی همچون استرالیا، کانادا، هلند، دانمارک و نروژ در جایگاه‌های پس از ایران قرار گرفتند.

جالب اینکه «مایکل روبین» مقام سابق وزارت دفاع امریکا و کارشناس مسائل ایران و خاورمیانه در اندیشکده شناخته‌شده «امریکن‌اینترپرایز» اوایل سال ۲۰۲۰ طی گزارشی در مجله امریکایی و مشهور «نشنال‌اینترست» به موضوع پیشرفت‌های نظامی ایران با اتکا به هوش مصنوعی پرداخت.

این مقام سابق وزارت دفاع امریکا با اشاره به فناوری‌های نظامی ایران در هوش مصنوعی تأکید کرده که سقوط پهپاد امریکایی «گلوبال‌هاوک» نشان داد نباید پیشرفت‌های هوش مصنوعی ایران را دست‌کم گرفت.

مایکل روبین با اشاره به اینکه ایران دارد ظرفیت‌های خودش را در حوزه پهپادی و سایر زمینه‌های رباتیک هم تقویت می‌کند، نوشت: ایران نشان داده هوش مصنوعی چگونه می‌تواند در عملیات‌های نظامی با پهپاد یا خودرو‌های خودکار مورد استفاده قرار بگیرد. تهران علاقه دارد تا در حوزه رباتیک بیش‌تر پیشرفت کند.

اکتبر سال ۲۰۱۸ هم تهران میزبان یک «کنفرانس بین‌المللی رباتیک و مکاترونیک» با مشارکت تحقیقاتی دانشگاهیان بود که بخش عمده تحقیقاتشان روی بهینه‌سازی مسیر‌های پروازی، تناقض‌زدایی و پیش‌گیری از برخورد پهپاد‌ها متمرکز بود. به عنوان مثال، موضوع یکی از مقالات ابداع یک روش جدید برای برقراری هماهنگی میان چندین ربات پرنده در یک «میدان موانع» بود.

محقق دیگری از دانشگاه تهران در این کنفرانس یک الگوریتم جدید برای کاهش مصرف سوخت پهپاد و مسافت طی‌شده آن ارائه داده‌بود. محقق دیگری هم از لبنان به بررسی ویژگی‌ها و بهینه‌سازی‌های مختلف برای شناور‌های زیرآبی بدون‌سرنشین پرداخته بود. برخی مقالات دیگر از روش «بهینه‌سازی ازدحام ذرات» و نرم‌افزار‌های آماری برای بهبود کنترل پهپاد‌ها استفاده کرده‌بودند.

دستاورد‌های محققان ایران در هوش مصنوعی موجب شد تا سال گذشته پروفسور «هنینینگ مولر» دانشمند معروف سوییسی در هوش مصنوعی در حاشیه نخستین همایش هوش مصنوعی در تصویربرداری پزشکی با بیان اینکه بسیاری از دانشمندان ایرانی در حوزه‌های پزشکی، کامپیوتر و همچنین در زمینه هوش مصنوعی (AI) در اروپا و امریکا مشغول به کار هستند، بگوید: توان و پتانسیل ایران در زمینه هوش مصنوعی را می‌توان به راحتی در همایش‌های هوش مصنوعی در نقاط مختلف جهان مشاهده کرد. ردپای پژوهشگران ایرانی در همه کنفرانس‌های هوش مصنوعی وجود دارد.

حدود ۱۵ سال پیش پروفسور کارلو لوکس، پدر هوش مصنوعی ایران با ایجاد مرکز «کنترل و پردازش هوشمند» در دانشگاه تهران این علم را رسماً پایه‌گذاری کرد. او در خلال دهه هشتاد به‌تدریج تمرکز پژوهش هاى خود را به سمت سیستم هاى هوشمند انتقال داد و جزو نخستین پژوهشگران بین‌المللى بود که ارتباط میان شبکه هاى عصبى، منطق فازى و الگوریتم هاى ژنتیک را محقق کردند. باوجود نوپا بودن هوش مصنوعی در ایران این رشته با همت متخصصان دانشگاهی جهش بسیار چشمگیری داشته‌است.